Bộ Y tế mới đây công bố kết quả một cuộc khảo sát 60% phụ huynh đồng ý tiêm vaccine cho con 5-11 tuổi, 40% không đồng ý hoặc ý kiến khác. Một cuộc khảo sát trên VnExpress từ ngày 6/1 đến nay, tỷ lệ phụ huynh không đồng ý tiêm cho con chiếm 68%. Ông bình luận như thế nào về kết quả hai khảo sát này? Ông có thể cho biết chi tiết hơn về cuộc khảo sát do Bộ Y tế tiến hành?

Hai bộ câu hỏi của hai khảo sát là khác nhau. Độc giả của báo VnExpress sẽ khác so với tình hình chung. Khi làm khảo sát này, chúng tôi đặt mục tiêu là những phụ huynh có con 5-11 tuổi tham gia khảo sát để đánh giá nhu cầu thực tế. Trong đó, thực tế có trên 60% phụ huynh ủng hộ tiêm vaccine phòng Covid-19, số còn lại vẫn băn khoăn.

Sự băn khoăn này là tâm lý chung khi phải đứng trước quyết định tiêm cho con - cho thế hệ tương lai như thế nào nên cha mẹ còn chần chừ là bình thường. Chưa có thông tin đầy đủ, đủ thuyết phục thì bất cứ cha mẹ nào cũng có tâm lý như vậy, chúng tôi chia sẻ và thông cảm với phụ huynh. Chúng ta cần nhiều thời gian hơn để tuyên truyền, đưa ra bằng chứng khoa học để chứng minh vaccine Covid-19 an toàn, hiệu quả cho trẻ 5-11 tuổi để thuyết phục cha mẹ đưa con đi tiêm.

Tỷ lệ không ủng hộ khá cao có gây ảnh hưởng trong triển khai tiêm chủng?

Điều này là hết sức bình thường. Đó là tâm lý chung của phụ huynh khi phải đứng ra trả lời, giải quyết một quyết định là "tiêm cho con mình như thế nào". Nếu tiêm cho bản thân thì ta không ngại việc đó. Nhưng ta thấy rằng tiêm cho con mình – tức là thế hệ tương lai, và chúng ta nhiều khi phải hy sinh cuộc sống bản thân để chăm chút cho con cái, nên có tâm lý chung như vậy. Và đặc biệt là khi người dân chưa có thông tin đầy đủ và thuyết phục, thì bất cứ cha mẹ nào cũng có sự băn khoăn. Điều này chúng tôi hoàn toàn chia sẻ và thông cảm.

Trong thời gian tới, chúng ta sẽ phải tốn nhiều thời gian hơn để giải quyết vấn đề tuyên truyền, đưa ra các bằng chứng khoa học, làm thế nào cho người dân biết vaccine an toàn hiệu quả, thực sự có giá trị bảo vệ cho nhóm 5-11 tuổi, từ đó có bằng chứng tốt nhất để thuyết phục cha mẹ đưa con đi tiêm, thay vì chỉ đưa khẩu hiệu.

Đến nay Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) chưa có khuyến nghị cụ thể về việc tiêm cho trẻ 5-11 tuổi. Ông bình luận gì?

Đến nay, WHO đã điều chỉnh lại chiến lược và khuyến cáo của mình. Trong các cuộc họp của các nhóm chuyên gia gần đây, họ khẳng định tiêm cho trẻ 5-11 tuổi là cần thiết. Mặc dù những biến chứng liên quan đến Covid-19 không nhiều như nhóm trẻ lớn hoặc người lớn, tuy nhiên ảnh hưởng lâu dài của bệnh lên nhóm tuổi này đã được khẳng định, điều đó ảnh hưởng sức khỏe của trẻ sau này. Vì vậy các chuyên gia khẳng định cần tiêm cho trẻ để tránh ảnh hưởng lâu dài cũng như các nguy cơ, biến chứng. Bên cạnh đó, trẻ 5-11 tuổi cũng tham gia vào chuỗi lây truyền Covid-19, vì vậy tiêm chủng là cần thiết, giúp chúng ta sớm quay lại bình thường mới.

