* Bài viết tiết lộ một số tình tiết phim
Raya và rồng thần cuối cùng lấy bối cảnh vùng đất giả tưởng Kumandra, nơi con người từng sinh sống hòa thuận cùng những thần rồng. 500 năm trước, nơi đây bị loài Druun, với khả năng biến vạn vật thành đá, tấn công. Các rồng thần cuối cùng hợp lực tạo nên một viên ngọc thần và giao trọng trách cho Sisu, thần rồng nước, sử dụng nó để phong ấn lũ quái vật. Sau trận chiến vĩ đại, vương quốc Kumandra vắng bóng các rồng thần. Loài người, với quá nhiều sự hoài nghi, đố kị, dần mất đoàn kết và chia rẽ thành năm bộ tộc riêng biệt.
Câu chuyện chính kể về Raya, công chúa bộ tộc Long Tâm - những người được giao nhiệm vụ canh giữ viên ngọc thần. Dù đã trải qua 500 năm, các bộ tộc khác vẫn luôn nuôi dã tâm chiếm viên ngọc, cho rằng nó ẩn chứa sức mạnh thần bí của loài rồng. Trong thâm tâm, Raya luôn coi những người này là kẻ thù. Ngược lại, cha cô - tù trường Benja - luôn dạy con gái về ước mơ đoàn kết năm vùng đất để Kumandra trở thành một thể thống nhất như xưa.
Biến cố đến trong một buổi gặp gỡ giữa năm bộ lạc, Namaari - công chúa xứ Long Nanh - lợi dụng sự cả tin của Raya và phát hiện nơi người Long Tâm cất giữ viên ngọc. Trong lúc giao tranh, các phe vô tình làm vỡ món bảo vật, đồng thời phá phong ấn chế ngự loài Drunn suốt 500 năm qua. Sai lầm của Raya khiến cha cô bị lũ Drunn hóa đá. Kumandra một lần nữa rơi vào thảm họa diệt vong. Họ phải xây dựng thành phố bao quanh những dòng nước, thứ ngăn cản sự tấn công của loài Drunn. Trong suốt sáu năm, Raya lặn lội khắp vương quốc tìm kiếm tung tích cá thể rồng Sisu huyền thoại, ghép lại viên ngọc thần để hồi sinh cha, giải cứu thế giới.
Raya và rồng thần cuối cùng là dự án tham vọng của Disney hướng tới thị trường Đông Nam Á. Đoàn làm phim gồm nhiều nghệ sĩ gốc ở đây, trong đó có cả Việt Nam (biên kịch Qui Nguyen, nữ chính Kelly Marie Tran...).
Êkíp nghiên cứu một cách tỉ mỉ các đặc điểm văn hóa Đông Nam Á và thể hiện chúng trên phim. Bộ tộc Long Tâm lấy cảm hứng từ vùng đồng bằng sông Cửu Long và vịnh Hạ Long. Con tê tê, thú cưng kiêm phương tiện di chuyển của Raya, được đặt tên Tuk Tuk, một loại xe chở khách phổ biến tại Thái Lan, Campuchia. Bộ tộc Long Nanh lấy cảm hứng từ quần thể đền Angkor Wat với mái nhà hình cong giống kiến trúc đình cổ Việt Nam. Nhân vật Sisu lấy cảm hứng từ thần Naga, một biểu tượng tín ngưỡng xuất hiện tại các quốc gia có dòng Mekong chảy qua. Xuyên suốt phim, khán giả bắt gặp những hình ảnh tiêu biểu của văn hóa Đông Nam Á như bánh tét, sầu riêng, thanh long, chợ nổi, đèn hoa đăng...
Bộ phim xây dựng thành công một thế giới giả tưởng với những truyền thuyết hấp dẫn, sống động. Các bộ tộc ở Kumandra sở hữu đặc điểm ngoại hình, văn hóa riêng biệt. Long Tâm là những con người thuộc văn minh lúa nước vùng đồng bằng. Long Trảo là vùng sông nước với các bến cảng, chợ nổi và lễ hội hoa đăng. Long Vỹ, Long Cốt lần lượt thuộc vùng đất sa mạc, núi cao cằn cỗi, bị loài Drunn tàn phá vì không có nước bảo vệ...
Võ thuật cũng là phần được êkíp chú trọng. Các nhân vật Raya, Namaari thi triển các đón đánh lấy cảm hứng võ thuật truyền thống của Indonesia, Thái Lan, Philippines, Việt Nam... Nhân vật chính sử dụng dao kris, loại vũ khí cổ xưa của các bộ lạc ở Indonesia.
Bộ phim có phần hình ảnh đặc sắc nhưng kịch bản khá đơn giản, rập khuôn. Các họa sĩ thành công trong việc thể hiện thế giới Kumandra trên màn ảnh với những bối cảnh thiên nhiên, kiến trúc tươi đẹp, hùng vĩ. Các nhân vật được tạo hình đáng yêu, phù hợp đối tượng khán giả nhỏ tuổi. Độ chi tiết của các hình vẽ đạt tới mức cao, kết hợp công nghệ 3D tạo cảm giác rất chân thực cho từng khung hình.
Hành trình truy tìm ngọc rồng của Raya và Susi diễn ra khá đơn điệu. Họ cùng nhóm bạn đồng hành vượt qua các thử thách quá dễ dàng khiến mạch phim không có cao trào, kịch tính. Tình tiết đa phần khá dễ đoán và thiếu các nút thắt bất ngờ. Êkíp xây dựng thành công năm vương quốc với những đặc điểm văn hóa riêng biệt, nhưng chưa lồng ghép chúng một cách khéo léo vào mạch phim. Các nhân vật phản diện cũng không để lại nhiều điểm nhấn.
Tuy nhiên, phim kể tròn trịa hành trình của Raya, từ đó truyền tải những thông điệp về sức mạnh của đoàn kết và niềm tin vào lòng tốt của con người. Cách kể đơn giản cũng giúp êkíp truyền tải chủ đề tư tưởng đến khán giả ở mọi lứa tuổi một cách dễ dàng hơn.
Raya và rồng thần cuối cùng được giới phê bình đánh giá cao, hiện đạt điểm tươi 96% trên tổng 157 bài nhận xét, theo số liệu của Rotten Tomatoes. Khâu lồng tiếng, diễn thoại cũng là một điểm sáng. Minh tinh Awkwafina được nhận xét có màn hóa thân xuất sắc khi thể hiện được tính cách hồn nhiên, nhí nhảnh của cô rồng Sisu. Các câu đối đáp hài hước giữa các nhân vật là điểm hấp dẫn, giữ sự chú ý của khán giả suốt bộ phim.
Đạt Phan