Luật sư Khanh, đang sống tại Mỹ, chia sẻ cách tính điểm bằng lái và những ảnh hưởng của nó đến người lái ôtô tại nước này:
Hệ thống tính điểm bằng lái xe được áp dụng khá rộng rãi ở nhiều nước khác nhau. Việc tính điểm bằng lái được dùng để quyết định việc một tài xế có bị đình chỉ thu bằng lái xe hay không. Các công ty bảo hiểm thì dùng hệ thống tính điểm để thu phí bảo hiểm.
Việc tính điểm bằng lái ở California (Mỹ) được tiến hành khá đơn giản. Khi vi phạm giao thông bị phạt thì có những lỗi sẽ bị thêm điểm. Ví dụ như lỗi chạy quá tốc độ là 1 điểm, lỗi vựơt đèn đỏ là 1 điểm. Các lỗi nặng hơn như lái xe khi say rượu hay tông xe rồi bỏ chạy thì được "tặng" 2 điểm. Các điểm này là hình phạt tặng thêm cho các hình phạt khác như phạt tiền, học luật giao thông, lao động công ích, án tù...
Điểm càng nhiều thì càng khốn khó. Trong vòng 12 tháng mà được 4 điểm thì sẽ bị thu hồi bằng lái xe trong vòng 6 tháng, khi được lái xe trở lại thì mất thêm 6 tháng thử thách, trong thời gian này mà vi phạm thì điểm càng thêm cao. Hình phạt tương tự cũng được áp dụng nếu được 6 điểm trong 24 tháng hay 8 điểm trong 36 tháng.
>> Ứng phó giao thông từ video thoát chết dưới xe tải
Các công ty bảo hiểm dùng số điểm trên bằng lái mà tính tiền bảo hiểm. Khi mua bảo hiểm xe cộ thì có hai vấn đề cần phải lưu tâm, một là khả năng gây tai nạn của tài xế và hai là giá trị của chiếc xe. Xe càng đắt thì tiền bảo hiểm càng cao, mà bằng lái điểm càng cao thì bảo hiểm càng đắt.
Các công ty bảo hiểm cũng dùng các thông số khác để xác định khả năng gây tai nạn của tài xế, như tuổi tác, kinh nghiệm lái xe, giới tính, ngành nghề, khoảng cách của đoạn đường thường chạy... Các công ty bảo hiểm đều có thuật toán riêng để tính phí bảo hiểm và họ cho nó như là một phần quan trọng của công việc. Đánh giá đúng khả năng gây ra tai nạn của tài xế rất quan trọng trong việc định giá gói bảo hiểm.
Nhân đây có một chuyện vui là ở Mỹ nam giới phải trả tiền bảo hiểm xe cộ nhiều hơn nữ giới, bởi các thống kê cho thấy nam giới gây tai nạn nhiều hơn và mức độ nghiêm trọng hơn, xét theo tỷ lệ phần trăm chứ không phải do nhiều nam giới lái xe hơn. Các anh vì vậy đừng giễu cợt phụ nữ, bởi gây tai nạn xe cộ là chuyện nam giới "giỏi" hơn nữ rất nhiều.
Bằng lái ở Mỹ do các tiểu bang cấp. Tiểu bang chỉ cấp bằng lái cho người cư trú trong tiểu bang của mình. Khi bạn đi thi bằng lái thì phải cung cấp bằng chứng là mình đang ở tiểu bang đó thì mới có bằng lái. Các tiểu bang cũng có hệ thống để chia sẻ dữ liệu với nhau. Các công dân đều có số an sinh xã hội, khi bạn di chuyển tới nơi ở mới và lấy bằng lái xe mới thì bằng cũ sẽ hết hiệu lực.
>> Bài viết cùng tác giả:Đào tạo đại học và chuyện kỹ sư 'made in Việt Nam' bị cười cợt
Vì vậy khả năng một người có thể xoay được bằng lái của tiểu bang khác là không cao. Hệ thống tính điểm cũng có thể sẽ lẽo đẽo theo bạn từ nơi này sang nơi khác. Với các tài xế có bằng lái chuyên nghiệp thì điểm của họ bị tính gấp rưỡi, tức là một vi phạm 1 điểm đối với tài xế thông thường thì sẽ là 1,5 điểm với tài xế chuyên nghiệp.
Cách quản lý bằng lái bằng hệ thống điểm số tương đối đơn giản và có tính răn đe cao, đồng thời giúp xác định các tài xế vi phạm nhiều và buộc họ phải "tạm nghỉ" khi vi phạm quá nhiều. Khó khăn duy nhất là việc chia sẻ thông tin giữa các đơn vị chức trách và cách giải quyết đơn giản nhất là chỉ cho các cơ quan địa phương cấp bằng lái cho các tài xế nơi họ ở.
Giả sử tài xế có nơi ở và bằng lái ở tỉnh A nhưng vi phạm ở tỉnh B thì thông báo phạt có thể gởi về tỉnh A để tính điểm bằng lái. Như vậy thì các tài xế khó lòng mà "chạy" được bằng lái tỉnh khác khi bị rút bằng lái xe, bởi họ không thể sang tỉnh khác mà trình nơi ở để xin thi bằng lái được.
>> Hiếu thảo không phải là nghĩa vụ
Cách quản lý tài xế bằng hệ thống điểm rất có hiệu quả. Nó tạo ra nhiều động lực để các tài xế tuân thủ luật giao thông đồng thời giúp các công ty bảo hiểm định giá các gói bảo hiểm. Người lái xe đúng pháp luật không chỉ không bị phạt mà còn được thưởng, tức là mua được các gói bảo hiểm rẻ hơn. Người vi phạm luật giao thông thì sẽ bị phạt bởi cả pháp luật và các công ty bảo hiểm.
>> Bài viết không nhất thiết trùng với quan điểm VnExpress.net. Gửi bài tại đây.
Khanh
