"Đây là chiến thắng của người dân Hàn Quốc vĩ đại", ứng viên 61 tuổi Yoon Suk-yeol của đảng đối lập Sức mạnh Nhân dân, sáng nay nói với những người ủng hộ, sau khi giành chiến thắng với cách biệt chưa tới 1% phiếu bầu trong cuộc bầu cử tổng thống Hàn Quốc.
Ông khẳng định sẽ coi "đoàn kết quốc gia" là ưu tiên hàng đầu, cũng như nỗ lực làm việc cùng các đảng đối lập để hàn gắn nền chính trị chia rẽ. "Chúng ta giờ phải chung tay đoàn kết trong một dân tộc, một đất nước", ông nói. Tân tổng thống Hàn Quốc sẽ nhậm chức trong tháng 3.
Yoon Suk-yeol tuyên thệ trong phiên điều trần phê chuẩn chức vụ Tổng công tố Hàn Quốc tại quốc hội hôm 8/7/2019. Ảnh: YNA.
Ông Yoon sinh ra tại Yeonhui-dong, quận Seodaemun của Seoul vào ngày 18/12/1960 trong một gia đình trí thức. Cha ông, Yoon Ki-joong, từng thành lập Hiệp hội Thống kê Hàn Quốc và hiện là thành viên Viện Khoa học Quốc gia Hàn Quốc. Trước khi kết hôn, mẹ ông từng là giảng viên Đại học Nữ sinh Ewha danh giá.
Tốt nghiệp chuyên ngành luật tại Đại học Quốc gia Seoul, ông Yoon bắt đầu sự nghiệp tại Văn phòng Công tố viên Daegu vào năm 1994 và phụ trách bộ phận điều tra các vụ án liên quan tới tham nhũng.
Ông Yoon kết hôn với bà Kim Kun-hee năm 2012. Bà Kim, 49 tuổi, hiện là chủ tịch của Covana Contents, một công ty chuyên về triển lãm nghệ thuật. Hiện chưa có thông tin về con cái của vợ chồng tân tổng thống Hàn Quốc.
Ông Yoon trở nên nổi tiếng khi điều tra cáo buộc Cục Tình báo Quốc gia (NIS) thao túng thông tin trên Internet để định hướng dư luận có lợi cho đảng bảo thủ trước cuộc bầu cử năm 2012. Ông đã tìm cách truy tố người đứng đầu NIS vì can thiệp bầu cử, cũng như cáo buộc chính sếp của ông là bộ trưởng tư pháp Hwang Kyo-ahn can thiệp vào cuộc điều tra.
"Tôi không trung thành với cá nhân mà trung thành với tổ chức", Yoon Suk-yeol từng tuyên bố trong cuộc điều trần tại quốc hội, câu nói giúp ông nhận được ủng hộ rất lớn từ những người tiến bộ. Ông được xem là một công tố viên công tâm, luôn tuân theo nguyên tắc bình đẳng trước pháp luật.
Tuy nhiên, chính sự thẳng thắn này cũng từng khiến ông Yoon bị giáng chức xuống làm việc tại một văn phòng công tố ở vùng nông thôn, cho tới khi cựu tổng thống Park Geun-hye, người tiền nhiệm của ông Moon Jae-in, bị luận tội.
Sau khi Tổng thống Moon Jae-in nhậm chức, ông Yoon được bổ nhiệm làm trưởng Văn phòng Công tố quận Seoul. Với vai trò này, ông đã giúp hoàn thành phiên xét xử kéo dài nhiều năm với bà Park Geun-hye.
Vào thời điểm đó, ông Yoon ủng hộ sáng kiến của Tổng thống Moon nhằm giảm bớt quyền lực rất lớn của công tố viên trong các cuộc điều tra. Ông được xem là người ủng hộ hàng đầu trong sáng kiến cải cách hệ thống công tố của ông Moon Jae-in.
Ông Yoon được Tổng thống Moon bổ nhiệm làm Tổng công tố Hàn Quốc vào năm 2019. Tuy nhiên, sau khi nhậm chức, ông đã sử dụng quyền lực này để điều tra các cáo buộc chống lại thành viên trong chính quyền Tổng thống Moon.
Đảng Sức mạnh Nhân dân đối lập Hàn Quốc thời kỳ này đã liên tiếp thất bại trong các cuộc bầu cử năm 2018 và 2020, không có gương mặt nào nổi bật cho vị trí ứng viên tổng thống. Tỷ lệ ủng hộ của đảng cũng kém xa so với đảng Dân chủ cầm quyền kể từ sau khi bà Park bị luận tội.
Đúng lúc đó, chiến dịch chống tham nhũng của ông Yoon, bất chấp sức ép từ Bộ trưởng Tư pháp trong chính quyền của Tổng thống Moon, đã giúp ông thu hút sự chú ý và nhận được tỷ lệ ủng hộ cao để trở thành ứng viên tiềm năng của phe bảo thủ và nhóm phản đối Tổng thống Moon Jae-in.
Ông vận động tranh cử với thông điệp về công bằng, lẽ phải, nguyên tắc và pháp quyền cũng như tăng cường chỉ trích chính sách của Tổng thống sắp mãn nhiệm Moon Jae-in.
