Mấy ngày gần đây, dư luận xôn xao trước sự việc nghệ sĩ Hoài Linh chưa chuyển hơn 13 tỷ tiền cứu trợ đồng bào miền Trung bị mưa lũ trong suốt sáu tháng qua. Theo dõi câu chuyện từ đầu đến giờ, lắng nghe cả lời phân trần của nam nghệ sĩ, tôi có một vài suy nghĩ:
Trước hết, nói đến làm việc thiện là phải xuất phát từ cái tâm, có tấm lòng từ thiện, biết thương xót cho cảnh đời khốn khó. Việc làm từ thiện là bao hàm mọi hành động của cá nhân hay tổ chức có điều kiện hỗ trợ, cứu giúp người yếu thế, người gặp hoàn cảnh khó khăn, người đang ở tình trạng bị thiên tai, dịch bệnh ảnh hưởng... Và cứu trợ là một trong các hành động làm từ thiện. Việc cứu trợ tình huống cấp bách đang diễn ra, người cứu trợ phải có hành động thiết thực để đáp ứng luôn và ngay lập tức để hỗ trợ, giảm đến tối thiểu những khó khăn, tổn thất tài sản, thậm chí cả tính mạng của con người.
Tại thời điểm tháng 10/2020, miền Trung hứng chịu những lũ lịch sử, người dân các tỉnh như Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên Huế đã phải từng giờ, từng phút trực tiếp hứng chịu tác động bởi thiên tai, có nơi mưa đến 800 mm, vô vàn căn nhà ngập trắng trong nước lũ, gia súc chết, trôi nổi trên mặt nước, nhiều người dân phải ngâm mình trong nước lạnh giá và cái đói, cái rét.
Trong tình cảnh đó, người ta chỉ mong mỏi từng cái bánh mỳ, gói mỳ tôm, hay chai nước để có hy vọng sinh tồn qua cơn khốn khó. Rất nhiều bạn bè tôi, đặc biệt trong đó có mấy đứa chơi xuồng máy, đứa thì từ Hà Nội vào, đứa từ Đà Lạt ra, đưa xuồng máy lên ôtô, lao vào vùng rốn lũ để hỗ trợ phần nào các cơ quan chính quyền địa phương, trực tiếp giúp đỡ người dân. Tại thời điểm đó, người dân mới cần sự giúp đỡ hơn bao giờ hết của đồng bào trên mọi miền của đất nước, chứ không phải để đến nay, khi cơn lũ đã qua đi tới hơn nửa năm, người dân đã phần nào khôi phục lại cuộc sống.
>> Hoài Linh làm từ thiện chưa chuyên nghiệp
Ta thử hình dung, khi lũ lụt qua đi, người dân mất nhà, cửa, họ phải dựng lại từ cái chuồng lợn, chuồng gà; sang sửa đồ đạc, vật dụng sinh hoạt; từng cái bát, cái đũa bị lũ cuốn trôi cũng cần sắm sửa lại..., đó là thời điểm người dân miền Trung cần hỗ trợ, giúp đỡ hơn bao giờ hết. Còn giờ đây, khi cuộc sống đã phần nào ổn định trở lại, sự "cứu giúp" phải chăng đã không còn có ý nghĩa thiết thực nữa?
Do đó, theo tôi việc Hoài Linh nói riêng và những người khác nói chung khi kêu gọi, quyên góp tiền để cứu trợ đồng bào miền Trung đang bị mưa bão, lũ lụt, không thể trộn lẫn với khái niệm chung "làm từ thiện". Hoàn cảnh nào phải làm theo hoàn cảnh đó, cứu trợ là phải khẩn cấp, cũng như chữa cháy là phải làm luôn, chứ không thể nhận tiền quyên góp xong rồi để tới nửa năm sau mới đem đi phân phát.
Quay lại với sự việc của nghệ sĩ Hoài Linh, tại thời điểm bão lũ hoành hành tại miền Trung, các phương tiện thông tin đại chúng cập nhật hàng giờ, hàng ngày về tình hình nơi đây. Trên mạng xã hội, người dân trao đổi, tranh luận, kêu gọi từng phút, từng giây, chạy đua với diễn biết của mưa bão. Thế nhưng nam nghệ sĩ lại lấy lý do dịch bệnh nên không đi cứu trợ được ngay, thì cũng thật khó chấp nhận.
>> Hoài Linh nên xử lý hơn 13 tỷ đồng từ thiện thế nào?
Còn nếu vì lý do sức khỏe không đảm bảo, thì lại càng không nên đứng ra kêu gọi cứu trợ làm gì. Hoặc nếu vì lý do bất khả kháng nào đó, không trực tiếp đi cứu trợ được, nghệ sĩ hoàn toàn có thể tiến hành ủy thác cho một bên có uy tín để làm thay. Hoặc đơn giản hơn, Hoài Linh có thể chuyển thẳng lập tức số tiền quyên góp được này vào tài khoản của Ban cứu trợ trung ương - Mặt trận tổ quốc Việt Nam. Đáng tiếc là nghệ sĩ đã không làm vậy, và để mọi chuyện đi quá xa như ngày hôm nay.
Giờ đây, mọi lời giải thích, mọi lý do Hoài Linh đưa ra đương nhiên khó có thể làm nguội bớt ngọn lửa giận dữ của phần đông công chúng. Và đằng sau tất cả, điều mà tôi muốn nhắn nhủ tới các nghệ sĩ, người nổi tiếng hay các mạnh thường quân đã và đang có kế hoạch làm từ thiện: "Đã không làm được, thì tốt nhất đừng làm. Còn đã làm, thì phải làm có tâm, có trách nhiệm và công khai, minh bạch".
Hải Đăng Thân
>> Bài viết không nhất thiết trùng với quan điểm VnExpress.net. Gửi bài tại đây.