(Bài viết Ý Kiến không nhất thiết trùng với quan điểm VnExpress.net.)
Dạo gần đầy, chủ để nên giữ hay xóa bỏ trường chuyên được mọi người quan tâm sâu sắc. Có người cho rằng cần xóa bỏ hệ thống trường chuyên vì gây tốn kém cho ngân sách, đào tạo gà nòi thi đấu, bệnh thành tích hay nhu cầu xã hội hiện nay không cần nữa.
Tuy nhiên, nếu chỉ nhìn một mặt của vấn đề như vậy sẽ phiến diện, và tôi không hoàn toàn đồng ý như vậy. Nếu nói rằng trường chuyên gây tốn kém cho ngân sách thì chúng ta hãy xem trường chuyên đã đóng góp gì cho xã hội. Trường chuyên là nơi cung cấp nhân lực giỏi với số lượng nhiều hơn hẳn các trường thường.
Trong một lớp chuyên, chỉ có một số nhỏ vài em đi du học, còn lại sẽ trở thành giáo viên, kỹ sư, kiến trúc sư ở nước ta. Lớp chuyên toán của tôi từng học có 35 học sinh nhưng một nửa học về y dược để trở thành bác sĩ, nha sĩ, dược sĩ, những ngành khắt khe của xã hội.
>>Trường chuyên có là trụ cột giáo dục
Lớp cấp hai không chuyên của tôi thì ngược lại, chủ yếu là những người làm kinh tế, gia đình thành đạt. Nói như vậy để chứng minh rằng, những ngành kỹ thuật rất cần sinh viên giỏi, và nhà nước cần tạo điều kiện ươm mầm cho họ.
Và ngoài ra, không phải học chuyên là lệch lạc hẳn về một môn, mà họ có tư duy tốt để học và tiếp thu những môn còn lại. Quan điểm trường chuyên là để đào tạo gà nòi để thi đấu chỉ đúng một phần. Những học sinh đặc biệt yêu thích một môn nào đó sẽ dành thời gian để học tập và thi thố với nhau.
Việc này chúng ta tưởng chừng như không mang lại tác dụng gì cả, những cũng có những ý nghĩa nhất định. Đây là một hình thức quảng bá đất nước Việt Nam tới thế giới mà không tốn hàng trăm triệu trên các kênh truyền hình. Ngoài ra, nhờ sự chăm chỉ, họ sẽ có nền tảng thật tốt để vững vàng trên con đường sự nghiệp của họ, chẳng hạn như đi du học.
Chúng ta cho rằng học sinh đi du học không có đóng góp cho Việt Nam chỉ là suy nghĩ hạn hẹp. Có thể vì nhiều nguyên nhân như môi trường làm việc, sự hiện có của chuyên ngành, lương bổng, khiến họ ở nước ngoài. Dù không về Việt Nam nhưng họ cũng đóng góp trực tiếp cho nhân loại, trong đó gián tiếp tới Việt Nam. Những phát minh vĩ đại của thế giới phần lớn không xuất phát từ Việt Nam, mà là từ nước ngoài, chúng được du nhập vào nước ta.
Việc làm của chúng ta là cần thay đổi một số thứ, chẳng hạn như chương trình đào tạo trường chuyên, thu hút nhân tài về nước chứ không phải ghen tị và cấm đoán. Có người cho rằng hệ thống giáo dục hiện tại phát triển phong phú như trường công, trường tư, trường quốc tế, và hiện nay trường chuyên là không cần thiết nữa. Giáo dục cần đa dạng cho nhiều tầng lớp để học sinh có điều kiện học tập tốt mà không phân biệt giàu nghèo.
>> Tôi không đồng tình 'xóa sổ' trường chuyên
Theo một khảo sát, mọi người sẽ chọn trường quốc tế nếu đủ điều kiện. Nếu nhà nghèo thì lựa chọn của họ sẽ hạn hẹp hơn, chỉ còn trường công. Trường chuyên theo đuổi lý tưởng ươm mầm cho xã hội, không phân biệt giàu nghèo cao thấp. Vì theo đuổi sự khác biệt, trường chuyên cần có những chính sách đặc biệt để đảm bảo lý tưởng đó. Đất nước ngày càng phát triển thì nhu cầu và sự phân hóa ngày càng cao. Bán trường chuyên cho trường tư, liệu những con người đó có cân bằng được lợi nhuận và lý tưởng.
Học phí khi đó sẽ cao hơn một chút, kéo theo cánh cửa cho con nhà nghèo học giỏi với ước mơ thay đổi số phận bằng con đường học tập sẽ nhỏ hẹp lại. Tuy nhiên, vấn đề của trường chuyên hiện nay cần làm là thay đổi một số thứ để phù hợp với tình hình hiện tại. Ví dụ như thay vì để học sinh cắm đầu vào giải những bài toán mẹo, hóc búa và ít ứng dụng, chúng ta lại không mang tín chỉ toán cao cấp của đại học xuống. Bằng cách công nhận tín chỉ đã học ở bậc phổ thông, con đường đại học sẽ được rút gọn lại.
>> Tôi muốn ngăn cản khi ai đó định làm giáo viên
Chúng ta có cần giữ mỗi việc học môn chuyên như hiện nay hay không, khi có thể thêm các chuyên đề để học sinh tự chọn theo yêu thích và định hướng cá nhân. Điều này sẽ làm phong phú và đa dạng kiến thức, vì mọi lĩnh vực đều cần kiến thức tổng hợp. Liệu rằng chúng ta có thiên vị quá cho việc học văn hóa, hay đang thực sự thiếu những tài năng thể thao, nghệ thuật đỉnh cao. Những việc thay đổi này không thể nói hai ba câu được, vì nó ảnh hưởng đến cả hệ thống, cả ngàn người. Do đó, cần những diễn đàn, hội thảo, nghiên cứu, đề tài, luận văn, luận án, chuyên gia để giải quyết vấn đề cấp bách này.
Nói tóm lại, như đã phân tích, trường chuyên có những đóng góp nhất định cho xã hội. Và điều này chẳng những được được minh chứng qua thời gian mà còn qua hành động như các trường đại học trong hay ngoài nước tuyển thẳng học sinh từ những trường này. Chúng ta có thể tiếc tiền cho những tượng đài nhưng đừng so đo như vậy với giáo dục. Việc cần làm bây giờ không phải là vạch lá tìm sâu của hệ thống trường chuyên, mà cần đóng góp ý kiến để hướng tới điều tốt đẹp hơn. Thành tựu sau cuộc đổi mới của đất nước cần được duy trì và phát triển lên một tầm cao mới phù hợp với thời đại.
>>Chia sẻ bài viết của bạn cho trang Ý kiến tại đây.
Trần Hoàng Minh