Hồi tháng 1, vợ ông, bà Kim Kun-hee, từng gây tranh cãi khi đe dọa "bỏ tù tất cả phóng viên" chỉ trích chồng, thậm chí còn tuyên bố nếu chồng mình đắc cử, các cơ quan truyền thông sẽ bị chính quyền tương lai của ông truy tố. Trước đó, bà Kim từng công khai ủng hộ một cựu chính trị gia hiện phải ngồi tù vì tội hiếp dâm và sỉ nhục phong trào #MeToo của đất nước.
Tuy nhiên, nhờ hình ảnh được xây dựng từ các cuộc điều tra của mình, ông Yoon đã giành chiến thắng trong cuộc bầu cử tổng thống 2022 với 48,56% phiếu bầu, trong khi đối thủ Lee Jae-myung của đảng Dân chủ cầm quyền giành được 47,83% số phiếu.
Đây là tỷ lệ chênh lệch phiếu bầu sít sao nhất trong lịch sử bầu cử tổng thống Hàn Quốc, nhưng đủ để giúp ông Yoon đưa đảng Sức mạnh Nhân dân bảo thủ trở lại sau 5 năm nắm quyền của phe tự do.
Chiến thắng của ông Yoon được cho sẽ mang tới những thay đổi lớn trong vai trò của Hàn Quốc ở Đông Bắc Á và trong quan hệ với Mỹ, Trung Quốc cũng như Triều Tiên.
Trong khi Tổng thống sắp mãn nhiệm Moon Jae-in xem ngoại giao với Triều Tiên là trọng tâm trong chính sách đối ngoại, ông Yoon đã kêu gọi hợp tác nhiều hơn với Washington để đối phó với mối đe dọa hạt nhân ngày càng tăng từ Bình Nhưỡng.
Ông cũng muốn phát triển công nghệ cho phép Hàn Quốc phát động cuộc tấn công phủ đầu, trong trường hợp đối mặt với mối đe dọa hạt nhân cận kề từ Triều Tiên.
Tân tổng thống Hàn Quốc xem các biện pháp trừng phạt quốc tế là cần thiết để gây áp lực, buộc Triều Tiên từ bỏ vũ khí hạt nhân, lập trường được cho là phù hợp với các mục tiêu của Mỹ về phi hạt nhân hóa. Điều này khác biệt với cách tiếp cận đóng vai trò trung gian hòa giải mà ông Moon đảm nhận khi tìm cách đưa lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong-un và cựu tổng thống Donald Trump đến bàn đàm phán.
Theo đuổi lập trường lâu nay của đảng Sức mạnh Nhân dân bảo thủ, ông Yoon nhấn mạnh tầm quan trọng của một liên minh Mỹ - Hàn mạnh mẽ hơn. Ông kêu gọi Seoul đóng vai trò lớn hơn trong quan hệ với Washington bằng cách hợp tác về các vấn đề, trong đó có Trung Quốc.
Ông Yoon đã cố gắng cân bằng giữa lợi ích an ninh và kinh tế của quốc gia liên quan tới Trung Quốc. Ông nói Hàn Quốc sẽ hợp tác nhiều hơn với Bộ Tứ, gồm Mỹ, Australia, Nhật Bản và Ấn Độ, nhưng sẽ không trở thành thành viên chính thức của nhóm.
Người ủng hộ vui mừng trước chiến thắng của ông Yoon Suk-yeol tại Hàn Quốc. Ảnh: NY Times.
Về mặt kinh tế, ông Yoon Suk-yeol ủng hộ chính sách thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và tạo việc làm do thị trường dẫn dắt, cho biết sẽ cắt giảm các quy định với doanh nghiệp để giúp thực hiện điều đó.
Trong bối cảnh dư luận phàn nàn về giá nhà ở tăng vọt, ông Yoon cam kết giảm thuế bất động sản, xây dựng 2,5 triệu căn nhà mới, gồm cả những ngôi nhà nhỏ giá rẻ cho những người trong độ tuổi 20-30.
Giới tính là một trong những vấn đề trụ cột trong chiến dịch tranh cử tổng thống, đặc biệt là đối với những người trẻ Hàn Quốc ở độ tuổi 20. Ông Yoon khuyến khích phụ nữ trẻ tham gia và ở lại thị trường lao động, tuyên bố sẽ bỏ Bộ Bình đẳng giới, vốn đã trở thành điểm nóng cho cuộc chiến giới tính ở Hàn Quốc.
Tân tổng thống Hàn Quốc cho biết ông tin vào việc chú trọng nhu cầu cá nhân hơn là phân chia dân số theo giới tính.
"Tôi sẽ chú ý tới đời sống của người dân, cung cấp các dịch vụ phúc lợi tốt cho những người cần đến chúng và nỗ lực tối đa để Hàn Quốc trở thành một thành viên đầy tự hào, có trách nhiệm của cộng đồng quốc tế", ông nói khi phát biểu trước người ủng hộ hôm nay.
Thanh Tâm (Theo Washington, Diplomat)