Bước vào thời điểm này hàng năm, khi mà rất nhiều tổ chức giáo dục, các trường Đại học, Cao đẳng thường có các buổi tư vấn hướng nghiệp tuyển sinh cho các em học sinh THPT, thì cũng là lúc không chỉ các em học sinh cuối cấp (lớp 12) đang chuẩn bị dự kỳ thi tốt nghiệp THPT, tỏ ra lo lắng, suy nghĩ để chọn ra các chuyên ngành, trường học phù hợp cho mình, cũng như tương lai nghề nghiệp ở phía trước được thuận lợi, sán lạn...; mà cha mẹ các em cũng có nhiều trăn trở suy tư trong định hướng nghề nghiệp của con cái mình.
Thực tế xã hội từ lâu cho thấy, có khá ít bậc phụ huynh để quyền tự quyết định chọn ngành nghề, trường học cho con, và chỉ tham khảo, thảo luận và góp ý để con sáng suốt chọn đúng ngành nghề mình đam mê yêu thích, có tương lai. Còn lại, đa số các bậc cha mẹ đều muốn con theo học ngành nghề, trường học theo ý của mình chọn, "định hướng" theo kiểu ép buộc.
Vẫn biết rằng suy nghĩ và định hướng của cha mẹ đối với nghề nghiệp cho con cái là không sai, khi họ luôn muốn con có ngành nghề hứa hẹn, để mai này ra đời có công việc tốt, thu nhập cao... Nhưng làm như vậy sẽ là áp đặt một cách cứng nhắc, và vô hình chung trở thành sự ức chế đối với con cái nếu như chúng không thích, hay không muốn hướng tới những ngành học như thế mà cha mẹ định hướng.
Tôi có một đứa em gái con nhà dì ruột, cách đây mấy năm, khi chuẩn bị thi tốt nghiệp THPT (và cũng là thi tuyển sinh vào đại học), dì tôi bắt con gái phải đăng ký vào học ngành Du lịch, bởi theo ý của dì công việc này nhẹ nhàng, phù hợp với con gái, hơn nữa thu nhập cũng khá khi thời nay ngành du lịch phát triển mạnh mẽ, ra trường xin việc sẽ dễ dàng...
Thế nhưng, con gái dì lại không thích và chưa bao giờ muốn học ngành này. Ngành em ước ao, mong muốn từ lâu lại là Báo chí. Khi điểm thi tốt nghiệp THPT được công bố, em tôi đã thừa cả khung điểm xét tuyển vào khoa Du lịch lẫn khoa Báo chí của một trường đại học danh tiếng. Em có ý định cãi lời mẹ khi quyết định nộp hồ sơ để xét tuyển vào học khoa Báo chí. Nhưng vì dì tôi gây áp lực quá lớn, thậm chí còn chửi mắng và dọa "từ con" nếu không nghe lời nên em đành làm theo ý mẹ.
Từng có một thời đứng trước ngưỡng cửa chọn ngành để thi vào đại học nên tôi hiểu và cảm thông với tâm trạng của em họ. Tôi cũng đã góp ý với dì với mong muốn dì đổi ý để cho con gái theo chuyên ngành mà em thích. Nhưng dì vẫn khăng khăng một mực bảo thủ với quan điểm của mình. Qua gần một năm học đại học, từ một cô bé học giỏi suốt mấy cấp trung học, thi tuyển sinh đại học đạt điểm cao ngất, em dần sa sút vì bị bắt học ngành không yêu thích. Bằng chứng là rất nhiều học phần của các môn học em bị thi lại liên miên.
>> Sai lầm khi chọn ngành du lịch theo đam mê
Một trường hợp khác mà tôi cũng từng biết từ gần chục năm trước, khi cha mẹ bắt ép con phải vào ngành học theo sự lựa chọn của mình, đó là con trai một gia đình hàng xóm ngay kế bên nhà tôi. Người cha khăng khăng bắt ép con phải nộp hồ sơ xét tuyển vào học ngành học trong trường Giao thông, bởi ông có quen mấy người bạn già sắp về hưu làm Sở, co thể nhờ vả để con mình có việc làm khi ra trường.
Thế nhưng, cậu con trai nhất quyết cãi lời bố, không chịu nghe theo, vì em muốn học chuyên ngành Công nghệ thông tin. Khi thuyết phục con không được, ông bố đã đưa ra biện pháp mạnh, đó là sẽ "cấm vận" kinh tế nếu như con không nghe lời, nghĩa là không chu cấp tiền bạc cho con ăn học. Cuối cùng, cậu con trai đã phải chấp nhận chiều lòng theo ý bố mà lòng không hề vui vẻ gì.
Vào học được một năm với tâm trạng chán nản, cậu đã quyết chí ôn thi lại vào ngành học mình yêu thích. Năm kế tiếp, cậu đã bỏ dở trường đang học để thi lại và đã đậu. Không nhận tiền tài trợ từ bố mẹ, cậu tự đi làm thêm để lấy tiền đóng học phí, tiền sinh hoạt, và đã tách ra thuê trọ sống tự lập, mặc dù gia đình ở thành phố và thuộc diện khá giả.
Có thể thấy, cha mẹ định hướng nghề nghiệp rồi bắt ép con cái học theo ngành nghề mình chọn không chỉ dẫn đến mâu thuẫn, ức chế... Nhiều em do bị bắt ép chọn học ngành mà cha mẹ muốn, khi ra trường ngành học đó hết "hot", khó xin việc, hoặc lương bổng không cao... Từng có không ít người con "hận" bố mẹ: "Con ra trường thất nghiệp cũng tại vì bố mẹ đấy", hoặc "đáng lẽ bố mẹ để con học ngành kia thì giờ đã có việc làm tốt, không phải thất nghiệp khổ sở như thế này"...
Từ những dẫn chứng thực tế trên, mong rằng các bậc phụ huynh chỉ nên đóng vai trò trợ giúp, cùng con tham khảo, bàn luận trong việc hướng nghề chọn nghiệp của chúng. Còn lại, hãy để con toàn quyền quyết định việc lựa chọn nghề nghiệp tương lai của mình. Đừng nên lạm dụng quyền làm cha làm mẹ để bắt ép con phải theo ý mình một cách áp đặt, cứng nhắc.
- Cuộc đua làm giàu khi chạy theo 'nghề hot'
- Chọn nghề phù hợp hay chạy theo sở thích?
- Bố mẹ giãy nảy vì tôi giỏi Toán nhưng đam mê làm truyền thông
- Con thích học Bách Khoa nhưng bố mẹ ép thi Sư Phạm
- Đam mê viết văn nhưng chọn ngành kỹ thuật
- Thi Đại học nên chọn ngành trước chọn trường