Trong văn hóa Á Đông, "An cư lạc nghiệp" là một cách nghĩ, một lối sống đã được hình thành, truyền bá và tiếp thu qua nhiều thế hệ. Không khó để nhận thấy các nhà làm phim Hàn Quốc, Trung Quốc hay Việt Nam đặc biệt chú trọng tái hiện không khí gia đình ấm áp, quây quần trong những mái nhà nhiều thế hệ.
Các cụ nhà ta xưa cũng có câu "Tậu trâu, cưới vợ, làm nhà" liệt kê ba cột mốc quan trọng của cuộc đời con người, trong đó xây nhà dựng cửa được xem là thành tựu cuối cùng, là đích đến của một kiếp người.
Không khó để thấy thế hệ ông bà, cha mẹ chúng ta đề cao và khao khát việc sở hữu một ngôi nhà tươm tất thế nào. Cái nhà là không gian sinh hoạt của nhiều thế hệ, thể hiện văn hóa, bộ mặt của tất cả thành viên trong gia đình.
>> Vừa mua nhà trả góp 1,5 tỷ đồng thì thất nghiệp
Mỗi dịp lễ lạt, đặc biệt là Tết Âm lịch, câu cửa miệng xã giao thay cho lời chào hỏi thường sẽ là: "Tết năm nay nhà bác sắm sửa được gì rồi?", "Nhà chú năm nay bày vẽ gì đón Tết?"...
Dù gia cảnh có khó khăn đến thế nào, mỗi dịp Tết nhất, gia chủ vẫn cố khoác cho căn nhà tấm áo mới, dù đôi khi mấy đứa trẻ trong nhà còn đang nheo nhóc thiếu con chữ cái ăn.
Ngôi nhà vì thế không chỉ là một loại hình bất động sản mà còn là một biểu hiện của văn hóa gia đình, văn hóa cộng đồng xã hội.
Theo thời gian, lối suy nghĩ "nhất nhà, nhì vợ" dần dà đã có nhiều đổi khác. Khi thế giới dần được nối liền về một mối (Global Village) nhờ hệ thống giao thông và công nghệ thông tin phát triển nhanh chóng, chủ nghĩa xê dịch ngày càng được ưa chuộng.
Nhiều người trẻ "dế mèn" chọn "đi" thay vì "ở". Các hình thức cư trú tạm thời như Homestay, AirBnB,... mọc lên như nấm, nhăm nhe thay thế nhà ở truyền thống. Tuy nhiên, đại dịch Covid-19 xảy ra kéo theo những đợt giãn cách xã hội dài đằng đẵng đã tái sinh một lối nghĩ "cũ mà đắt giá" về chuyện nhà cửa.
Trong bối cảnh cơ quan chức năng kêu gọi "Ai ở đâu ở yên đó" để phòng chống dịch, việc sở hữu một căn nhà đem đến cảm giác bình an, yên tâm tương đối. Để biết một phút dài bao lâu hãy hỏi người vừa lỡ chuyến tàu, để biết một giây dài bao lâu hãy hỏi người vừa thoát chết trong một tai nạn xe hơi, để biết một tích tắc quý thế nào hãy hỏi vận động viên Olympics và để biết có một ngôi nhà quan trọng thế nào hãy hỏi những người dân ngụ cư.
>> Cơn đau đầu của người mua nhà trả góp mùa Covid-19
Khi xu hướng đô thị hóa đang dần lan tỏa khắp các ngõ ngách, số lượng người dịch chuyển từ nhiều địa phương về các siêu đô thị ngày càng gia tăng, mặc dù quỹ đất luôn có hạn.
Tình trạng nhiều gia đình tại Seoul (Hàn Quốc), HongKong, Đài Loan,... phải sống chen chúc trong một căn nhà thuê với diện tích sử dụng chỉ 10-20 m vuông đã không còn là tin tức mới mẻ.
Tại các siêu đô thị Hàn Quốc hiện nay, không chỉ những người trẻ mà cả người lớn tuổi thuộc thế hệ cha chú cũng không sở hữu bất cứ bất động sản nào. Trong phim truyền hình Happiness mới phát hành tại xứ sở kim chi, nữ chính Sae Bom và nam chính Ji Hyun đã chấp nhận một cuộc hôn nhân giả để được sống trong căn chung cư được phân phát theo chế độ trợ cấp của quân đội Hàn Quốc.
Đây có lẽ cũng là viễn cảnh không xa của các đô thị lớn tại Việt Nam là Hà Nội và TP HCM. Mới đây, tin tức giá nhà đất tại Hà Nội đã chạm ngưỡng 400 triệu đồng một mét vuông đã khiến nhiều cư dân thị thành bàng hoàng.
Hiện nay, mức lương khởi điểm của một sinh viên mới ra trường chỉ dao động trong khoảng 5-7 triệu đồng. Dù sử dụng bất cứ công thức tài chính nào với mục đích cân đo đong đếm mức chi tiêu và quỹ tiết kiệm, người trẻ đang sống "ký sinh" tại các đô thị lớn cũng khó có thể sở hữu một căn nhà trong 10 năm, 20 năm hay thậm chí là cả đời.
>> Tuổi 29 thuê nhà, không có 300 triệu tiết kiệm
Gánh nặng nhà cửa đã và đang trở thành ám ảnh tâm lý đối với nhiều người trẻ thành thị: "Khi nào mới đủ tiền mua nhà?", "Bao giờ mới được ở trong ngôi nhà của chính mình?"... là những câu hỏi xoay vần trong tâm trí của thế hệ chúng tôi.
Cảm giác chông chênh của những người lớn nửa vời khi rệu rã trở về căn phòng trọ 20-25 mét vuông, sau một ngày dài quẩn quanh trong các khu văn phòng bốn bề toàn kính, là điều khó có thể tránh khỏi.
Những căn phòng tạm bợ đi thuê đi mướn đó chỉ có thể là chỗ trú chân, chứ chưa bao giờ được coi là một ngôi nhà thực sự. Tại một giao lộ tấp nập người và xe trong khung giờ tan tầm, chúng ta dễ dàng có thể bắt gặp những ánh mắt bất an bởi suy nghĩ không biết về đâu, không biết đâu là "nhà".
Linh Vũ
>>Bài viết không nhất thiết trùng với quan điểm VnExpress.net. Gửi bài tại đây.