Các nguyên nhân gây gãy xương

Tình trạng gãy xương xảy ra có thể do nhiều nguyên nhân nhưng đa phần xuất phát từ chấn thương khi bị va chạm, ngã mạnh hoặc tai nạn giao thông, tai nạn lao động... Cấu tạo của xương cực kỳ chắc khỏe, có độ đàn hồi và dẻo dai. Xương có thể chịu được các tác động mạnh do té ngã, va chạm. Tuy nhiên, khi lớn tuổi, xương dần bị lão hóa. Người cao tuổi do loãng xương sẽ đối mặt với nguy cơ té ngã rất cao.

Ngoài ra, xương cũng dễ bị gãy ở các nhóm đối tượng như người lao động nặng suốt thời gian dài; trẻ nhỏ; người có bệnh lý về xương; người chơi những bộ môn thể thao gây căng thẳng cho xương; người thường xuyên hút thuốc lá; người bệnh điều trị dài hạn với corticosteroid.

Cách xử trí khi bị gãy xương

Khi nạn nhân gặp tai nạn, nghi ngờ gãy xương, người nhà cần chú ý xử trí đúng cách. Đặc biệt, tránh di chuyển người bị thương (trừ khi cần thiết) vì di chuyển không đúng cách sẽ khiến chấn thương thêm nghiêm trọng.Trong khi chờ sự trợ giúp từ nhân viên y tế, người nhà cần thực hiện một số việc như:

- Cầm máu: băng bó vết thương bằng băng vô trùng, miếng vải sạch hay mảnh quần áo sạch.

- Cố định vị trí bị thương: Người nhà không nên cố gắng căn chỉnh lại xương hay đẩy xương bị dính lại. Nếu được đào tạo về cách nẹp, người nhà có thể đặt nẹp vào khu vực bên trên và bên dưới vị trí xương gãy. Đệm các nẹp có thể giúp giảm bớt sự khó chịu cho người bị thương.

- Chườm đá: Chườm một túi nước đá lên vị trí bị thương để hạn chế sưng và hỗ trợ giảm đau. Lưu ý tránh chườm đá trực tiếp lên da, cần bọc trong chiếc khăn, mảnh vải hoặc một số vật dụng khác trước khi đặt lên da.

Bệnh nhân cần được sự hỗ trợ y tế, đi cấp cứu ngay khi có các dấu hiệu sau:

- Người bị thương không phản ứng, không thở hay không di chuyển.

- Người bị thương xuất hiện tình trạng chảy máu nhiều.

- Các chi hay khớp bị biến dạng.

- Xương đã đâm xuyên qua da.

- Điểm cực của cánh tay hay chân bị thương, ví dụ như ngón chân hay ngón tay bị tê hay hơi xanh ở đầu.

Biến chứng khi gãy xương

Nếu không nhận biết và xử trí gãy xương đúng cách, người bệnh sẽ đối mặt với nhiều biến chứng nguy hiểm như sốc do đau hay mất máu nhiều, tắc mạch máu do những hạt mỡ trong ống tủy xương di chuyển ra ngoài. Khi hạt mỡ bị tắc tại vị trí nào sẽ có triệu chứng rõ rệt, vô cùng nguy hiểm như tình trạng nhồi máu phổi do những hạt mỡ thuyên tắc tại mạch phổi.

Trong quá trình điều trị gãy xương, người bệnh phải nằm tại chỗ trong thời gian dài. Vì vậy, những vị trí trên cơ thể như vùng cùng cụt, gót chân... dễ bị loét; tình trạng viêm nhiễm như viêm tiết niệu, viêm phổi... cũng gia tăng, có thể gây tử vong ở người bệnh lớn tuổi do sức đề kháng yếu. Nằm lâu còn khiến người bệnh dễ bị táo bón, ảnh hưởng tới khả năng dinh dưỡng và tinh thần.

Ngoài ra, người bệnh còn có thể gặp những biến chứng tại chỗ do tác động của lực chấn thương vào vị trí xương bị gãy và tổ chức phần mềm xung quanh. Đây cũng có thể là do phương pháp điều trị không đúng hoặc quá trình hồi phục sai nguyên tắc.

Phương pháp điều trị gãy xương

Tùy theo vị trí và mức độ gãy xương, bác sĩ sẽ chỉ định các phương pháp điều trị khác nhau. Với trường hợp nhẹ, xương có khả năng liền sau khi bó bột. Các ca gãy xương ở vị trí khó, nguy hiểm như xương đùi, xương sên, xương thuyền... sẽ khó lành vì bị thiếu máu nuôi xương. Khi đó, người bệnh cần được phẫu thuật kết hợp xương.

Hiện nay, bác sĩ có thể phẫu thuật kết hợp xương ít xâm lấn bằng cách chỉ cần rạch những đường nhỏ trên da, bóc tách mô mềm ít, nắn xương dưới sự hỗ trợ của máy C-Arm và luồn những phương tiện cố định xương vào sau đó.

Phẫu thuật kết hợp xương ít xâm lấn giúp hạn chế mất máu trong khi mổ, rút ngắn thời gian hồi phục cho người bệnh, giảm nguy cơ khớp giả, không lành xương, giảm các biến chứng như nhiễm trùng, tổn thương mạch máu thần kinh...

Gãy xương yêu cầu người bệnh cần nghiêm túc thực hiện quá trình điều trị theo đúng lộ trình. Nếu chủ quan trong vấn đề điều trị và phục hồi có khả năng dẫn tới những biến chứng nguy hiểm, khiến khả năng vận động, lao động và chất lượng cuộc sống của người bệnh bị suy giảm.

Thạc sĩ, bác sĩ chuyên khoa I Lê Đình Khoa
(Trung tâm Chấn thương chỉnh hình, BVĐK Tâm Anh TP HCM)