Vụ sập cao ốc chung cư 12 tầng Champlain Towers ở Surfside, bang Florida,
Mỹ lúc 2h sáng 24/6 (13h giờ Hà Nội) đã làm rúng động toàn thế giới. Vụ việc đã làm ít nhất bốn người thiệt mạng và 159 người mất tích, 37 người được cứu ra khỏi tòa nhà sập. Tòa nhà 12 tầng được xây từ năm 1981, có hơn 130 căn hộ, trong tích tắc chỉ còn là đống đổ nát cao khoảng 10 mét (phần bị sập gồm 45 căn).
Vụ việc này gây sửng sốt khi nó xảy ra ở một quốc gia phát triển hàng đầu thế giới về mọi mặt là Mỹ, trong đó các tiêu chuẩn xây dựng rất nghiêm ngặt và quá trình quản lý sau khi đưa công trình vào vận hành khai thác sử dụng tiên tiến. Theo một công bố một nghiên cứu vào năm ngoái cho thấy tòa nhà có dấu hiệu bị lún trong những năm 1990. Cụ thể, tòa nhà có tốc lộ sụt lún khoảng 2 mm mỗi năm kể từ năm 1993 tới 1999. Đây có thể không phải nguyên nhân trực tiếp gây ra vụ sập nhưng có thể là một trong những nguyên nhân.
Thật không khách quan khi đặt vấn đề tìm hiểu các nguyên nhân gây sập đổ công trình, nhưng với chuyên môn thiển cận của tôi (một kỹ sư xây dựng đang sinh sống và làm việc tại TP HCM), tôi có thể nhận định rằng: chất lượng công trình sau 40 năm xây dựng đã bị suy giảm nghiêm trọng mà không được các bên quan tâm chăm sóc kịp thời.
Nếu như tòa nhà là một cơ thể sống, vừa sinh ra đã biết trên người mình có những khiếm khuyết, khi mưa nắng, trái gió trở trời, biết phản ánh thông tin với đơn vị quản lý để được chăm sóc. Và nếu như các chuyên gia xây dựng có chính sách hoạt động thường xuyên như các bác sĩ khám bệnh định kỳ cho tòa nhà, các đơn vị xây dựng như những bệnh viện điều trị kịp thời, thì có lẽ thảm họa sập đổ cao ốc Champlain Towers đã không xảy ra.
Chất lượng kết cấu công trình là một tổ hợp chất lượng của các bộ phận cấu thành cao ốc như nền móng, tầng hầm, thân nhà. Ngôi nhà được cắm vào đất bằng hệ thống móng, cọc. Móng, cọc có tác dụng ngàm, cố định ngôi nhà vào nền đất, đảm bảo độ lún cho phép và chịu lực đè, mô men do thân nhà gồm tải trọng vật liệu xây dựng, tải trọng cố định (các đồ vật), hoạt tải sử dụng (người) truyền xuống đất. Ngoài ra, kết cấu nhà chịu các loại tải trọng khác như gió bão, động đất.
>> Đánh cược mạng sống trẻ nhỏ trong những tòa chung cư lỗi
Chất lượng kết cấu ngôi nhà và các bộ phận phụ thuộc vào chất lượng của từng bộ phận. Một khi các bộ phận kết cấu bị hao tổn sẽ ảnh hưởng đến kết cấu chung của toàn bộ công trình. Nếu hao tổn nhẹ thì gây hư hỏng cục bộ, như trường hợp cao ốc trên đây là hư hỏng nặng gây sập đổ công trình tức thì.
Công trình cao ốc Champlain Towers cách biển khoảng 2 km, nằm trong khu vực ảnh hưởng xâm thực ăn mòn của nước biển, khí biển. Cốt thép trong bê tông sẽ bị ăn mòn âm ỉ, đặc biệt ở phần móng và những phần kết cấu bê tông bị nứt sẽ khiến ăn mòn nhanh chóng. Với những căn hộ hoặc các trần nhà được hoàn thiện bằng trần thì việc kiểm tra, phát hiện các vết nứt sẽ rất khó.
Sự cố cao ốc Champlain Towers như một tiếng chuông báo động không chỉ giành riêng cho Hoa Kỳ mà còn cho cả các nước trên thế giới. Hiện nay, các đô thị của Việt Nam như Hà Nội, TP HCM, Đà Nẵng, Cần Thơ và nhiều địa phương khác đã trở nên rất chật chội, mật độ dân cư rất lớn, vì vậy việc phát triển cao ốc chung cư là bài toán tối ưu. Tuy nhiên, vấn đề quản lý, vận hành, kiểm soát, giám sát an toàn cho các tòa cao ốc cũng cần phải được lưu tâm cẩn trọng. Nhất là giờ đây, các vật liệu công nghệ xây dựng đã được áp dụng phổ biến như kết cấu sàn cáp ứng dự lực căng sau, các dạng kết cấu đặc biệt. Khí hậu nước ta cũng khắc nghiệt hơn với nhiệt độ tăng, bão gió, động đất... sẽ làm ảnh hưởng đến kết cấu công trình.
Nhưng thực tế, công tác quản lý và thực hiện việc vận hành an toàn các tòa nhà chung cư cao ốc ở ta đến nay vẫn còn nhiều khiếm khuyết về kết cấu bền vững, an toàn, về phòng cháy chữa cháy, an toàn điện, thang máy... Thiết nghĩ, các cơ quan chức năng cần phải sớm đưa ra chính sách quy định cụ thể để phòng ngừa các sự cố, thảm họa cao ốc tương tự có thể xảy ra. Khi đó, tòa cao ốc sẽ như một bệnh nhân biết đau khi có bệnh, biết đi khám bệnh kịp thời và được các bác sĩ, bệnh viện cứu chữa, tránh những thiệt hại, thảm họa xảy ra.
>> Bài viết không nhất thiết trùng với quan điểm VnExpress.net. Gửi bài tại đây