Ba tuần sau khi Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo thăm Việt Nam, Cố vấn An ninh Quốc gia Mỹ Robert O'Brien tới Hà Nội trong hai ngày 20 và 21/11, trước khi đến thăm Philippines.
Trong cuộc gặp hôm nay, Cố vấn O'Brien và Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc nhất trí về việc Việt - Mỹ tiếp tục hợp tác nhằm đối phó với các thách thức chung hiện nay, đóng góp tích cực cho hòa bình, ổn định, thịnh vượng và hợp tác ở khu vực và trên thế giới.
Cố vấn An ninh Quốc Gia Mỹ Robert O'Brien trong cuộc gặp với Bộ trưởng Công an Tô Lâm tại Hà Nội ngày 21/11. Ảnh: ĐSQ Mỹ.
"Chuyến thăm nhấn mạnh tầm quan trọng của Đông Nam Á đối với chiến lược Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương của Mỹ", Lucio Blanco Pitlo III, chuyên gia tại Tổ chức Con đường Tiến bộ châu Á - Thái Bình Dương tại Philippines, nói với VnExpress.
Tại Hội nghị Cấp cao ASEAN - Mỹ hôm 14/11, O'Brien, với tư cách đặc phái viên của Tổng thống Mỹ Donald Trump, đã khẳng định mối quan hệ tốt đẹp giữa Mỹ với khu vực. "Quan hệ đối tác chiến lược của chúng ta, đại diện cho khát vọng của gần một tỷ người, chưa bao giờ mạnh mẽ hơn bây giờ. Đây là quan hệ đối tác của các quốc gia tự do, bình đẳng và độc lập, bắt nguồn từ sự tôn trọng sâu sắc đối với chủ quyền của nhau. Mỹ ủng hộ các bạn và chúng tôi biết các bạn cũng ủng hộ chúng tôi", ông phát biểu.
"Chuyến thăm của O'Brien là nỗ lực vào phút chót để bảo đảm với hai quốc gia Đông Nam Á về sự nhất quán và liên tục trong chính sách đối ngoại của Mỹ, dù Mỹ sắp có sự chuyển đổi từ chính quyền Trump sang Joe Biden", giáo sư Jay L. Batongbacal tại trường Luật thuộc Đại học Philippines, đồng thời là Giám đốc Viện Các vấn đề Hàng hải và Luật Biển của trường, nhận xét.
Giới chuyên gia đánh giá chuyến thăm nhằm mục đích củng cố di sản trong chính sách đối ngoại của Tổng thống Trump, với trọng tâm là chiến lược ở Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương. "Chuyến thăm vào giai đoạn cuối nhiệm kỳ này của chính quyền Trump có thể nhằm thúc giục Biden phải duy trì phương hướng đối ngoại của họ", ông Pitlo nói.
Batongbacal chỉ ra rằng O'Brien có xuất thân là luật sư và là người thuộc đảng Cộng hòa nghiêng về hướng bảo thủ và truyền thống, đây là những người thường tin rằng cần duy trì trật tự toàn cầu với Mỹ là bên đóng vai trò chi phối.
Vì vậy, trong chuyến thăm hai nước Đông Nam Á, O'Brien nhiều khả năng tiếp cận vấn đề Biển Đông ở khía cạnh pháp lý, ủng hộ trật tự dựa trên luật lệ do Mỹ thúc đẩy. "Chính quyền sắp tới của Biden có thể sẽ giải quyết những vấn đề này với tư duy tương tự, mặc dù tập trung mạnh hơn vào việc xây dựng liên minh, quan hệ đối tác và chia sẻ gánh nặng", Batongbacal cho biết.
Giới chuyên gia cũng cho rằng chuyến thăm của O'Brien tới Việt Nam là một chỉ dấu nữa cho thấy mối quan hệ ngày càng được tăng cường giữa hai nước.
Về kinh tế, dù Mỹ đã rút khỏi Hiệp định Đối tác Xuyên Thái Bình Dương (TTP), quan hệ đối tác giữa Mỹ và Việt Nam vẫn được thúc đẩy trong 4 năm qua, đặc biệt về thương mại. Năm ngoái, kim ngạch thương mại song phương đạt 75,7 tỷ USD. Mỹ tiếp tục là thị trường xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam, chiếm 23,3% tổng kim ngạch xuất khẩu.
Trong chuyến thăm hồi tháng 10, Ngoại trưởng Mike Pompeo khẳng định Mỹ ủng hộ Việt Nam vững mạnh, độc lập, thịnh vượng, đóng vai trò ngày càng quan trọng tại khu vực. Ông cam kết duy trì quan hệ ổn định và tiếp tục thúc đẩy quan hệ hai nước tiến triển thực chất, tin cậy, hiệu quả, bền vững, đóng góp tích cực cho an ninh, hòa bình, hợp tác và phát triển tại khu vực và trên thế giới.
Thông điệp này được Cố vấn O'Brien nhắc lại hôm nay, khi gặp Đại tướng Ngô Xuân Lịch, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng, khẳng định Mỹ coi trọng quan hệ đối tác toàn diện với Việt Nam.
Ngoại trưởng Pompeo từng ca ngợi hợp tác Việt - Mỹ trong 25 năm qua và cam kết đưa quan hệ song phương thành hình mẫu quốc tế. Ông cũng bày tỏ trân trọng những thành tựu của Việt Nam khi giữ cương vị Chủ tịch ASEAN trong năm nay, đặc biệt trong việc điều phối sự ứng phó của ASEAN với đại dịch Covid-19 và các vấn đề liên quan tới phục hồi kinh tế.
Carl Thayer, giáo sư danh dự tại Đại học New South Wales của Australia, cho rằng với chuyến thăm lần này của O'Brien, Việt Nam có thể sẵn sàng tăng cường hợp tác với Tuần duyên Mỹ bằng cách hoan nghênh các chuyến thăm của lực lượng này đến Việt Nam và tiến hành các cuộc diễn tập. Việt Nam cũng nhiều khả năng hoan nghênh việc Mỹ bán thêm tàu, máy bay không người lái và radar ven biển để tăng cường năng lực an ninh hàng hải.
Thayer đánh giá rằng dưới thời chính quyền Trump, Mỹ đã tiếp tục thúc đẩy tăng cường quan hệ đối tác toàn diện và trao đổi các chuyến thăm cấp cao, dù thặng dư thương mại là vấn đề còn tồn tại giữa hai nước.
Dưới thời Biden, Việt Nam hy vọng mối quan hệ song phương sẽ duy trì và gia tăng về phạm vi và mức độ trên một số lĩnh vực, đồng thời giải quyết các vấn đề kinh tế giữa hai bên, ông nhận định. "Việt Nam hy vọng Biden sẽ tiếp tục ủng hộ quan hệ đối tác toàn diện Việt - Mỹ, đã được đàm phán dưới thời tổng thống Obama", ông nói.
Phương Vũ - Thanh Tâm