Thiếu nữ được đưa vào Bệnh viện Phụ sản Trung ương (Hà Nội) cấp cứu trong tình trạng nguy kịch. Bác sĩ Phan Chí Thành, Khoa Khám bệnh, Bệnh viện Phụ sản Trung ương, cho biết bệnh nhân nguy cơ nhiễm trùng, nếu không được xử trí kịp thời có thể phải cắt tử cung và không còn cơ hội mang thai sau này.
Mai là học sinh trung học, quan hệ tình dục với bạn trai. Khi phát hiện có thai, cả hai hoang mang và sợ hãi, quyết định đến phòng khám tư để nạo phá thai. Do thai lớn, lại nạo phá ở cơ sở không đảm bảo kỹ thuật, Mai gặp tai biến nguy hiểm.
Theo bác sĩ Thành, ít trẻ vị thành niên đến khám thai tại bệnh viện công, đa số là trường hợp cấp cứu do gặp tai biến nặng, còn lại các em chủ yếu khám tại phòng khám tư hoặc nơi vắng vẻ để tránh tai tiếng. Một số đến viện khám do phát hiện bất thường ở cơ quan sinh dục. Ví dụ Hoa 14 tuổi, quan hệ tình dục lần đầu, không dùng bao cao su, xuất hiện các nốt nhọt thành từng cụm, bác sĩ chẩn đoán sùi mào gà - bệnh lây nhiễm do quan hệ tình dục. Bạn trai của Hoa không mắc bệnh này. Cả hai xảy ra xích mích và tự đi khám, không có người nhà đi cùng. Hay Sơn 14 tuổi, sau quan hệ xuất hiện vài mụn nhỏ trên bao quy đầu nên lo lắng, mất ăn, mất ngủ, không dám nói với gia đình. Thấy con có biểu hiện lạ, người nhà mới đưa vào bệnh viện khám.
"Trẻ vị thành niên chưa hoàn thiện về thể chất và tinh thần, quan hệ tình dục quá sớm dễ mắc bệnh viêm nhiễm đường tình dục hoặc mang thai ngoài ý muốn, ảnh hưởng tương lai sau này", bác sĩ Thành nói.
Theo nghiên cứu về hành vi sức khỏe học sinh do Bộ Y tế và Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) thực hiện, trong 6 năm, tỷ lệ quan hệ tình dục lần đầu trước 14 tuổi tăng gấp hai lần, từ 1,45% năm 2013 lên 3,51% năm 2019. Trong số học sinh từng quan hệ tình dục, hơn 42% có sử dụng bao cao su và 44% sử dụng các phương pháp ngừa thai khác, thấp hơn so với năm 2013.
Bác sĩ Thành cho rằng đây là con số đáng báo động cho thấy xu hướng tình dục ở trẻ đang tăng lên, song con số thực tế có thể cao hơn do nhiều trẻ chưa dám thành thật. Ngoài ra, nghiên cứu mới đề cập đến tỷ lệ trẻ có sử dụng bao cao su trong lần quan hệ tình dục gần đây nhất, còn những lần khác thì chưa thống kê.
Kết quả khảo sát hành vi tình dục hơn 7.700 học sinh 13-17 tuổi tại 81 trường ở 21 tỉnh thành, so sánh năm 2013 và 2019, do Bộ Y tế công bố hôm 25/4. Đồ họa: Hoàng Khánh
Một nghiên cứu của Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Mỹ cho thấy gần một nửa số học sinh trung học ở nước này từng quan hệ tình dục. Trong đó, gần 60% sử dụng bao cao su khi quan hệ tình dục lần cuối và 14% thanh thiếu niên không sử dụng bất kỳ biện pháp tránh thai nào trong lần quan hệ cuối.
