"Mỹ sẽ không ngồi yên khi Trung Quốc nuốt chửng Hong Kong vào sự độc đoán của mình", Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo ngày 30/6 ra tuyên bố, sau khi Trung Quốc phê chuẩn Đạo luật Bảo vệ An ninh Quốc gia ở Đặc khu Hành chính Hong Kong. "Mỹ sẽ tiếp tục sát cánh với những người yêu tự do ở Hong Kong".
Pompeo nói thêm rằng "hôm nay là một ngày buồn" và khẳng định Mỹ sẽ đối phó với "sự công kích của Bắc Kinh vào quyền tự do ngôn luận, báo chí, hội họp cũng như pháp trị" của Hong Kong.
Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo tại buổi họp báo ở Bộ Ngoại giao hôm 20/5. Ảnh: Reuters.
"Theo chỉ thị của Tổng thống Trump, chúng tôi sẽ loại bỏ các chính sách miễn trừ giúp Hong Kong hưởng đối xử đặc biệt với một vài ngoại lệ", Pompeo cho biết thêm.
Marsha Blackburn, thượng nghị sĩ đảng Cộng hòa, đồng thời là thành viên Ủy ban Thương mại và Ủy ban Quân vụ Thượng viện Mỹ, cũng viết trên Twitter rằng "chúng tôi sẽ không đứng yên".
Thượng nghị sĩ Cộng hòa Tom Cotton chung quan điểm này, cảnh báo Chủ tịch Tập Cận Bình và Trung Quốc phải "đối mặt với những hậu quả nghiêm trọng". Ông kêu gọi chính quyền Tổng thống Donald Trump xem xét "tất cả lựa chọn" nhằm tước bỏ những lợi ích Bắc Kinh được hưởng từ các đặc quyền kinh tế của Hong Kong.
Thượng nghị sĩ đảng Cộng hòa Tom Cotton tại một cuộc họp ở quốc hội hồi tháng 5. Ảnh: AFP.
Tuyên bố của Ngoại trưởng và các thượng nghị sĩ Mỹ được đưa ra sau khi Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình ký thông qua luật an ninh Hong Kong. Vài giờ sau khi ông Tập ký luật, chính quyền Hong Kong cũng thông qua và công bố chi tiết các điều khoản của luật mới.
Luật này hình sự hóa 4 loại tội phạm an ninh quốc gia gồm ly khai, lật đổ, khủng bố và thông đồng với nước ngoài hoặc các phần tử bên ngoài để gây nguy hiểm cho an ninh. Người Hong Kong vi phạm luật có thể bị kết án chung thân, quyền tố tụng và xét xử các "trường hợp nghiêm trọng" thuộc về chính quyền trung ương.
Thượng viện Mỹ tuần trước thông qua dự luật có thể trừng phạt các quan chức Trung Quốc vi phạm các cam kết trong Tuyên bố chung Trung - Anh và Luật Cơ bản của Hong Kong. Thượng nghị sĩ Cotton hối thúc Hạ viện sớm thông qua phiên bản dự luật tương tự để sớm trình lên Tổng thống Donald Trump xem xét ký thành luật.
Chủ tịch Hạ viện Nancy Pelosi cho biết trong một tuyên bố rằng quốc hội đã thống nhất ủng hộ tự do, công lý và tự chủ thực sự cho người dân Hong Kong, đáp lại lời kêu gọi buộc Bắc Kinh phải chịu trách nhiệm với luật an ninh.
Mỹ hôm 29/6 đã thông báo lệnh chấm dứt xuất khẩu sản phẩm quốc phòng sang Hong Kong. Washington cũng thực hiện các bước ngừng xuất khẩu công nghệ có thể sử dụng cho cả mục đích quân sự và dân sự sang đặc khu hành chính này.
Nhiều nước và tổ chức quốc tế đã bày tỏ lo ngại về luật an ninh mới. Nhật cho biết "lấy làm tiếc" về luật an ninh, trong khi Anh cảnh báo sẽ xác định luật có vi phạm tuyên bố chung hay không, từ đó đưa ra các bước phản ứng tiếp theo.
Liên minh châu Âu (EU) lo ngại luật có thể tác động tiêu cực đến sự độc lập tư pháp và pháp trị tại đặc khu. Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) cũng cho rằng luật an ninh mới đã làm suy yếu quyền tự trị của Hong Kong.
Các nhà phân tích cho rằng Trung Quốc có thể đã đánh giá thấp phản ứng toàn cầu với luật an ninh Hong Kong, khi nhận định thế giới sẽ bị phân tâm bởi đại dịch và suy thoái kinh tế.
"Họ đã tính toán sai", Ho-Mush Hung, giáo sư kinh tế chính trị tại Đại học Johns Hopkins, cho hay. "Cộng đồng quốc tế, đặc biệt là Mỹ, sẽ phản ứng khá nghiêm túc về điều này. Họ sẽ khiến Bắc Kinh phải trả giá khá lớn và gây tổn hại cho nền kinh tế, phát triển công nghệ cao và tài chính của Trung Quốc cũng như một số rắc rối trong những năm tới".
Huyền Lê - Ngọc Ánh (Theo SCMP)