Tôi xin bắt đầu bài viết bằng một vài câu chuyện: Có một gia đình ở Gia Lâm, Hà Nội, khi bố mẹ còn sống, người anh cả ở riêng tại căn nhà năm tầng mặt phố, người em trai ở cùng bố mẹ trong xóm. Giá đất trong làng khi ấy chỉ bằng một phần nhỏ so với căn nhà mặt phố. Khi bố mẹ mất, người em vẫn ở căn nhà đó để trông nom, thờ cúng.
Những năm 2007-2009, giá đất tại Hà Nội tăng cao, do diện tích mảnh đất bố mẹ để lại rộng nên có giá trị gấp nhiều lần căn nhà mặt phố. Người anh bắt đầu nghĩ mình là con trưởng nên phải được thừa hưởng đất đai. Người anh gọi người em tới và nói: "Bố mẹ mất rồi, anh cắt cho chú 30 m2 đất ở vườn để làm nhà, còn nhà này anh sẽ về để thờ cúng bố mẹ". Người em không đồng ý nên hai anh em từ mặt nhau và kiện nhau ra tòa.
Lại có một gia đình khác ở Hàng Bài, Hà Nội, các cụ ngày xưa để lại một căn nhà trên tầng hai của một biệt thự kiểu Pháp cũ. Do không có di chúc nên số người thừa kế là 40 người con, cháu. Không thể cứ để mãi thế nên gia đình quyết định bán đi để chia tiền. Nhưng bán nhà cũng rất khó vì khách thấy căn nhà phức tạp, chỉ trả giá rẻ. Phải sau rất nhiều năm, gia đình mới bán được nhà.
Mới đây, bốn mẹ con ở Hưng Yên tranh giành thừa kế dẫn tới việc các con gái tưới xăng đốt khiến cả bốn mẹ con bỏng nặng. Với văn hóa của người Việt Nam, cha mẹ thường cho con trai cả toàn bộ tài sản, con thứ và con gái gần như không được gì, nên ít người có thói quen viết di chúc. Thậm chí, khi con cái nói bố mẹ nên làm di chúc, có người sẽ nghĩ: "Chắc nó muốn mình chết sớm để hưởng tài sản".
>> Con giàu - con nghèo vì tiền thừa kế cha mẹ
Ngày nay, khi chồng mất mà không có di chúc, người vợ sẽ là chủ sở hữu 50% tài sản của hai vợ chồng. 50% còn lại sẽ chia đều cho vợ, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của chồng. Bình thường, chúng ta chỉ nghĩ tài sản là nhà và đất, nhưng nó còn bao gồm tiền, nhà đất, cây cối, vốn góp, trang sức... nên để phân chia là chuyện rất phức tạp.
Việc lập di chúc thực tế không hề rắc rối, cũng không cần công khai. Người lập di chúc có thể tự viết di chúc và lên xã, phường hoặc ra phòng công chứng để xác nhận di chúc. Khi cần thay đổi, người làm di chúc viết lại và lên xã, phường hoặc phòng công chứng để hủy bản di chúc cũ, thay thế bằng di chúc mới. Do không công khai nên không ảnh hưởng tới tình cảm vợ chồng hay con cái.
Do đó, theo tôi, để tránh các vấn đề tranh chấp tài sản thừa kế và các thủ tục phân chia tài sản phức tạp sau này, tất cả chúng ta đều nên lập di chúc từ khi còn trẻ.
>> Quan điểm của bạn thế nào? Gửi bài tại đây. Bài viết không nhất thiết trùng với quan điểm VnExpress.net.