Các lãnh đạo EU tối 24/5 nhất trí thông qua biện pháp trừng phạt với Belarus, đồng thời lên án việc nước này điều tiêm kích buộc máy bay của hãng hàng không Ryanair hạ cánh khẩn cấp xuống Minsk để bắt nhà báo đối lập Roman Protasevich và bạn gái Sofia Sapega.
Máy bay chở khách của hãng Ryaniar hôm 23/5 đang bay từ Athens đến Litva thì bị tiêm kích MiG-29 của Belarus áp sát khi bay qua không phận nước này. Máy bay được lệnh hạ cánh khẩn cấp xuống sân bay ở thủ đô Minsk, chỉ hai phút trước khi rời không phận Belarus để tiến vào vùng trời Litva.
Sau khi phi cơ hạ cánh xuống sân bay tại Minsk, giới chức Belarus khám xét, bắt Protasevich và bạn gái, trong khi các hành khách khác được tiếp tục hành trình và đáp an toàn xuống thủ đô Vilnius của Litva.
EU tuyên bố sẽ áp loạt biện pháp trừng phạt kinh tế đối với những quan chức, cá nhân liên quan tới vụ ép máy bay hạ cánh khẩn cấp cùng những doanh nghiệp tài trợ cho Belarus và lĩnh vực hàng không nước này.
Các lãnh đạo EU cũng kêu gọi máy bay của khối "tránh không phận Belarus" và đồng ý thông qua các biện pháp cần thiết để "cấm hãng hàng không Belarus bay qua không phận EU cũng như tiếp cận các sân bay EU", giáng đòn mạnh vào hãng hàng không nước này.
Nhà báo Roman Pratasevich xuất hiện sau khi bị chính quyền Belarus bắt hôm 23/5. Ảnh: Twitter/Hanna Liubakova.
Động thái của EU được đưa ra sau khi Belarus công bố video, trong đó Protasevich lên tiếng phủ nhận thông tin anh gặp vấn đề về sức khỏe kể từ khi bị bắt. Protasevich cũng thú nhận hành vi kích động bạo loạn, tội danh có thể chịu mức án tối đa 15 năm tù.
"Tôi có thể tuyên bố rằng tôi không có bất cứ vấn đề gì về sức khỏe, dù là tim mạch hay bất cứ phần nào trên cơ thể. Các sĩ quan cảnh sát đang đối xử với tôi theo đúng luật pháp. Tôi đang tiếp tục hợp tác điều tra", Protasevich nói trong video.
Tổng thống Mỹ Joe Biden lên án mạnh mẽ hoạt động bắt nhà báo đối lập Protasevich của Belarus, gọi đây là "sự coi thường tới các thông lệ quốc tế". Ông hoan nghênh các biện pháp trừng phạt của EU, nói thêm rằng các cố vấn của ông đang đánh giá "phương án phản ứng phù hợp".
Thủ tướng Đức Angela Merkel trong khi đó cho biết hành động của chính quyền Belarus "chưa từng có tiền lệ" và "không thể tin nổi".
Tuy nhiên, Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov nhận định vụ Belarus bắt nhà báo Protasevich không nên "đánh giá vội vàng và phải dựa vào các thông tin có sẵn". Ông cũng chỉ ra các sự cố trước đây liên quan tới việc Áo buộc chuyến bay chở Tổng thống Bolivia Evo Morales hạ cánh năm 2013.
Máy bay của Ryaniar bị ép chuyển hướng khi sắp bay vào không phận Litav hôm 23/5. Ảnh: Euronews.
Protasevich, 26 tuổi, từng làm việc cho hãng tin Ba Lan Nexta và phát nhiều hình ảnh về những cuộc biểu tình phản đối Tổng thống Belarus Alexander Lukashenko hồi năm ngoái qua ứng dụng Telegram. Nhà báo này bị truy nã tại Belarus với cáo buộc khủng bố, tổ chức bạo loạn và kích động thù ghét xã hội. Protasevich bác bỏ những cáo buộc này.
Những cuộc biểu tình ở Belarus kéo dài hơn 6 tuần hồi giữa năm ngoái sau khi Lukashenko, người cầm quyền 26 năm, tuyên bố tái đắc cử với hơn 80% phiếu bầu. Phe đối lập ở Belarus và EU không công nhận kết quả bầu cử, cho rằng cuộc bỏ phiếu bị gian lận.
Ngọc Ánh (Theo Guardian)