Hơn 80% sỏi thận có thành phần là canxi kết hợp với oxalat hoặc photpho, trong đó sỏi canxi oxalat chiếm đa số. Oxalat là một chất tự nhiên có trong nhiều loại củ quả. Sau khi đi vào cơ thể thông qua đường ăn uống, oxalat sẽ được bài tiết qua hệ tiêu hóa và hệ tiết niệu. Một phần oxalat sẽ đi vào thận. Canxi kết hợp với các tinh thể oxalat tại thận lâu ngày sẽ hình thành sỏi thận.
Canxi thường được bổ sung thông qua đường ăn uống và bằng các loại thực phẩm chức năng. Tuy nhiên, nếu bổ sung canxi thông qua các loại thực phẩm chức năng, người từng bị sỏi thận sẽ có nguy cơ tái mắc cao hơn. Trong khi đó, canxi bổ sung thông qua chế độ ăn uống, cùng các loại thực phẩm khác không gây ra nguy cơ này.
Theo kết quả một nghiên cứu được đăng trên tạp chí Dinh dưỡng Lâm sàng Mỹ, những phụ nữ được cho uống bổ sung canxi và vitamin D có nguy cơ hình thành sỏi thận tăng cao hơn 17% so với những người dùng giả dược. Đây là một nghiên cứu có quy mô lớn với trên 35.000 phụ nữ tham gia và được theo dõi trong thời gian trung bình 7 năm.
Trong khi đó, một cuộc khảo sát khác, được thực hiện với 100.000 nữ y tá chưa có tiền sử bị sỏi thận cho thấy, những người ăn thức ăn có chứa nhiều canxi có nguy cơ phát triển sỏi thận thấp hơn những người ăn thức ăn có chứa ít canxi.
Sự khác biệt này là do cách cơ thể hấp thụ và xử lý canxi. Theo đó, oxalat sau khi đi vào cơ thể thông qua thực phẩm sẽ vào trong ruột và thận. Với canxi nạp vào thông qua chế độ ăn uống, oxalat trong ruột sẽ hấp thụ với canxi và thải ra theo đường tiêu hoá. Còn với canxi nạp qua đường uống, dạng viên nén sẽ được hấp thụ nhanh hơn vào máu, phần còn lại đi vào thận, kết hợp với oxalat và hình thành sỏi.
Lưu ý khi bổ sung canxi
Để phòng ngừa sỏi thận, các chuyên gia khuyến cáo nên uống nhiều nước để đào thải canxi và oxalat dư thừa ra khỏi cơ thể hiệu quả. Nên ăn nhiều thực phẩm giàu canxi để liên kết với oxalat trong ruột sau đó bài tiết qua đường tiêu hóa, hạn chế đi vào hệ tiết niệu. Ngoài ra, tham gia các hoạt động thể chất cũng giúp giảm nồng độ canxi và oxalat trong nước tiểu.
Đối với những người được bác sĩ tư vấn khuyên dùng thực phẩm chức năng bổ sung canxi, có một số cách giúp tránh nguy cơ hình thành sỏi thận canxi oxalat. Trước tiên, nên uống canxi trong bữa ăn để hấp thụ cùng với oxalat trong dạ dày. Thứ hai cần chia nhỏ lượng canxi, thay vì uống một lần hãy chia ra thành các liều nhỏ uống trong ngày. Đặc biệt cần tránh uống canxi trước khi đi ngủ vì có thể tăng lượng canxi trong nước tiểu, từ đó tăng nguy cơ hình thành sỏi thận.
Những người có nguy cơ bị sỏi thận, hoặc tiền sử gia đình có người từng bị bệnh này, nên hỏi ý kiến bác sĩ trước về những cách bổ sung canxi, thay vì sử dụng thực phẩm chức năng có thể chuyển đổi sang chế độ ăn với các thực phẩm giàu canxi.
Thảo Miên (Theo Healthnews)