Những thay đổi của cơ thể người bệnh khi hóa trị

Ung thư có xu hướng phát triển nhanh trên thế giới, Việt Nam nằm trong nhóm có nhiều bệnh nhân, ước tính mỗi năm có 300.000 người bệnh ung thư. Phẫu thuật, tia xạ, hóa chất, miễn dịch tự thân... là những phương pháp điều trị chủ yếu hiện nay.

Theo Healthline, hóa trị là đưa liều thuốc đặc trị vào cơ thể để tiêu diệt tế bào ung thư, mặt khác cũng làm tổn thương các tế bào lành, dẫn đến nhiều tác dụng phụ cho người bệnh. 

Hệ tuần hoàn, miễn dịch 

Theo dõi công thức máu định kỳ là một phần quan trọng của hóa trị vì thuốc có thể gây hại cho các tế bào trong tủy xương, nơi hồng cầu được sản xuất. Nếu cơ thể không đủ tế bào hồng cầu mang oxy đến các mô, bạn có thể bị thiếu máu.

Hóa chất cũng có thể làm giảm số lượng bạch cầu trung tính. Các tế bào bạch cầu đóng một vai trò quan trọng trong hệ thống miễn dịch, giúp ngăn ngừa bệnh tật, chống nhiễm trùng.  

Tế bào tiểu cầu giúp đông máu, số lượng tiểu cầu thấp, bạn có thể dễ bị bầm tím, chảy máu:  chảy máu cam trong thời gian dài, kinh nguyệt nhiều hơn bình thường... 

Một số loại thuốc hóa học có thể làm suy yếu cơ tim, rối loạn nhịp tim, ảnh hưởng đến khả năng bơm máu ở tim. Những vấn đề này ít có khả năng xảy ra nếu trái tim người bệnh khỏe mạnh khi bạn bắt đầu hóa trị. 

Hệ thần kinh, cơ bắp

Hệ thống thần kinh trung ương kiểm soát cảm xúc, suy nghĩ. Thuốc hóa trị có thể gây ra vấn đề với trí nhớ, hoặc khó khăn cho việc tập trung hoặc suy nghĩ rõ ràng. Sự suy giảm nhận thức có thể biến mất sau khi điều trị. 

Người bệnh cũng có thể sẽ thấy cơ thể mệt mỏi, cơ bắp đau nhức, run rẩy, phản xạ và kỹ năng vận động chậm lại. 

Hệ tiêu hóa

 Người bệnh cảm thấy khô, lở miệng hình thành trên lưỡi, môi hoặc trong cổ họng, gây khó khăn khi nhai, nuốt khiến cân nặng sụt giảm.  Ngoài ra, buồn nôn là triệu chứng phổ biến của hầu hết người bệnh.  

Các vấn đề tiêu hóa khác: tiêu chảy hoặc táo bón, đầy hơi khiến cơ thể mất nước, bạn nên uống nhiều nước để bổ sung cho cơ thể. 

Da, tóc, móng  

Rụng tóc có lẽ là tác dụng phụ phổ biến trong điều trị hóa trị. Nhiều loại thuốc hóa trị ảnh hưởng đến nang lông, gây rụng tóc trong vòng vài tuần sau đợt truyền đầu tiên. Tóc sẽ mọc lại sau vài tuần kết thúc điều trị. Ngoài ra, người bệnh cũng có thể bị kích ứng da, ngứa, phát ban... 

Lúc này, móng tay, móng chân người bệnh có thể chuyển sang màu nâu hoặc vàng, mọc chậm lại, trở nên gồ ghề hoặc dễ gãy.  

Chức năng sinh sản

Thuốc hóa trị làm thay đổi hormone ở cả nam và nữ. Ở phụ nữ, sự thay đổi nội tiết tố có thể gây ra các cơn bốc hỏa, chu kỳ kinh nguyệt không đều hoặc khởi phát đột ngột của thời kỳ mãn kinh, âm đạo khô tạo cảm giác không thoải mái khi quan hệ tình dục. 

Ở nam giới, một số loại thuốc hóa học có thể gây hại cho tinh trùng hoặc số lượng tinh trùng thấp hơn. 

Các triệu chứng như mệt mỏi, lo lắng, rối loạn nội tiết tố có thể cản trở ham muốn tình dục ở cả nam và nữ. Tuy nhiên, nhiều người hóa trị vẫn có đời sống tình dục tích cực. 

Hệ thống bài tiết (thận và bàng quang)

Thận có tác dụng bài tiết các loại thuốc hóa trị mạnh mẽ khi chúng di chuyển qua cơ thể bạn. Trong quá trình này, một số tế bào thận, bàng quang có thể bị kích thích hoặc hư hại.

Các triệu chứng của tổn thương thận bao gồm: đi tiểu giảm, sưng tay, chân và mắt cá chân bị sưng, đau đầu. Bác sĩ khuyên, người bệnh nên uống nhiều nước để giúp thải trừ độc tính trong thuốc.

Xương 

Theo Viện Y tế Quốc gia Mỹ (NIH), phụ nữ được điều trị ung thư vú có nguy cơ mắc bệnh loãng xương và gãy xương do sự kết hợp của các loại thuốc và giảm nồng độ estrogen tự nhiên. Loãng xương làm tăng nguy cơ gãy xương. Bạn có thể giúp giữ cho xương chắc khỏe bằng cách bổ sung bằng thực phẩm hoặc thuốc theo chỉ định của bác sĩ, kết hợp tập thể dục thường xuyên.

Tâm lý, cảm xúc

Người bệnh sẽ cảm thấy sợ hãi, căng thẳng hoặc lo lắng về ngoại hình, sức khỏe của mình. Trầm cảm  là một tình trạng phổ biến khi suy nghĩ về công việc, gia đình, tài chính trong quá trình điều trị. 

Các liệu pháp như massage, thiền có thể hữu ích để thư giãn và giảm đau. Ngoài ra, người bệnh chia sẻ với bác sĩ những khó khăn mình gặp phải để nhận phác đồ điều trị phù hợp. 

Ngọc Thi