Vì sao chúng ta chọn tiêm vaccine cho con với một vaccine ra đời chưa lâu, chưa đầy đủ dữ liệu?

Đây là vấn đề tranh cãi lớn. Tỷ lệ cha mẹ chấp nhận cho trẻ tiêm chưa cao. Thời điểm tháng 11/2021 đưa vaccine vào tiêm cho trẻ thì thời gian đầu được số lượng lớn nhưng sau đó giảm dần và chững lại. 44 quốc gia đã tiêm cho trẻ em nhưng mục tiêu tiêm chủng vẫn chưa đạt được.

Lâm sàng cho thấy triển khai tiêm ở khoảng cách 21 ngày cho trẻ em thì hiệu quả vaccine chưa được như ở nhóm người lớn. Do đó, nhiều tổ chức y tế có khuyến cáo giãn khoảng cách hai mũi tiêm cho trẻ dài hơn thành 30 ngày, thậm chí nên là 2 tháng. Hoặc với liều tiêm rút gọn 10 microgram hiện nay phải tăng liều lên 30 microgram như người lớn. Các thông tin này được Bộ Y tế tiếp tục được cập nhật để có phác đồ tiêm hiệu quả nhất đảm bảo tính sinh miễn dịch và an toàn cho trẻ 5-11 tuổi khi tiêm trong thời gian tới.

Nhiều phụ huynh bày tỏ thắc mắc chung như sau: Vì sao tôi phải tiêm cho con mình trong khi đa số trẻ mắc Covid-19 có biểu hiện nhẹ hoặc không triệu chứng? Ông đánh giá như thế nào về ý kiến này?

Trong thời gian vừa qua, chúng tôi đã làm việc mật thiết với viện Nhi Trung ương cùng các Bệnh viện Nhi đồng và thấy rằng số lượng trẻ em mắc Covid đang tăng theo thời gian. Trước đó, các quý vị phụ huynh giữ gìn nên số lượng trẻ mắc không cao. Nhưng hiện nay, số ca người lớn đang tăng rất nhanh kéo theo tỷ lệ mắc ở trẻ cũng tăng. Mặc dù số ca nặng ở trẻ không cao như người lớn, nhưng với trường hợp nặng, vẫn có các em diễn tiến nguy kịch và tử vong. Như vậy với số lượng trẻ nhiễm lớn thì số ca nặng và tử vong không nhỏ.

Qua thời gian làm việc với các bệnh viện, tôi nhận thấy tỷ lệ mắc hội chứng hậu Covid-19, biến chứng bất lợi như viêm cơ tim không nhỏ. Các đối tượng này chưa được tiêm vaccine. Nhóm tuổi chưa có vaccine, dù giữ gìn đến mấy, tỷ lệ biến chứng vẫn cao. Nguy cơ này lớn hơn vô cùng nhiều so với nguy cơ tiêm vaccine.

Chúng tôi chưa có phân tích cuối cùng về tỷ lệ trẻ mắc Covid-19 ở Việt Nam, nhưng có nhiều trẻ nhiễm virus trong thời gian vừa rồi. Tại các bệnh viện nhi, số trẻ phải điều trị tích cực, điều trị kéo dài tăng. Tại Viện Nhi Trung ương có hàng trăm trường hợp nặng, nhiều trẻ phải thở máy.

Đây là con số phần nào khiến phụ huynh hiểu trường hợp nhiễm nCoV ở trẻ em không còn hiếm. Nếu so với cộng đồng, số lượng này không nhỏ, có thể đến hàng trăm hàng ngàn.

Chúng tôi vẫn đang liên tục theo dõi viện Nhi Trung ương và các khoa Nhi. Nhưng các em vẫn được bảo vệ an toàn thông qua việc hạn chế đến trường, tuy nhiên số lượng có thể tăng trong thời gian tới khi các trường học mở cửa trở lại.

Vậy liều lượng và khoảng cách mũi tiêm như thế nào?