Lý giải nguyên nhân trẻ có xu hướng quan hệ tình dục sớm, bác sĩ cho biết cơ thể ở tuổi dậy thì phát triển mỗi ngày do nội tiết tố tăng cao, chính các em cũng thấy bỡ ngỡ, tò mò với cơ thể mình. Hơn nữa, trẻ vị thành niên chưa được trang bị đầy đủ hiểu biết và kỹ năng để tự chịu trách nhiệm, còn tiếp xúc với mạng xã hội có nội dung độc hại.
"Việc giáo dục giới tính, đời sống tình dục, các biện pháp bảo vệ... thông thường phải đi trước từ một đến hai năm so với sự phát triển sinh lý của trẻ, ví dụ bé gái là 6 đến 8 tuổi, bé trai là 7 đến 9 tuổi (trước thời điểm trẻ dậy thì). Tuy nhiên ở Việt Nam, trẻ được giáo dục giới tính khá muộn, nhiều gia đình để mặc trẻ tự lớn khiến trẻ bỡ ngỡ, băn khoăn, tò mò", ông Thành nói.
Trong khi đó, theo chuyên gia này, các nước phương Tây giáo dục giới tính từ tuổi mẫu giáo, trang bị kiến thức phù hợp với sự phát triển thể chất và nhận thức của con trẻ. Tại Nhật Bản, giáo dục giới tính là bắt buộc đối với nhóm 10-11 tuổi, chủ yếu đề cập tới các chủ đề sinh học như kinh nguyệt và xuất tinh. Trung Quốc và Sri Lanka triển khai giáo dục giới tính cho trẻ về giai đoạn sinh sản. Thụy Điển từ năm 1942 đã trang bị cho trẻ em từ 7 tuổi trở lên kiến thức cơ bản về mang thai và sinh con...
Cùng quan điểm, bác sĩ Lê Duy Thảo, Khoa Nam học, Bệnh viện đa khoa Hồng Ngọc, cho rằng nguyên nhân khiến tỷ lệ quan hệ tình dục ở trẻ tăng là do vấn đề về giới tính khá nhạy cảm, đa số phụ huynh không giải thích cụ thể hoặc trốn tránh dạy con hiểu. Điều này vô tình khiến trẻ tò mò, không chọn lọc được thông tin tốt, nhất là trong thời đại mạng xã hội phát triển.
Hiện Việt Nam chưa có nghiên cứu về tỷ lệ trẻ đã nói chuyện với cha mẹ về tình dục và hiệu quả của nó. Trên thế giới, trong một nghiên cứu gần đây trên 600 thanh niên từ 12 đến 15 tuổi tại Mỹ, gần một phần ba số trẻ tham gia cho biết các em chưa bao giờ nói chuyện với cha mẹ về tình dục. Một công bố khác dựa trên hơn 50 nghiên cứu liên quan đến 25.314 thanh thiếu niên trong suốt 30 năm, đăng trên tạp chí JAMA, cho thấy trẻ vị thành niên đã nói chuyện với cha mẹ về tình dục có nhiều khả năng sử dụng bao cao su và biện pháp tránh thai để bảo vệ mình hơn.
"Quan hệ tình dục không phải là xấu, nhưng với trẻ vị thành niên chưa được trang bị đầy đủ kiến thức dễ dẫn đến hậu quả khôn lường", bác sĩ Thảo chia sẻ.
Quan hệ tình dục sớm có thể gây những tác động cơ học không mong muốn như chấn thương dương vật, thủng cùng đồ, rách màng trinh... Ảnh: Agro coach
Quan hệ tình dục sớm để lại hệ lụy. Đối với trẻ trai, quan hệ tình dục đôi khi nhằm thể hiện cái tôi hoặc khám phá bản thân, có thể gây những tác động cơ học không mong muốn như chấn thương dương vật, thủng cùng đồ, thậm chí vô sinh. Ngoài ra, xuất tinh sớm và thường xuyên sẽ làm hao hụt đáng kể số lượng và chất lượng tinh trùng. Đây có thể là những nguy cơ dẫn đến tình trạng rối loạn cương dương hay xuất tinh sớm sau này. Quan hệ tình dục không có biện pháp bảo vệ, hoặc chỉ dùng bao cao su khi xuất tinh làm tăng nguy cơ mắc các bệnh lây truyền qua đường tình dục như HIV, lậu, giang mai, HPV, viêm gan B..., bác sĩ Thảo cho biết.
