Gần đây, trong xã hội xuất hiện tư tưởng không coi trọng bằng cấp, học vấn, cho rằng không cần học cũng vẫn có thể làm giàu. Người ta thường hay lấy những hình mẫu tỷ phú thế giới thành công dù bỏ học giữa chừng như Bill Gates, Mark Zuckerberg... để bảo vệ cho quan điểm về sự học của mình.
Nói đến câu chuyện thành công, có bốn yếu tố quyết định, đó là: xuất thân, nỗ lực, thiên tài và thiên thời. Và nếu xét trên những yếu tố này, những tỷ phú như Bill Gates đều có cả.
Về xuất thân, Bill Gates có ông ngoại là chủ ngân hàng, mẹ là thành viên quỹ đầu tư, bố là luật sư nổi tiếng. Thập niên 60, Bill Gates đã học ở trường tư, được tiếp cận với máy tính. Khi phát hiện có biểu hiện hướng nội, thu mình, ông được đi khám bác sĩ tâm lý, được mẹ đưa đi tới các buổi họp mặt của giới thượng lưu. Ở châu Phi, nếu là thiếu niên, bạn có thể vì sốt rét, tiêu chảy mà chết. Ở châu Á, bạn có thể phải đi bộ đường rừng 7-10 km để đi học với cái bụng rỗng. Nhưng những thứ đó chưa bao giờ xuất hiện trong tuổi thơ của Bill Gates.
Về khía cạnh thiên tài, không thể phủ nhận Bill Gates là một học sinh ưu tú vượt trội. Thời còn đi học, ông luôn đứng đầu bang, lọt top 50 người giỏi nhất nước Mỹ. Vào Havard, ông cũng luôn trong top 5 người giỏi nhất trường, trong khi chỉ lo lập trình và chỉ học khi sát ngày thi.
Về ý chí nỗ lực, Bill Gates cũng là một người cực kỳ chăm chỉ. Ông học đại học bận đến nỗi không có một buổi đi chơi nào với bạn bè. Khi ra đi làm, ông cũng ở công ty cả bảy ngày trong tuần.
Về mặt thiên thời, cũng là yếu tố quan trọng nhất, Bill Gates sinh ra vào thời kỳ phát triển công nghệ như vũ bão của Mỹ. Nhờ nắm bắt được thời cơ đó mà ông nhanh chóng có được thành công. Nhưng ngay cả khi không có yếu tố thiên thời, thì với xuất thân, tố chất thiên tài, cùng nỗ lực nói trên thì Bill Gates cũng vẫn thuộc tầng lớp siêu giàu, có thể trong lĩnh vực luật sư hay tài chính...
Ở đây, sẽ có nhiều bạn bảo tôi "đổ lỗi", cho rằng ai cũng có thể "tay trắng làm nên tất cả". Nhưng nếu bạn có thể lật lại hết các sách tiểu sử vĩ nhân trong lịch sử nhân loại, tôi tin rằng phần lớn đều có xuất phát điểm tương đối tốt so với thế hệ đương thời. Nói cách khác, hạt giống tốt mà trồng ở sa mạc, trồng ở rãnh nước thì làm sao bằng vùng đất phì nhiêu, được chăm bón với công nghệ cao được, phải không?
Người ta thường ca ngợi Bill Gates hay Elon Musk có thể đọc được hàng trăm cuốn sách lúc nhỏ, nhưng quên rằng vào thời điểm đó trên thế giới có hàng triệu đứa trẻ phải đi ngủ với cái bụng rỗng. Rõ ràng chúng đã không được trao cơ hội ngay từ đầu để có thể tiến xa. Sinh ra ở một vùng trũng, không chỉ nghèo về tiền bạc, cơ hội, mà có thể là tư duy nữa, có những người rất cố gắng, nhưng họ không có đủ phương tiện để vươn lên.
Và hơn nữa, sự nỗ lực trên các điều kiện khác nhau sẽ cho kết quả khác nhau. Một người nông dân chăm chỉ sẽ khá khẩm hơn những người nông dân khác, nhưng sẽ không thể bằng một người tiếp nhận công ty gia đình, có bằng cấp, có quan hệ, cộng thêm sự nỗ lực tương đương. Đúng là có những người giỏi vươn lên từ những điều kiện thấp, nhưng có bao giờ bạn tự hỏi, nếu họ được sinh ra trong điều kiện nền tảng tốt hơn, có cơ hội giáo dục, thì thành tựu của họ sẽ không chỉ giới hạn như vậy.
>> Quan điểm của bạn thế nào? Gửi bài tại đây. Bài viết không nhất thiết trùng với quan điểm VnExpress.net.