Những ngày qua, thông tin cơ quan chức năng phát hiện và bắt giữ hai cơ sở sản xuất cà phê giả, với chỉ khoảng 10% cà phê thật, 90% còn lại là đậu nành và vỏ cà phê, tại Bình Dương và cả Đăk Lăk - nơi được mệnh danh là thủ phủ cà phê, một lần nữa gióng lên hồi chuông cảnh báo về chất lượng cà phê trên thị trường. Là người uống cà phê hàng ngày, tôi không khỏi lo lắng về sức khỏe của hàng triệu người tiêu dùng cà phê Việt như mình.
Với một ít kinh nghiệm từng làm trong ngành cà phê, tôi muốn chia sẻ một số góc nhìn về mối liên hệ giữa giá cả và chất lượng – một thực tế không phải ai hay uống cà phê cũng biết.
Tại sao cà phê giá rẻ có thể không phải là cà phê thật? Khi đi chợ hay đến một số tiệm tạp hóa nhỏ, bạn có thể thấy những gói cà phê có mức giá rất rẻ, thậm chí giá chỉ 60.000-100.000 đồng một kg, trong khi cà phê nguyên chất thường có giá 200.000-300.000 đồng (với giá cà phê hạt xanh, chưa rang, khoảng 100.000-120.000 đồng một kg thời gian gần đây). Điều này đặt ra một câu hỏi: Làm sao có thể có cà phê "giá rẻ" đến vậy?
Sự thật là nhiều loại cà phê giá rẻ trên thị trường hiện nay không hoàn toàn là cà phê nguyên chất. Những thứ người ta có thể trộn vào cà phê là:
Đậu nành, bắp và vỏ cà phê: chất độn phổ biến trong cà phê giá rẻ. Nhiều cơ sở sản xuất trộn thêm đậu nành (đậu tương), bắp (ngô), và thậm chí cả vỏ cà phê để tăng khối lượng sản phẩm mà không phải sử dụng nhiều hạt cà phê thật.
Đậu nành: được rang cháy và xay nhuyễn, đậu nành có màu sẫm gần giống cà phê và tạo độ sánh béo. Tuy nhiên, hương vị của nó không thể thay thế cà phê thật.
Bắp: khi rang lên, bắp có mùi thơm giống caramel, giúp đánh lừa khứu giác. Tinh bột trong bắp cũng làm nước cà phê sánh hơn.
Vỏ cà phê: phần vỏ lụa và vỏ thịt của hạt cà phê được tách ra trong quá trình chế biến nhưng thay vì bị loại bỏ, một số cơ sở sử dụng nó để độn vào bột cà phê, giảm giá thành.
Hệ quả là cà phê có vị lạ, ngọt bất thường hoặc béo nhưng không có hậu vị đậm đà như cà phê thật. Khi pha, nước cà phê quá sánh, có bọt nhiều nhưng không tự nhiên.
>> Khách Tây sững sờ sau khi uống hết ly cà phê Việt
Hương liệu hóa học: tạo "mùi cà phê" nhưng không phải cà phê thật. Để đánh lừa người tiêu dùng, nhiều sản phẩm cà phê giá rẻ sử dụng hương liệu tổng hợp nhằm tạo mùi giống cà phê thật.
Hương liệu caramel cháy: giúp tạo ra mùi "rang cháy" đặc trưng của cà phê.
Hóa chất tạo hương socola, vani: làm tăng cảm giác "thơm nồng", che đi mùi của đậu nành hoặc bắp.
Dầu tạo béo: được thêm vào để tạo độ sánh nhưng có thể là dầu công nghiệp hoặc dầu cọ không tốt cho sức khỏe.
Hệ quả là khi mở gói cà phê, mùi hương có thể quá nồng, gần giống kẹo hơn là cà phê tự nhiên. Khi pha nóng, mùi hóa học bay hơi mạnh, tạo cảm giác "hăng" hoặc "ngọt gắt".
Cà phê kém chất lượng hoặc quá hạn sử dụng: một số loại cà phê giá rẻ có thể sử dụng:
Hạt cà phê lỗi, kém chất lượng: hạt bị sâu, lép, hoặc đen, vỡ, không đủ tiêu chuẩn xuất khẩu.
Cà phê đã qua sử dụng: một số cơ sở trộn cà phê đã pha từ bã cũ (mua lại từ các công ty sản xuất cà phê hòa tan), sấy khô lại rồi xay thành bột để trộn vào cà phê mới.
Hạt cà phê quá hạn sử dụng: hạt cà phê bảo quản lâu có thể mất mùi, giảm chất lượng nhưng vẫn được rang xay và bán giá rẻ.
Hệ quả là hương vị không ổn định, có mùi ẩm mốc hoặc mùi chua. Nếu cà phê đã bị nấm mốc hoặc xử lý bằng hóa chất, có thể gây nguy hại đến sức khỏe.
Chi phí sản xuất thấp nhờ công nghệ rẻ tiền, thiếu kiểm soát chất lượng: những cơ sở sản xuất cà phê giá rẻ thường:
Sử dụng quy trình rang sơ sài: không kiểm soát nhiệt độ tốt, làm hạt cà phê cháy đen để che lấp khuyết điểm.
Xay và đóng gói thủ công: không có kiểm soát vệ sinh nghiêm ngặt, dễ bị lẫn tạp chất.
Không qua kiểm định chất lượng: không đảm bảo các tiêu chuẩn an toàn thực phẩm.
Hệ quả là cà phê có thể chứa dư lượng tạp chất, kim loại nặng hoặc vi sinh vật có hại, không đạt tiêu chuẩn an toàn thực phẩm nhưng vẫn được lưu hành trên thị trường.
Vậy làm thế nào để chọn cà phê thật? Với tình trạng cà phê trộn bắp, đậu nành, và hương liệu hóa học tràn lan trên thị trường, ngoài việc chuyển sang uống cà phê pha máy từ cà phê rang nguyên hạt quan sát được quá trình xay và pha tại quán việc nhận biết và lựa chọn cà phê rang xay nguyên chất không chỉ giúp bạn có một tách cà phê pha phin thơm ngon mà còn bảo vệ sức khỏe của chính mình.
Nhiều năm nay, tôi đã chuyển sang uống cà phê pha máy để thấy được hạt trước khi xay và pha, không phải lăn tăn cà phê bột mà quán cho vào phin có trộn, độn thêm gì vào đó không? Bạn đã bao giờ gặp trường hợp cà phê không có vị giống cà phê chưa? Bạn đã từng mua phải cà phê kém chất lượng chưa?
- Người Việt đang tự 'đánh rơi' lợi nhuận từ cà phê
- 'Sao cà phê ngoại 50.000 đồng vẫn đắt khách?'
- 'Khách gọi ly cà phê 20.000 đồng nhưng ngồi từ sáng tới tối'
- Cà phê sập tiệm vì khách ngồi hàng giờ nhưng chỉ gọi ly 25.000 đồng
- 'Bỏ 50.000 đồng uống ly cà phê ngoại vì ngồi được cả buổi'
- Tỉnh mộng sau 10 năm nghỉ việc ngân hàng để mở quán cà phê