Với trẻ gái, cơ quan sinh dục sau tuổi dậy thì phát triển mạnh, nhất là khi có hành kinh. Tuy nhiên, theo bác sĩ Thành, để cơ thể hoàn thiện toàn bộ cơ quan sinh dục phục vụ chức năng mang thai, trở thành người mẹ thì cần nhiều thời gian. Quan hệ tình dục sớm và thiếu hiểu biết có thể làm rách màng trinh và tổn thương âm đạo gây chảy máu dữ dội, viêm nhiễm niệu đạo, âm đạo và âm hộ... dẫn đến rối loạn tâm lý, ảnh hưởng đến kết quả học tập và quan hệ với gia đình, xã hội.
Trẻ gái quan hệ tình dục mà không sử dụng các biện pháp an toàn hay có nguy cơ mang thai ngoài ý muốn. Mang thai ở tuổi vị thành niên làm tăng nguy cơ dị tật thai nhi cao hơn phụ nữ trong độ tuổi sinh sản (18 đến 35 tuổi), dễ đẻ non, sảy thai, suy dinh dưỡng, stress, trầm cảm... Độ tuổi này trẻ gái cũng không có điều kiện kinh tế tốt, nhiều người giấu diếm gia đình dẫn đến thiếu thốn sự chia sẻ và cảm thông, ảnh hưởng tinh thần.
Trường hợp may mắn thì "mẹ tròn con vuông", song làm mẹ quá sớm cũng là một gánh nặng rất lớn đến những trẻ chưa sẵn sàng cả về tâm lý, kỹ năng sống hay kinh tế. Nguy hiểm hơn, nhiều trẻ không dám đến cơ sở y tế để phá thai mà đi phá thai "chui", không đảm bảo vô khuẩn có thể gây viêm nhiễm, xuất huyết, tai biến sản khoa...
Hội Kế hoạch hóa gia đình Việt Nam thống kê trung bình mỗi năm cả nước có gần 300.000 ca nạo hút thai, chủ yếu ở độ tuổi 15-19, trong đó 60-70% là học sinh, sinh viên. Nạo phá thai tuổi này dễ dẫn đến vô sinh, hiếm muộn về sau do sẹo ở tử cung hoặc tử cung bị biến dạng, thậm chí tàn phá hệ thống sinh sản như vòi trứng, cổ tử cung gây tắc vòi trứng, viêm dính..., tình huống xấu nhất là tử vong.
Theo Luật Trẻ em năm 2016, người dưới 16 tuổi được xem là trẻ em và bất cứ hành vi quan hệ trong độ tuổi này đều vi phạm pháp luật. "Tuy nhiên, không ai khuyến cáo trẻ vừa đủ 16 tuổi nên quan hệ tình dục ngay, vì tuổi này vẫn còn lệ thuộc vào gia đình và nên tập trung cho việc học trước", bác sĩ Thảo nói.
Để đảm bảo an toàn, bác sĩ khuyên không nên quan hệ tình dục trước tuổi 20 đối với nam và trước 18 tuổi đối với nữ. Đây cũng là độ tuổi được pháp luật cho phép kết hôn. Lúc này, cơ thể đã hoàn chỉnh và trẻ đã có chuẩn bị về thể chất, tâm lý, kiến thức sinh sản để bảo vệ bản thân và đối tác. Gia đình, nhà trường cũng gần gũi, quan tâm giáo dục giới tính cho trẻ.
* Tên nhân vật đã thay đổi.
Thùy An