Bộ Tư pháp Mỹ ngày 11/10 thông báo Cục điều tra Liên bang (FBI) đã bắt Jonathan Toebbe, người từng làm việc với vai trò kỹ sư hạt nhân trong hải quân Mỹ, cùng vợ, Diana, ngoài 40 tuổi, với tội danh vi phạm Đạo luật Năng lượng Nguyên tử. Vụ bắt này là kết quả của một "mẻ lưới" được FBI giăng ra suốt một năm với vợ chồng Toebbe.
FBI bắt đầu mở cuộc điều tra Toebbe từ tháng 12/2020, sau khi thu được một gói hàng chuyển ra nước ngoài, bên trong có hướng dẫn vận hành, chi tiết kỹ thuật của hệ thống động cơ hạt nhân trên tàu ngầm Mỹ và đề nghị thiết lập quan hệ bí mật với đối tác nước ngoài.
Gói hàng bị chặn lại ở hệ thống bưu cục của quốc gia khác và được chuyển lại tới tùy viên pháp lý FBI, song cơ quan điều tra của Mỹ không tiết lộ tên nước này. Gói hàng được chuyển tới quốc gia đó vào tháng 4/2020, song không rõ lý do 8 tháng sau nó mới tới tay FBI.
Khi mở gói hàng, FBI phát hiện đoạn mảnh giấy có dòng chữ "Vui lòng chuyển thư này đến cơ quan tình báo quân sự nước bạn. Tôi tin rằng thông tin này có giá trị to lớn cho đất nước bạn. Đây không phải là trò lừa bịp".
Thông tin bên trong gói hàng chỉ là một phần dữ liệu mật, kèm với hướng dẫn những bước đi tiếp theo để mua thêm thông tin.
FBI làm theo hướng dẫn ghi trong gói hàng và cử một đặc vụ đóng giả là nhân viên tình báo nước ngoài và bắt đầu cuộc trao đổi bí mật với người gửi gói hàng. Người này tuyên bố sẽ cung cấp các bí mật của hải quân Mỹ để đổi lấy 100.000 USD tiền ảo.
Tàu ngầm hạt nhân USS Illinois thuộc lớp Virgina cập Trân Châu Cảng, Hawaii ngày 13/9. Ảnh: US Navy.
Các điều tra viên FBI đề nghị gặp trực tiếp để trao đổi, song người gửi cho biết đây là tình huống rủi ro cho tính mạng của cả hai.
Đến tháng 3/2021, Toebbe nhắn rằng khoản tiền ảo 100.000 USD là "đủ để chứng minh cho tôi rằng bạn không phải bên thứ ba không được hoan nghênh đang muốn gây rắc rối".
Sau khi thuyết phục và thanh toán khoản tiền ảo "thiện chí" trị giá 10.000 USD ngày 8/6, đặc vụ FBI thuyết phục Toebbe gửi tài liệu mật để họ tiếp nhận tại một địa điểm ở hạt Jefferson, Tây Virginia.
Toebbe tới điểm hẹn ngày 28/8, để lại một chiếc túi nhựa, trong khi vợ của kỹ sư này trông chừng. Cả hai không biết họ đang bị FBI theo dõi. Các đặc vụ sau đó lấy gói hàng mà Toebbe bỏ lại, tìm thấy một thẻ nhớ 16GB "được bọc trong túi nhựa đặt giữa hai lát bánh của nửa chiếc sandwich bơ đậu phộng".
Các điều tra viên truy cập vào thẻ nhớ và phát hiện dữ liệu về "các yếu tố thiết kế mang tính nhạy cảm về mặt quân sự, các thông số vận hành và đặc điểm hoạt động của lò phản ứng tàu ngầm lớp Virginia" của hải quân Mỹ. Sau khi nhận được chiếc thẻ nhớ, FBI chuyển tiếp cho Toebbe 20.000 USD.
Các đặc vụ FBI sắp xếp một địa điểm trao đổi khác ở phía đông bang Virginia ngày 28/8, lần này Toebbe giấu chiếc thẻ SD trong một gói kẹo cao su. Sau khi thanh toán cho Toebbe 70.000 USD tiền ảo, FBI nhận được khóa giải mã của thẻ. Các điều tra viên cho biết chiếc thẻ chứa dữ liệu mật liên quan đến lò phản ứng trên tàu ngầm hạt nhân của Mỹ.
FBI bắt Jonathan và Diana Toebbe vào ngày 9/10, khi vợ chồng kỹ sư này tới một điểm trao đổi khác ở Tây Virginia để giao tiếp thẻ nhớ chứa dữ liệu mật. Các quan chức hàng đầu tại Bộ Tư pháp Mỹ hoan nghênh chiến dịch giăng bẫy bắt vợ chồng Toebbe của FBI.
Diana Toebbe (trái) và Jonathan Toebbe (phải). Ảnh: NY Post.
Một biên bản của FBI cho biết hai vợ chồng Toebbe sử dụng các phương thức mã hóa phức tạp, song cực kỳ cẩu thả khi giao tiếp với những người họ cho là tình báo của cường quốc nước ngoài do đặc vụ FBI đóng giả.
Hai vợ chồng Toebbe yêu cầu sử dụng tiền ảo và mã hóa tin nhắn, song lại bị dụ gửi thông tin bằng cách để lại thẻ nhớ tại những địa điểm nơi hai người này bị FBI quan sát dễ dàng.
Cáo trạng cho biết Toebbe có quyền tiếp cận các tài liệu mật liên quan đến công nghệ tàu ngầm hạt nhân Mỹ khi làm việc tại Phòng thí nghiệm Năng lượng Nguyên tử Bettis, một cơ sở nghiên cứu của chính phủ Mỹ ở Tây Mifflin, bang Pennsylvania.
FBI cho hay hai vợ chồng Toebbe khẳng định thông tin họ mang ra trao đổi là "bài học kinh nghiệm của hải quân Mỹ trong nhiều thập kỷ sẽ giúp các thủy thủ của bạn an toàn". Jonathan và Diana Toebbe sẽ bắt đầu dự phiên điều trần đầu tiên tại tòa ở Martinsburg, Tây Virgina, hôm nay.
Nguyễn Tiến (Theo NY Times, NPR)