Vaccine cho trẻ 5-11 tuổi đóng liều không giống như vaccine mà trước đây ta dùng cho người lớn và trẻ lớn. Theo thông tin từ web của hãng và Cơ quan Quản lý Dược phẩm và Thực phẩm Mỹ (FDA), liều lượng chỉ 10 microgram thay vì 30 microgram so với người lớn, tức là chỉ bằng 1/3.

Phác đồ tiêm hai liều cách nhau 21 ngày giống người lớn. Số lượng ml rút ra cũng không giống người lớn. Với trẻ nhỏ, mỗi liều 0,2 ml, tức là lượng tiêm ít hơn so với người lớn và trẻ lớn. Rõ ràng liều tiêm khác, triển khai tiêm cũng khác.

Ta cần chờ thêm các thông tin cập nhật, khoảng cách mũi tiêm ta cần điều chỉnh, liều... Tuy nhiên theo hướng dẫn của hãng dược này, trẻ cũng tiêm hai liều giống người lớn, tuy nhiên liều giảm đi, dung tích đưa vào giảm đi, thì đó là các điều chỉnh liên quan tới hướng dẫn vaccine. Thời gian tới, trong tập huấn triển khai vaccine thì nhân viên y tế sẽ được hướng dẫn cẩn trọng để làm sao hiệu quả nhất.

Hiệu quả của vaccine Covid-19 với trẻ như thế nào khi thay đổi liều lượng?

Khi quan sát đặc điểm sinh miễn dịch và đánh giá vaccine, người ta không dựa vào so sánh triệu chứng. Trong thử nghiệm lâm sàng, họ so sánh lượng miễn dịch sinh ra ở trẻ em với nhóm trẻ lớn. Họ không so sánh tỷ lệ lây nhiễm. Như vậy chúng ta căn cứ vào kết quả cuối cùng để thấy được tỷ lệ tăng nặng. Trong các kết quả cuối cùng, chúng ta có thể thấy vaccine an toàn diện rộng vì phản ứng bất lợi cũng giống với nhóm trẻ lớn hơn.

Tác dụng phụ của vaccine lên nhóm tuổi này thế nào? So với nhóm 12-17 và lớn hơn, những tác dụng phụ này có nguy hiểm hơn không? Trên thế giới ghi nhận như thế nào về trường hợp trẻ 5-11 tuổi bị phản vệ nghiêm trọng, thậm chí có thể nguy hiểm đến tính mạng sau khi tiêm vaccine covid-19?

Vaccine cho trẻ em dùng công nghệ mới, tốt hơn nhóm người lớn nên nguy cơ gây viêm cơ tim ở trẻ 5-11 tuổi thấp hơn ở trẻ lớn và người lớn. Tỷ lệ viêm cơ tim này gần như không thấy ở các quốc gia khi triển khai tiêm cho trẻ 5-11 tuổi. Nhưng những phản ứng khác như sốt, sưng đau tại chỗ, quấy khóc cũng có và thấp hơn ở trẻ lớn, người lớn. Những phản ứng này không thể tránh được vì đây là phản ứng rất bình thường của cơ thể. Điều này đã nằm trong tính toán. Việc điều chỉnh liều tiêm theo tuổi, cân nặng để có liều phù hợp để sinh được miễn dịch tối ưu nhất cũng đã được chuyên gia tính toán kỹ.

Các phản ứng nặng sau tiêm có thể gặp với nhóm này?

Tỷ lệ phản vệ rất nhỏ có thể xảy ra tuy nhiên vẫn thấp hơn so với nhóm trẻ lớn và người lớn. Điều này khó tránh, vì nguyên tắc có chất lạ đưa vào thì cơ thể vẫn có phản ứng nhất định, ví dụ ăn hoa quả hay là uống thuốc cũng có tỷ lệ này. Phản ứng khác như choáng ngất, sốt cao kéo dài ghi nhận ở một số quốc gia song tỷ lệ này thấp, ví dụ ở Australia hoặc Isarael. Đấy là lý do chúng tôi thấy rằng việc triển khai tiêm vaccine cho trẻ nhỏ đang an toàn.