Việc Bắc Kinh siết quản lý mảng bất động sản sẽ còn kéo dài sang năm sau và lâu hơn nữa. Đây là lý do khiến hàng loạt ngân hàng như Goldman Sachs Group, Nomura Holdings và Barclays hạ dự báo tăng trưởng của nước này năm 2022 về dưới 5%. Không tính năm ngoái, thì đây sẽ là tốc độ chậm nhất trong hơn 3 thập kỷ.
Đây là bước lùi lớn so với tốc độ tăng trưởng gần 7% trước đại dịch. Vì Trung Quốc là nền kinh tế lớn nhì thế giới, việc này cũng đồng nghĩa nhu cầu với hàng hóa nhiều nước, từ Australia đến Indonesia, sẽ đi xuống. Trung Quốc cũng là thị trường tiêu dùng quan trọng với các công ty đa quốc gia như Apple hay Volkswagen.
Các nhà kinh tế học đang ngày càng nhận ra giới chức Trung Quốc thực sự nghiêm túc khi hồi đầu năm cam kết không dùng bất động sản để thúc đẩy nền kinh tế như trước. Lãnh đạo Trung Quốc cho rằng dư cung nhà ở là mối đe dọa với ổn định kinh tế. Họ muốn dòng tiền đầu tư tập trung vào các lĩnh vực được ưu tiên như sản xuất công nghệ cao, thay vì xây nhà.
Một dự án chung cư đang xây dựng ở Trung Quốc. Ảnh: Bloomberg
"Chủ tịch Tập Cận Bình cho rằng lĩnh vực bất động sản đang quá lớn", Chen Long – nhà kinh tế học tại Plenum cho biết, "Ông ấy đích thân tham gia vào các chính sách bất động sản. Vì thế, các bộ không dám nới lỏng chính sách khi chưa được phép".
Rob Subbaraman – kinh tế trưởng của Nomura ước tính tốc độ tăng trưởng của Trung Quốc năm tới sẽ chậm lại, chỉ còn 4,3%. Năm nay, tốc độ đó có thể vào khoảng 7,1%. Việc này "sẽ trực tiếp giảm tăng trưởng GDP toàn cầu thêm 0,5%". "Bắc Kinh sẵn sàng hy sinh tăng trưởng ngắn hạn để ổn định trong dài hạn", ông nói.
Tiêu dùng yếu là một yếu tố khác kéo tụt nền kinh tế. Trung Quốc vẫn áp dụng các chính sách phong tỏa nghiêm ngặt, khiến tiêu dùng giảm sút và các doanh nghiệp phải đóng cửa.
"Trong trường hợp chính sách zero Covid tại Trung Quốc kéo dài, hoặc lĩnh vực bất động sản giảm mạnh hơn, tăng trưởng GDP năm 2022 có thể giảm về 4%", Tao Wang – kinh tế trưởng khu vực Trung Quốc tại UBS nhận định.
Bất động sản đang là dấu hỏi lớn về kinh tế Trung Quốc, do có quy mô khổng lồ với hơn 900 triệu m2 căn hộ được xây mới mỗi năm. Các nhà kinh tế học ước tính khoản đầu tư này, cộng với các ngành liên quan như sản xuất sắt, thép, đóng góp 20% - 25% GDP Trung Quốc. Vì thế, bất kỳ sự suy giảm nào trong lĩnh vực này cũng sẽ tạo ra khoảng trống trong nền kinh tế mà không ngành nào bù đắp được.
"Lĩnh vực bất động sản Trung Quốc là thách thức lớn với kinh tế toàn cầu, do nó có thể là rào cản lớn nhất với kinh tế Trung Quốc năm tới", Larry Hu – kinh tế trưởng khu vực Trung Quốc tại Macquarie Group cho biết.
Xây dựng bất động sản đã giúp kinh tế Trung Quốc hồi phục theo hình chữ V sau đại dịch. Tuy nhiên, lĩnh vực này đang dần co lại từ mùa hè, sau khi bị Bắc Kinh siết tín dụng, khiến hàng loạt hãng bất động sản, như Evergrande Group suýt vỡ nợ.
Các hãng địa ốc lấy tài chính chủ yếu từ việc bán nhà cho các gia đình trước khi bắt đầu xây. Việc cho vay thế chấp giảm, cũng như tâm lý bi quan của các hộ gia đình về thị trường bất động sản đã khiến doanh số bán nhà lao dốc.
Ngân hàng Trung ương Trung Quốc (PBOC) tháng trước thông báo cho vay thế chấp tăng nhẹ trong tháng 10. "Chính phủ không vội kích thích", Rosealea Yao tại Gavekal Dragonomics cho biết. Thông báo gần đây của Bắc Kinh về việc thử nghiệm một loại thuế bất động sản nhằm giảm đầu cơ nhà cũng sẽ khiến doanh số đi xuống.
Kết quả là rất nhiều nhà phân tích dự báo số nhà xây mới giảm 10% năm tới. Tuy nhiên, vì Bắc Kinh lo ngại bất ổn xã hội nếu các công ty bất động sản không thể hoàn thành các dự án đã bán, giới chức sẽ đảm bảo các dự án dang dở được hoàn thành. Điều này cũng đồng nghĩa đầu tư vào bất đông sản có thể tiếp tục tăng năm tới, dù doanh số và nhà xây mới giảm.
Morgan Stanley dự báo đầu tư vào bất động sản năm tới giảm 2% - thấp hơn rất nhiều so với mức tiền đại dịch là 8%. Nhiều ngân hàng khác, như UBS, thì bi quan hơn, với mức dự báo là giảm 5%.
Việc sụt giảm này có thể kéo dài nhiều năm. Goldman Sachs dự báo lĩnh vực nhà ở sẽ làm giảm 1% tăng trưởng GDP Trung Quốc mỗi năm cho đến năm 2025.
Dù Bắc Kinh vẫn kiểm soát chặt thị trường bất động sản, đà suy giảm có thể có cơ chế tự điều chỉnh, khiến giới chức khó kiểm soát hơn và khiến tình hình thực tế bi quan hơn dự báo. Ví dụ, các hộ gia đình Trung Quốc có xu hướng tránh mua bất động sản khi giá giảm. Việc này có thể khiến doanh số càng lao dốc và giá càng đi xuống.
Nếu Bắc Kinh nghiêm túc trong việc giải quyết sự mất cân bằng trên thị trường bất động sản, việc này đòi hỏi "hoạt động xây dựng đình trệ nhiều năm và chắc chắn sẽ làm chậm lại nền kinh tế", Logan Wright của Rhodium Group cho biết, "Rất nhiều việc sẽ còn phụ thuộc vào Bắc Kinh làm gì trong vài tháng tới".
Hà Thu (theo Bloomberg)