Một nhà chứa máy bay bỏ hoang của T-4 bị trúng tên lửa trong vụ không kích ngày 9/4. Ảnh: Riafan.
Căn cứ Không quân Tiyas, thường được gọi là T-4, nằm ở tỉnh Homs, Syria, là một cơ sở chiến lược quan trọng. Nó là căn cứ không quân lớn nhất tại Syria, được sử dụng bởi không quân Syria và lực đặc nhiệm Quds của Iran trong các hoạt động quân sự chống lại phe đối lập ở Syria.
Tháng 5/2016, công ty tình báo tư nhân Stratfor công bố hình ảnh vệ tinh cho thấy nhóm Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng tấn công căn cứ T-4, phá hủy 4 máy bay trực thăng của Nga và 20 xe tải chở hàng, theo Sputnik.
Trong khi IS tuyên bố nhóm đã đánh bom các thiết bị của Nga, Bộ Quốc phòng Nga bác bỏ thông tin này, gọi chúng là "nhằm mục đích tuyên truyền". Moscow nói rằng "hình ảnh vệ tinh cho thấy các phần thân trực thăng và xe tải bị cháy tại căn cứ không quân T-4 phản ánh thiệt hại từ các vụ đụng độ kéo dài hàng tháng trong khu vực giữa lực lượng chính phủ Syria và các chiến binh".
Ảnh vệ tinh được công ty tình báo công bố cho thấy thiệt hại của căn cứ T-4 sau khi bị IS tấn công. Ảnh: Stratfor.
IS tháng 12/2016 chiếm được thành cổ Palmyra và tấn công vào căn cứ T-4 nằm ở phía tây thành phố cùng với Jihar - ngã tư quan trọng gần căn cứ. Không thể ngăn chặn được phiến quân, lực lượng chính phủ Syria để mất ngã tư vào tay IS. Phiến quân nói rằng nhóm này đã phá hủy 4 máy bay Syria tại căn cứ.
Sau đó, nhờ được yểm trợ bởi các cuộc không kích của Nga, quân đội Syria đẩy lùi IS khỏi ngã tư và bắt đầu chiến dịch tái chiếm Palmyra tháng 1/2017. Chiến dịch này thành công sau hai tháng.
Không chỉ là mục tiêu của IS, căn cứ T-4 còn từng hứng chịu đợt tấn công của Israel. Tháng 2/2018, Israel không kích căn cứ, tấn công 12 mục tiêu quân sự của Syria và Iran, với lý do họ cho rằng T-4 là nơi Iran đã sử dụng để điều khiển máy bay không người lái xâm nhập không phận Israel. Nhóm Giám sát Nhân quyền Syria cho biết Israel đã phá hủy đài quan sát chính của căn cứ.
Ngày 10/2, Syria bắn hạ một chiến đấu cơ F-16 của Israel, khiến Israel trả đũa bằng cách tấn công vào các cơ sở phòng không và mục tiêu Iran gần Damascus. Israel tuyên bố nó họ đã phá hủy boongke quân sự chỉ huy và điều khiển chính của Syria trong khi liên minh quân sự thân Syria nói rằng Israel đã đánh vào căn cứ máy bay không người lái được sử dụng trong cuộc chiến chống IS.
Vị trí của căn cứ T-4. Đồ họa: AFP.
T-4 một lần nữa bị tấn công vào ngày 9/4 bằng nhiều tên lửa hành trình. Chưa bên nào nhận trách nhiệm, các quan chức Mỹ bác bỏ họ có liên quan đến vụ này. Nga, Iran và Syria cho rằng đây là cuộc tấn công của không quân Israel trong khi Israel chưa đưa ra bình luận.
Nhiều chuyên gia cũng cho rằng Israel là bên đứng sau vụ việc vì quan hệ căng thẳng của họ với Iran. Israel, nước có biên giới với Syria, coi Iran là đối thủ và mối đe dọa trong khu vực. Nước này lo sợ rằng Iran có thể sử dụng sự hiện diện ngày càng tăng của mình ở Syria để chống lại họ. Hồi tháng hai, Israel cáo buộc Syria để Iran dùng căn cứ T-4 nhằm cung cấp vũ khí tiên tiến cho các nhóm dân quân Shiite, trong đó có Hezbollah của Lebanon - bên đã chiến đấu chống lại Israel.
Vụ không kích diễn ra trong bối cảnh chính quyền Tổng thống Syria Assad bị cáo buộc tấn công hóa học khiến khoảng 70 người thiệt mạng gần Damascus cuối tuần trước. "Với việc Mỹ và Pháp cam kết có phản ứng mạnh mẽ đối với cuộc tấn công vũ khí hóa học, Syria có thể hứng chịu thêm nhiều cuộc không kích", công ty Stratfor nhận định.
Diễn biến vụ tấn công hóa học gần Damascus ngày 7/4. Đồ họa: Next Media
Phương Vũ
