(Bài viết Ý Kiến không nhất thiết trùng với quan điểm VnExpress.net.)
Thơ là cách dùng từ cao cấp hơn văn xuôi. Học sinh đọc hiểu văn xuôi còn chưa đâu vào đâu, đọc thơ làm sao hiểu được? Đọc văn xuôi để hiểu nội dung còn đọc thơ phải hiểu ý của từng câu chữ và cả bài. Có thơ dễ đọc, có thơ khó đọc, đặc biệt là thơ dịch ra từ chữ Hán - Nôm. Lục Vân Tiên của Nguyễn Đình Chiểu còn dễ đọc, chứ Truyện Kiều của Nguyễn Du phải vừa đọc vừa tra từ điển tiếng Việt muốn mỏi tay.
Lẽ ra phải dạy cho học sinh cách làm thơ thì chúng ta lại buộc các em phải phân tích thơ của người khác, việc mà cả sinh viên chuyên ngành ngữ văn cũng khó làm được. Chúng ta có thể xem những ca từ trong các bài hát sáng tác từ thập niên 2000 trở về trước. Ca từ của những bài hát hay, đi vào lòng người, bất hủ thường được phổ ra từ thơ. Còn bài hát sáng tác trong 20 năm trở lại đây, rất khó nghe vì ca từ không lọt lỗ tai. Không có thơ hay làm sao có ca khúc hay? Không có văn hay làm sao có kịch bản hay, phim hay?
Càng học nhiều, học sinh càng kém thơ văn. Vì sao? Vì có ít sự đầu tư công sức nghiên cứu chương trình giáo dục. Cải cách tới lui chỉ là thêm vào sách cái này, bỏ bớt đi cái kia, cách thức biện pháp vẫn như cũ – tức là bình mới rượu cũ. Chẳng có ai tự hỏi, bắt học sinh học những thứ đó để làm gì, ứng dụng vào việc gì, làm nền tảng cho cái gì? Bao nhiêu thể thơ không dạy cho học sinh, cứ bắt học sinh phải đọc, phải thuộc, phải phân tích thơ người khác để làm gì? Lục bát, song thất lục bát, thất ngôn tứ tuyệt, ngũ ngôn tứ tuyệt, thất ngôn bát cú và thơ tự do.
Dạy học là dạy cho học sinh làm được (ở trình độ cơ bản nhất) cái mà người khác làm được. Dạy học mà học sinh không làm được thì dạy để làm gì ? Dạy văn thì học sinh phải biết viết luận. Dạy thơ thì học sinh phải biết làm thơ (có thể không hay nhưng vẫn gieo vần đúng).
>> 'Bắt học sinh phân tích thơ như trẻ lên ba phải giải đạo hàm'
Văn đã thế, Lịch Sử còn khó chịu hơn. Toàn là những sự kiện không đầu không đuôi được ghép lại theo trình tự thời gian. Lịch sử có rất nhiều góc khuất. Người học phải biết phân tích, đào sâu vào những ngóc ngách ít ai để ý hoặc bị che lấp đi. Chứ không phải cứ chăm chăm học thuộc lòng các mốc sự kiện theo kiểu ngày/ tháng/ năm như một cái máy.
Môn Địa Lý thì hết sức nhàm chán mà lẽ ra nó phải dạy cho học sinh kiến thức về những danh lam thắng cảnh của Việt Nam, muốn đi đến những nơi đó bằng máy bay, tàu thuyền, xe cộ gì thi đi làm sao? Muốn quảng bá du lịch cho người Việt thì môn Địa Lý là thích hợp nhất. Học sinh ngay từ khi còn ngồi ghế nhà trường đã biết đến những danh lam thắng cảnh nào, ở đâu, đi như thế nào? Sau này khi trưởng thành, đi làm có tiền, chúng sẽ vác ba lô tự đi.
Tóm lại, cải cách giáo dục thì phải bỏ chất xám ra nghiên cứu, trả lời cho những câu hỏi học cái gì, học cái đó để làm gì, học xong thì có kiến thức gì? Học sinh phổ thông chứ có phải nghiên cứu sinh tiến sĩ đâu mà dạy toàn những thứ cao siêu không áp dụng được vào thực tế.
>> Chia sẻ bài viết của bạn cho trang Ý kiến tại đây.
