Hải quân Mỹ và Lực lượng Phòng vệ trên biển Nhật Bản (JMSDF) hồi tháng 3 diễn tập phóng ngư lôi ở vịnh Tokyo, trong đó trực thăng MH-60R thả một quả ngư lôi huấn luyện không mang đầu nổ xuống biển để mô phỏng đòn tấn công tàu ngầm đối phương.
Đây là lần đầu hoạt động diễn tập săn ngầm này diễn ra ở vùng biển thuộc chủ quyền Nhật Bản, thay vì ngoài khơi bờ biển Mỹ. Cuộc diễn tập được tổ chức trong bối cảnh hải quân Mỹ lặng lẽ thay đổi đội hình chiến hạm ở Nhật Bản, bổ sung những tàu khu trục mạnh hơn, đa năng hơn đến gần eo biển Đài Loan, phản ánh thay đổi trong ưu tiên chiến lược ở châu Á.
Trực thăng MH-60R Mỹ thả ngư lôi trong cuộc diễn tập ở vịnh Tokyo của Nhật Bản hôm 10/3. Ảnh: US Navy.
Từ giữa năm ngoái, 5 tàu khu trục lớp Arleigh Burke của Mỹ đã được điều đến quân cảng Yokosuka ở Nhật Bản, thay thế những chiến hạm cũ hơn như USS John S. McCain và USS Curtis Wilbur, vốn được triển khai trong đội hình tiền phương ở Nhật Bản suốt 25 năm qua.
Những khu trục hạm cũ này được tối ưu cho nhiệm vụ đánh chặn tên lửa đạn đạo và chuyên đối phó mối đe dọa từ Triều Tiên, trong khi nhóm tàu khu trục mới có khả năng thực hiện nhiều nhiệm vụ hơn. Chúng có thể lập ô phòng không để đối phó chiến đấu cơ hiện đại của đối phương, săn tìm tàu ngầm và đánh chặn tên lửa hành trình diệt hạm tối tân, trong khi vẫn duy trì vai trò lá chắn tên lửa đạn đạo.
4 trong 5 tàu khu trục mới, gồm USS Howard, USS Dewey, USS Ralph Johnson và USS Rafael Peralta, thuộc phiên bản Flight IIA, được trang bị nhà chứa và cơ sở bảo dưỡng cho trực thăng MH-60R, vốn có khả năng theo dõi và tấn công nhiều loại tàu ngầm hiện đại. Đây được coi là công cụ chủ lực của hải quân Mỹ nhằm săn tìm tàu ngầm đối phương, đóng vai trò quan trọng trong kế hoạch đối phó các cường quốc ngang hàng như Nga và Trung Quốc.
Trong cuộc diễn tập ở vịnh Tokyo, các trực thăng MH-60R xuất phát từ căn cứ trên đất liền Nhật Bản. Phạm vi tác chiến của chúng sẽ được mở rộng đáng kể khi được triển khai trên chiến hạm có nhà chứa trực thăng.
"Sự khác biệt giữa tàu khu trục Arleigh Burke phiên bản Flight IIA và các phiên bản cũ hơn là nhà chứa trực thăng. Những tàu đời cũ có bãi đáp và đủ sức tiếp dầu cho trực thăng hạ cánh, nhưng phi cơ không thể triển khai dài ngày trên đó. Còn tàu Flight IIA có nhà chứa kín, cho phép mang theo trực thăng dài ngày và chúng luôn sẵn sàng cất cánh khi có yêu cầu", một nhà phân tích hải quân Mỹ cho hay.
Tàu khu trục Mỹ diễn tập ở Biển Philippines hồi tháng 3. Ảnh: US Navy.
Chiếc duy nhất không có nhà chứa trực thăng trong nhóm tàu chiến mới đến Nhật Bản là USS Higgins thuộc phiên bản Flight II. Tuy nhiên, nó lại được trang bị hệ thống chiến đấu Aegis Baseline 9 hiện đại nhất, cho phép đối phó với nhiều mối đe dọa từ tên lửa đối phương.
13 tàu chiến Mỹ đang được bố trí tại Yokosuka, gồm 8 tàu khu trục lớp Arleigh Burke, ba tàu tuần dương lớp Ticonderoga, tàu sân bay USS Ronald Reagan và soái hạm chỉ huy USS Blue Ridge, khiến đây được coi là một trong những cơ sở quân sự có tầm quan trọng chiến lược lớn nhất với quân đội Mỹ. Vai trò của nó ngày càng tăng dưới thời chính quyền Tổng thống Joe Biden, trong đó Washington coi Bắc Kinh là "mối đe dọa hàng đầu".
Tàu chiến từ Yokosuka sẽ mất một ngày rưỡi để di chuyển đến eo biển Đài Loan với tốc độ 56 km/h, theo Cơ quan Nghiên cứu Quốc hội Mỹ (CRS). Thời gian này ngắn hơn nhiều so với hai ngày từ Guam, 2,5 ngày từ Singapore, gần 6 ngày từ Trân Châu Cảng và 7-8 ngày nếu xuất phát từ bờ biển Mỹ.
Hải quân Mỹ cũng triển khai 9 tàu chiến ở căn cứ Sasebo thuộc tỉnh Nagasaki ở tây nam Nhật Bản, vị trí gần eo biển Đài Loan hơn cả Yokosuka. Căn cứ này có 5 tàu đổ bộ các loại được giao nhiệm vụ vận chuyển hàng trăm lính thủy đánh bộ Mỹ và khí tài từ đảo Okinawa đến chiến trường khi xảy ra xung đột.
Trong báo cáo được công bố hôm 19/4, CRS mô tả yếu tố then chốt trong chiến lược quốc gia Mỹ là "ngăn cản sự trỗi dậy của những nước bá quyền khu vực tại lục địa Á - Âu", nhấn mạnh một quốc gia như vậy có khả năng tập trung đủ lực lượng để uy hiếp lợi ích sống còn của Mỹ trong khu vực.
Báo cáo được đưa ra trong bối cảnh Trung Quốc đang mạnh tay đầu tư cho hải quân và đã vượt Mỹ về số lượng tàu chiến. Washington đã điều động những chiến hạm hiện đại nhất đến gần eo biển Đài Loan để đối phó mối đe dọa từ quân đội Trung Quốc, nhưng không có đủ nguồn lực để triển khai số tàu tương đương Bắc Kinh. Điều đó buộc Mỹ theo đuổi chiến lược phối hợp cùng đồng minh và đối tác để duy trì ưu thế ở Thái Bình Dương - Ấn Độ Dương, theo bình luận viên Ken Moriyasu của Nikkei.
"Chúng ta có đồng minh và đối tác, Trung Quốc thì không. Hải quân Nhật Bản, Australia và các nước khác nhiều khả năng sẽ phối hợp cùng Mỹ", Chủ tịch Hội đồng Tham mưu trưởng Liên quân Mỹ Mark Milley nói trong phiên điều trần trước quốc hội Mỹ hôm 3/5.
Vũ Anh (Theo Nikkei)