Giới chức Haiti cho biết Christian Emmanuel Sanon, 63 tuổi, một người gốc Haiti sống ở Florida trong nhiều năm, có tham vọng trở thành tổng thống quốc gia quê nhà.
Sau khi bắt Sanon, cảnh sát Haiti cho hay thông qua một công ty an ninh Venezuela có trụ sở ở Mỹ, ông này đã tuyển mộ một số kẻ ám sát Tổng thống Jovenel Moise bằng cách hứa hẹn họ sẽ trở thành vệ sĩ của ông ta. Moise bị sát hại tại nhà riêng vào rạng sáng 7/7.
Christian Emmanuel Sanon, người bị tình nghi là chủ mưu vụ ám sát Tổng thống Haiti. Ảnh: AP.
Sanon không đưa ra bình luận gì và cũng không rõ ông ta có luật sư hay không. Giới chức Haiti chưa đưa ra bằng chứng chống lại Sanon và nhiều câu hỏi vẫn còn bỏ ngỏ về âm mưu ám sát. Một trong số đó là làm thế nào một người Mỹ gốc Haiti từng nộp đơn xin phá sản ở Florida năm 2013, tự nhận mình là bác sĩ hay linh mục nhà thờ, có thể là "đầu sỏ" một vụ ám sát chuyên nghiệp, khiến hơn 20 người đã bị bắt.
Người dân Haiti tỏ ra hoài nghi về tuyên bố của chính phủ và tự hỏi liệu đội cận vệ của Tổng thống có đóng vai trò gì trong vụ ám sát hay không. Không rõ liệu những kẻ ám sát có vấp phải sự chống cự nào từ đội cận vệ này hay không.
Quan chức Haiti không cho biết lực lượng an ninh tại tư dinh Tổng thống Moise có liên quan tới vụ tấn công hay không. Nhưng giới chức Colombia hôm 12/7 nói một số thành viên cấp cao trong đội ngũ an ninh của ông Moise từng tới Bogota vài lần trong những tháng gần đây. Dimitri Herard, người đứng đầu đội an ninh tại dinh thự tổng thống, đã quá cảnh ở thủ đô của Colombia để tới Ecuador, Panama và Cộng hòa Dominica trong khoảng từ tháng 1 tới cuối tháng 5.
Tướng Jorge Luis Vargas, giám đốc lực lượng cảnh sát quốc gia Colombia, nói giới chức đang điều tra về những chuyến đi này và yêu cầu cảnh sát ở các nước khác phối hợp.
Rachele Magloire, một nhà làm phim nổi tiếng ở Haiti, xem việc "chĩa mũi dùi" vào Sanon là động thái đánh lạc hướng của giới chức. "Cảnh sát đang cố khiến mọi người tránh xa những câu hỏi thực sự về cách nhóm ám sát xông vào dinh thự của Tổng thống mà không có bất kỳ lính gác nào bị thương", bà nói.
Trong cuộc phỏng vấn trên đài truyền thanh tuần trước, cựu thượng nghị sĩ và ứng viên tổng thống Steven Irvenson Benoit, người thường chỉ trích Moise, cáo buộc lính gác của tổng thống tham gia vào vụ ám sát. Hàng chục nhà hoạt động và chính trị gia đã đồng hành cùng Benoit khi ông được công tố viên triệu tập thẩm vấn hôm 12/7. Đứng bên ngoài văn phòng công tố, đám đông hô vang "bắt Dimitri Herard" và chỉ trích cuộc điều tra đang bị "chính trị hóa".
Herard từ chối yêu cầu bình luận.
Giới chức cho biết khi đột kích nhà Sanon, họ phát hiện 20 hộp đạn 9 mm và 12 mm, sáu bao súng lục, hai chiếc xe hơi có biển Cộng hòa Dominica. Họ thêm rằng các nhà điều tra cũng tìm thấy một chiếc mũ của Cơ quan Phòng chống Ma túy Mỹ (DEA). Trong các video được cho là ghi lại vào thời điểm nhóm tay súng áp sát dinh thự của Moise, những kẻ tấn công tuyên bố qua loa phóng thành rằng đây là "chiến dịch của DEA".
