Cách đây hơn một tuần, bố một đồng nghiệp của tôi bị đột quỵ lần thứ hai. Sự việc xảy ra vào buổi tối thứ sáu, khi mọi người trong nhà bạn vừa ăn cơm xong. Bố của bạn đột ngột ngã xuống, méo miệng và không nói được. Cả nhà vội vàng gọi xe cấp cứu, nhưng khổ nỗi, bệnh viện gần nhà lúc ấy đã quá tải, không còn giường hồi sức.
Xe cứu thương phải chạy hơn 20 km đến bệnh viện tuyến trung ương. Khi nhập viện, các bác sĩ bảo "nếu tới chậm thêm vài phút, có thể đã không qua khỏi". Tôi cứ nghĩ trong thành phố lớn, có nhiều bệnh viện, việc cấp cứu sẽ thuận lợi hơn. Nhưng không ngờ, một người bị đột quỵ lần thứ hai vẫn phải chạy lòng vòng tìm nơi còn giường trống để được cấp cứu.
Ở Việt Nam, đột quỵ là một trong những nguyên nhân tử vong hàng đầu, nhưng hệ thống cấp cứu chuyên biệt cho bệnh nhân dạng này vẫn còn rất thiếu. Ngay giữa TP HCM hay Hà Nội – nơi tập trung hàng chục bệnh viện lớn – vẫn thường xuyên xảy ra tình trạng "chạy bệnh viện", khi các xe cứu thương phải chuyển người bệnh từ nơi này sang nơi khác vì hết chỗ.
Tài xế vừa lái vừa gọi điện cho các bệnh viện xem nơi nào còn nhận. Mỗi cuộc gọi là một tia hy vọng mong manh. Có nơi trả lời: "Xin thông cảm, ICU kín giường". Có nơi nói nước đôi: "Đưa tới cũng được, nhưng phải nằm tạm ở hành lang". Giữa ranh giới sống – chết, chỉ một vài phút trôi qua cũng đủ để định đoạt số phận của một con người. Nhưng khi hệ thống cấp cứu không đồng bộ, người bệnh phải chạy đua thời gian cùng quãng đường, trong khi mỗi km đều là sự giằng xé và tuyệt vọng.
Đây không phải lần đầu bố đồng nghiệp của tôi đột quỵ. Lần trước, cách đây hai năm, nhờ phát hiện sớm và điều trị kịp thời, chú phục hồi khá tốt. Gia đình ai cũng nghĩ "qua được một lần là may mắn rồi". Nhưng lần tái phát này đến nhanh hơn và nặng hơn.
Chú từng là trụ cột của gia đình. Sau lần đột quỵ đầu, chú cố gắng tập phục hồi chức năng, ăn uống kiêng khem. Thế nhưng, sau vài tháng, cuộc sống dần trở lại bình thường, chú chủ quan, bỏ qua những cơn chóng mặt nhẹ. Khi cơn đột quỵ thứ hai ập đến, mọi thứ sụp đổ. Cả nhà kiệt sức, không chỉ vì lo cho chú, mà còn vì chuỗi hành trình cấp cứu và chăm sóc gian nan.
>> Đưa bố đi cấp cứu bị nhân viên y tế quát tháo
Một người bệnh đột quỵ cần được cấp cứu càng sớm càng tốt – trong "giờ vàng" đầu tiên. Nhưng thực tế, người nhà ở các vùng xa trung tâm thường mất hàng chục phút chỉ để gọi được xe cứu thương. Có những gia đình phải tự chở người thân bằng xe máy, ôtô cá nhân, trong khi người bệnh đang liệt nửa người, bất tỉnh.
Tôi từng đọc nhiều bài báo kêu gọi nâng cao nhận thức về dấu hiệu đột quỵ, nhưng tôi nghĩ, điều cần nâng cao hơn là năng lực cấp cứu và phân tuyến bệnh viện. Bởi người dân có thể biết cách nhận ra cơn đột quỵ, nhưng nếu không có nơi tiếp nhận, mọi hiểu biết đó cũng trở nên vô nghĩa.
Có hàng trăm, hàng nghìn gia đình khác cũng đang trải qua những đêm trắng mệt mỏi, không chỉ vì bệnh tật, mà vì hệ thống y tế quá tải, thủ tục rườm rà, thiếu chỗ nằm, thiếu giường cấp cứu. Có người phải tự thuê xe chuyển viện với giá vài triệu đồng, chỉ mong người thân có cơ hội sống.
Tôi cho rằng, đã đến lúc ngành y tế cần có một mạng lưới cấp cứu đột quỵ chuyên biệt – không chỉ ở tuyến trung ương mà lan tỏa về quận, huyện. Mỗi phút chậm trễ có thể làm mất đi hàng triệu tế bào não của bệnh nhân. Nếu ở địa phương nào cũng có đơn vị can thiệp mạch não trực 24/7, có thiết bị chẩn đoán hình ảnh và nhân sự được đào tạo, thì người bệnh không cần phải vượt hàng chục km như bố của bạn tôi.
Bên cạnh đó, việc chia sẻ dữ liệu giữa các bệnh viện cũng cần được số hóa. Xe cấp cứu có thể kết nối hệ thống để biết ngay nơi nào còn giường hồi sức, tránh tình trạng "chạy mù" như hiện nay.
Giờ đây, bố của bạn tôi vẫn đang nằm hồi sức, nửa người trái không còn cảm giác. Dù may mắn qua cơn nguy kịch, nhưng di chứng sẽ theo chú suốt đời. Mỗi lần nhìn chú tập cầm lại cái muỗng hay nói lại vài tiếng, tôi vừa thương vừa day dứt. Giá như hôm đó xe cấp cứu không phải chạy quá xa. Giá như có bệnh viện gần nhà hơn, có thêm giường hồi sức, có thêm bác sĩ trực..
Đột quỵ không chừa ai. Hy vọng rằng sau những câu chuyện như thế này, sẽ có thêm nhiều bệnh viện vệ tinh được mở rộng, nhiều trạm cấp cứu được đầu tư, để không gia đình nào phải chịu cảnh "chạy đua sinh tử" trên đường như chúng tôi.
- 'Thượng đế' đi cấp cứu ở Mỹ
- Tôi đi cấp cứu ở bệnh viện Tây
- Khi xe cấp cứu không được nhường đường
- 'Vô cảm vì cứu bệnh nhân đột quỵ trước bệnh nhi hóc dị vật'
- Chạy bộ hùng hục mấy vòng hồ rồi ngồi nhậu đến khuya
- Ba tôi làm ơn mắc oán khi đưa người bị tai nạn đi cấp cứu