Giới chuyên gia nhận định Tổng thống Belarus Alexander Lukashenko thường dựa rất nhiều vào hỗ trợ của người đồng cấp Nga Vladimir Putin về kinh tế, chính trị và quân sự, do đó khó có khả năng Minsk thực hiện vụ chặn máy bay táo bạo nếu không được Mosvka bật đèn xanh.
Ngoại trưởng Anh Dominic Raab ngày 24/5 nói "rất khó tin vụ chặn máy bay được thực hiện mà không được giới chức Nga chấp thuận", song khẳng định "chưa có bằng chứng chắc chắn về sự tham gia của Nga".
"Belarus sẽ không chặn một máy bay của Liên minh châu Âu (EU) nếu không được Nga chấp thuận", Timothy Snyder, chuyên gia lịch sử của đại học Yale, đăng trên Twitter.
Khi các lãnh đạo thế giới gọi vụ chặn máy bay của Belarus là "hành vi không tặc cấp nhà nước", Nga tiếp tục đề nghị hỗ trợ Belarus và bác bỏ nghi ngờ về việc nước này liên quan, gọi đây là "nỗi ám ảnh về người Nga".
Máy bay hãng hàng không Ryanair sau khi bị ép hạ cánh xuống thủ đô Minsk của Belarus ngày 23/5. Ảnh: AFP.
Máy bay của hãng Ryainair đang trên đường từ Athens, Hy Lạp, vào sáng 23/5 để tới thủ đô Vilnius của Litva bị tiêm kích Belarus ép chuyển hướng đến thủ đô Minsk, sau một lời đe dọa đánh bom giả. Nhà báo đối lập Belarus Roman Protasevich bị bắt sau khi máy bay hạ cánh. Protasevich nhiều lần chỉ trích Tổng thống Lukashenko và trốn ra nước ngoài vào năm 2019.
Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken ngày 23/5 lên án vụ Belarus chặn máy bay là "hành động trơ trẽn và gây sốc", song người đồng cấp Nga Sergey Lavrov lại nói đây là "điều hợp lý". Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Nga Maria Zakharova cáo buộc các nước phương tây "đạo đức giả" và cho biết "thấy sốc khi phương Tây gọi sự việc trên không phận Belarus là gây sốc".
Chính quyền Tổng thống Joe Biden nghi ngờ Nga tham gia vụ chặn máy bay, song tránh đưa ra bất cứ cáo buộc cụ thể nào. Khi được hỏi liệu Mỹ có tin Nga liên quan trong vụ Belarus chặn máy bay hay không, thư ký báo chí Nhà Trắng Jen Psaki nói "không đưa ra bất cứ dấu hiệu nào cho thấy chúng tôi có quan điểm đó" và "chưa tin rằng việc này xảy ra".
Nhà Trắng ngày 25/5 thông báo Biden sẽ gặp Putin lần đầu vào ngày 16/6. Psaki cho biết lãnh đạo Mỹ và Nga sẽ thảo luận về vấn đề Belarus trong cuộc hội đàm. Trước đó một ngày, Biden cho biết ủng hộ EU thúc đẩy trừng phạt Belarus và kêu gọi lập tức trả tự do cho Protasevich.
Tổng thống Biden cũng cho biết chính quyền Mỹ sẽ "phát triển các phương án thích hợp để quy trách nhiệm cho những người liên đới, đồng thời phối hợp chặt chẽ với EU, các đồng minh, đối tác và tổ chức quốc tế khác".
Trong khi đó, Tổng thống Putin dự kiến gặp người đồng cấp Lukashenko tại thành phố Sochi vào cuối tuần này.
Lệnh trừng phạt của EU nhằm vào Belarus bao gồm cấm các chuyến bay quá cảnh nước này, cấm các hàng hàng không Belarus sử dụng không phận hoặc sân bay các quốc gia thành viên EU. Một số chuyên gia nhận định điều này có lợi cho Nga khi càng đẩy Belarus ra xa phương Tây hơn nữa.
Nguyễn Tiến (Theo Business Insider)