Giáo viên không nên gọi học sinh là con - quan điểm của một nhà nghiên cứu văn học gây tranh luận mấy hôm nay trên mạng. Đọc quan điểm này, tôi chợt nhớ về câu chuyện liên quan đến lĩnh vực xưng hô thường ngày.
Đó là một nghệ sĩ dương cầm nổi tiếng Việt Nam, khi trả lời phỏng vấn của một vị giám đốc đài truyền hình nọ đã một mục xưng "tôi" và gọi "ông", trong khi ông giám đốc nọ gọi anh nghệ sĩ bằng "cháu" và xưng bằng "bác".
Một câu chuyện nho nhỏ để thấy hình như trong tiếng Việt, không có một đại từ nhân xưng trung hòa.
Quay trở lại việc giáo viên gọi học sinh bằng con, tôi rất ngạc nhiên vì điều này. Như trường hợp của tôi, nhờ đứa cháu gái học online ở nhà, tôi mới phát hiện ra điều này. Mấy chục năm trước lúc đi học, dù thầy cô giáo có lớn tuổi cỡ nào đi nữa (một số đã già, bằng vai với ông bà của học sinh) vẫn một mực xưng "thầy", "cô" và gọi trò bằng "em".
Ấy vậy mà hiện giờ, việc thầy cô giáo (dù tuổi đời còn khá trẻ) vẫn hồn nhiên gọi học trò bằng "con" thì tôi thấy nó gia đình quá.
Nhiều diễn giả ngôn ngữ học đã ca ngợi cách xưng hô "gia đình" của người Việt, cho thấy một mối thâm tình gắn bó. Ở cơ quan, nhân viên gọi sếp bằng anh, xưng em, nếu lớn tuổi hơn thì xưng bằng bác, gọi cháu...
Điều này, một mặt mang tính chất lễ nghi truyền thống nhưng tôi e tác hại không phải là không có: tạo cảm giác e dè, khúm núm, nhỏ bé... cho người ít tuổi hơn. Nhiều người bảo vì sao học sinh Việt không dám tranh luận, không dám đặt câu hỏi với giáo viên, tôi nghĩ một phần đến từ nguyên nhân này.
Trong một mối quan hệ ngoài xã hội, ở bất cứ đâu, dù ở cơ quan làm việc hay trường học, tôi nghĩ nên hạn chế những từ nghĩ xưng hô mang tính chất kẻ trên người dưới trong gia đình.
Do tiếng Việt chưa có đại từ nhân xưng trung tính như đã nói ở đầu bài, tôi nghĩ tốt nhất giáo viên nên xưng thầy/ cô và gọi học sinh bằng em, như thế là khách quan nhất.
Hoàng Vương
>>Bài viết không nhất thiết trùng với quan điểm VnExpress.net. Gửi bài tại đây.