Thượng viện Mỹ ngày 16/12 phê chuẩn đề xuất của Tổng thống Joe Biden về bổ nhiệm nhà ngoại giao kỳ cựu Nicholas Burns, 65 tuổi, làm đại sứ Mỹ tại Bắc Kinh, sau hơn một năm vị trí bị bỏ trống.
Đại sứ trước đây của Mỹ tại Trung Quốc Terry Branstad từ chức hồi tháng 10/2020 để về nước hỗ trợ chiến dịch tranh cử của cựu tổng thống Donald Trump. Sau khi Biden nhậm chức, Nhà Trắng đến tháng 8 mới đề cử Burns tiếp quản vị trí của Branstad.
Tân đại sứ Mỹ tại Trung Quốc Nicholas Burns. Ảnh: AP.
Quá trình phê chuẩn chức vụ đối với Burn bị trì hoãn sau khi thượng nghị sĩ đảng Cộng hòa Marco Rubio chặn quyết định này với lý do lo ngại về các mối quan hệ của ông ở Trung Quốc sau khi rời chính quyền.
Dù vậy, kinh nghiệm ngoại giao dày dạn của Burns cùng quan điểm cứng rắn với Trung Quốc vẫn giúp ông có được ủng hộ từ đa số các nghị sĩ ở cả lưỡng đảng.
Burns sinh ra tại Buffalo, New York, lớn lên ở Wellesley, Massachusetts. Ông có bằng thạc sĩ quan hệ quốc tế tại Trường Nghiên cứu Quốc tế Cao cấp Johns Hopkins năm 1980 và có thể nói thành thạo tiếng Pháp, Arab, Hy Lạp.
Trước khi vào Bộ Ngoại giao, Burns làm việc tại A.T. International, tổ chức phi lợi nhuận chuyên hỗ trợ kinh tế cho các nước đang phát triển. Ông từng làm thực tập sinh tại đại sứ quán Mỹ ở Nouakchott, Mauritania, phó lãnh sự và trợ lý nhân sự cho đại sứ Mỹ tại Cairo, Ai Cập, từ năm 1983 đến 1985, và sau đó là cán bộ tại tổng lãnh sự quán Mỹ ở Jerusalem từ năm 1985 đến 1987. Trên cương vị này, ông đã điều phối hỗ trợ kinh tế của Mỹ cho người dân Palestine ở Bờ Tây, trong đó có cả Đông Jerusalem.
Ông cũng từng là cố vấn chính sách đối ngoại cho chiến dịch tranh cử của tổng thống Joe Biden vào năm ngoái, đồng thời là cố vấn không chính thức cho chiến dịch tranh cử của Hillary Clinton hồi năm 2016.
Burns trước đây ủng hộ Mỹ can thiệp quân sự vào Iraq, nhưng nay ông gọi đó là "một sai lầm nghiêm trọng".
Ông từng là quan chức số ba Bộ Ngoại giao Mỹ dưới thời tổng thống George W. Bush và phát ngôn viên của Bộ cuối chính quyền Bill Clinton. Burns rời khỏi Bộ Ngoại giao năm 2008 và trở thành giáo sư Đại học Harvard.
Trong phiên điều trần phê chuẩn chức vụ tại Thượng viện hồi tháng 10, Burns đã gọi Trung Quốc là "bên hung hăng" trong khu vực và cam kết "cạnh tranh mạnh mẽ" với Bắc Kinh. Ông mô tả Trung Quốc là "đối thủ nguy hiểm nhất" của Mỹ, cho rằng Washington cần theo đuổi chiến lược "cạnh tranh quyết liệt" với Bắc Kinh. Dù vậy, Burns khẳng định vẫn sẽ tìm cách thúc đẩy hợp tác giữa hai nước trước những vấn đề như biến đổi khí hậu.
Những bình luận gay gắt của Burns đã khiến Bắc Kinh giận dữ. Tại một cuộc họp báo sau đó, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc Uông Văn Bân cho biết tuyên bố Burns đưa ra "sặc mùi Chiến tranh Lạnh".
Global Times, tờ báo thuộc People's Daily, cơ quan ngôn luận đảng Cộng sản Trung Quốc, đăng bài xã luận cảnh báo "thái độ kiêu ngạo" của Burns sẽ khiến Washington chịu thất bại trước Bắc Kinh.
"Chúng ta đang có rất nhiều vấn đề tồn tại với Trung Quốc, và chắc chắn đại sứ Burns là người có thể giúp xử lý chúng", thượng nghị sĩ James Risch, đảng viên Cộng hòa hàng đầu trong Ủy ban Đối ngoại Thượng viện, đánh giá. "Nếu bạn muốn tìm một ứng viên được lòng lưỡng viện thì đây chính là người bạn cần. Ông ấy đã hoàn thành công việc xuất sắc, có danh tiếng xuất sắc trong số các đại sứ".
Vũ Hoàng (Theo Bloomberg, AFP, SCMP, Week Magazine)