Tổng thống Haiti Jovenel Moise. Ảnh: Bloomberg.
Sanon tự nhận là bác sĩ và giám đốc một tổ chức từ thiện ở Haiti và Dominia trong hồ sơ xin phá sản ở Mỹ năm 2013. Ông tiết lộ thu nhập bản thân là 5.000 USD mỗi tháng.
Một người phát ngôn Sở Y tế Florida nói cơ quan này không tìm thấy bất kỳ bằng chứng về người có tên Sanon từng được cấp phép hành nghề y ở Florida. Sanon cũng từng nói rằng ông là đồng sở hữu một tổ chức từ thiện có tên Organisation Rome Haiti, cùng một nhà thờ và công ty viễn thông ở Tabarre, Haiti.
Nhà kinh tế học Parnell Duverger, giáo sư về hưu tại Đại học Broward ở Fort Lauderdale, bang Florida, nói đã biết Sanon từ năm 2016, khi một người bạn chung giới thiệu họ với nhau vì cùng quan tâm tới phát triển kinh tế ở Haiti. Duverger, người Mỹ gốc Haiti, từng phác thảo kế hoạch 30 năm để biến Haiti trở thành một nền kinh tế phát triển.
"Ông ấy rất thích dự án này, nên muốn tôi tiếp tục cố vấn cho mình về dự án. Tôi đã làm như vậy", Duverger kể. "Từ đó trở đi, ông ấy thường gọi và hỏi tôi về những vấn đề tài chính của Haiti, cách giải quyết vấn đề này, vấn đề kia".
Hai người giữ liên lạc trong những năm qua và cuối năm 2020, Sanon nói ông có kế hoạch tranh cử chính trị ở Haiti. Ban đầu, mục tiêu của ông là trở thành thủ tướng. Nhưng khoảng năm tháng trước, Sanon nói với Duverger rằng ông muốn tranh cử tổng thống và muốn Duverger trở thành cố vấn kinh tế.
"Tôi thật sự nghĩ ông ấy thiếu hiểu biết về cách hoạt động của xã hội Haiti. Nhưng tôi tin rằng ông ấy thật lòng muốn giúp Haiti trở thành nền kinh tế và xã hội tốt hơn", Duverger nói.
Khi Duverger biết về vụ bắt Sanon, ông đã viết thư, trong đó nói người bạn của mình là "bác sĩ tốt đồng thời là linh mục và lãnh đạo mạng lưới 300 nhà thờ Kito giáo ở Mỹ". Duverger không tin những cáo buộc của chính phủ Haiti.
"Chính trị đã trở thành một trận đấu tàn bạo ở đất nước đó và bạn sẽ ngạc nhiên khi thấy mình có thể nhanh chóng trở thành nạn nhân của một vụ ám sát như thế nào", ông nói.
Video của một người tự nhận là Christian Sanon đăng trên Youtube năm 2011. Video: Youtube/DrChristianSanon.
Một trang lưu trữ của trang web "Haiti Lives Matter" đã liệt kê một số thành viên trong "chính phủ chuyển giao" của Sanon, gồm các học giả, một giám đốc điều hành và một thành viên cấp cao của phái bộ thường trực Haiti ở Liên Hợp Quốc.
Một trong số những người có tên trên trang web nói họ chưa từng nghe về Sanon và thêm rằng thông tin về họ dường như được cắt từ một hồ sơ cũ. Người giấu tên này nói việc họ có tên trong kế hoạch thành lập chính phủ mới của Sanon là ngụy tạo.
"Toàn bộ chuyện này thật ngu ngốc. Bạn sẽ không thể trở thành tổng thống như vậy", người này nói.
Phái bộ Haiti ở Liên Hợp Quốc chưa trả lời bình luận về thông tin trên.
Thanh Tâm (Theo Washington Post)