Ít nhất 17 cựu binh Colombia nằm trong số các nghi phạm thực hiện vụ ám sát Tổng thống Haiti Jovenel Moise hôm 7/7. Giới chức Haiti miêu tả thủ phạm là nhóm lính đánh thuê người nước ngoài.
Vụ ám sát đẩy Haiti chìm sâu hơn vào tình trạng hỗn loạn chính trị trong bối cảnh bạo lực băng đảng lan rộng. Chưa rõ động cơ của vụ ám sát và những kẻ chủ mưu, khi mạng lưới của những tay súng ngày càng mở rộng cùng với quá trình điều tra, liên quan đến các công dân Colombia và cả người Mỹ gốc Haiti.
Binh sĩ Colombia trong một cuộc duyệt binh tại Bogota vài năm trước. Ảnh: Lima Charlie News.
Đối với những người muốn tuyển lính đánh thuê thực hiện các nhiệm vụ mạo hiểm ở nước ngoài, Colombia là lựa chọn phổ biến. Gần 60 năm nội chiến đã biến đất nước Nam Mỹ này trở thành thao trường tôi luyện các binh sĩ và sau khi xuất ngũ, họ trở thành nguồn nhân lực cho các công ty an ninh tư nhân.
Binh sĩ thuộc các đơn vị chống khủng bố tinh nhuệ Colombia có thể nghỉ hưu từ khi ngoài 40 tuổi, khiến nhiều người chỉ có lương hưu khiêm tốn và không biết phải làm gì tiếp theo.
"Việc tuyển mộ binh sĩ Colombia đến những nơi khác trên thế giới làm lính đánh thuê là vấn đề đã tồn tại từ lâu, vì không có luật nào cấm làm vậy", tư lệnh lực lượng vũ trang Colombia, tướng Luis Fernando Navarro, nói. "Chẳng hạn, có một số lượng đáng kể cựu binh Colombia ở Dubai".
Các Tiểu vương quốc Arab Thống nhất (UAE) là khách hàng quan trọng của các cựu binh Colombia. UAE đã thuê họ đến chiến đấu với phiến quân Houthi do Iran hậu thuẫn ở Yemen, sát cánh cùng với các chiến binh được tuyển từ Panama, El Salvador và Chile, theo Sean McFate, chuyên gia tại trung tâm nghiên cứu Hội đồng Đại Tây Dương.
McFate đã viết trong một báo cáo năm 2019 rằng lính đánh thuê Mỹ Latinh đòi chi phí thấp hơn nhiều so với cựu binh Mỹ hoặc Anh, dù khoản tiền đó đã gấp 4 lần mức lương cũ của họ trong quân đội.
Navarro nói rằng những người lính xuất ngũ có cơ hội tham gia các lớp học trong hệ thống trường cao đẳng kỹ thuật của Colombia, nhưng quân đội không theo dõi các hoạt động sau này của họ. Người Colombia thường được tuyển mộ làm lính đánh thuê "vì giàu kinh nghiệm", Tổng tham mưu trưởng quân đội Colombia Eduardo Zapateiro nói. "Thật tiếc vì chúng tôi vốn huấn luyện họ cho những thứ khác".
Các binh sĩ Colombia có kinh nghiệm chống nổi loạn, chống khủng bố đô thị hoặc những người đã được huấn luyện ở các nước như Mỹ và Israel thường là nguồn tuyển mộ ưa thích của các công ty an ninh tư nhân, một nguồn tin quân sự tiết lộ.
Tất cả nam thanh niên Colombia được yêu cầu thực hiện nghĩa vụ quân sự hoặc phục vụ trong lực lượng cảnh sát quốc gia ít nhất một năm, mặc dù những người đang theo học đại học và có khả năng trả một khoản phí được miễn nghĩa vụ.
Sau khi hoàn thành nghĩa vụ quân sự, nhiều người có xuất thân nghèo khó, đặc biệt là ở các vùng nông thôn bị ảnh hưởng nặng nề bởi nội chiến, thường tiếp tục trở thành quân nhân chính thức, vì họ không có nhiều lựa chọn việc làm.
Các binh sĩ được trả lương thấp, phải đối mặt nguy hiểm và phải xa người thân. Họ cũng đối mặt sự ngờ vực của công chúng ở những nơi các binh sĩ bị cáo buộc và đôi khi bị kết tội vi phạm nhân quyền.
McFate nói rằng trong khi các công ty Mỹ như Blackwater vẫn là nhà thầu quân sự tư nhân nổi tiếng nhất, rất nhiều cựu binh từ các quốc gia khác đang học theo các công ty an ninh tư nhân Mỹ chuyên tuyển mộ lính đánh thuê.
"Mỗi ngày, các nhóm quân sự tư nhân mới lại xuất hiện từ các quốc gia như Nga, Uganda, Iraq, Afghanistan và Colombia. So với Blackwater, họ nhận nhiệm vụ táo bạo hơn, cung cấp sức mạnh chiến đấu lớn hơn và sẵn sàng làm việc cho người trả giá cao nhất mà ít quan tâm đến nhân quyền", McFate viết trong báo cáo. "Họ là lính đánh thuê đúng nghĩa 100%".
Phương Vũ (Theo Reuters)