Với những thỏi vàng, đồng hồ hàng hiệu đính kim cương và phiếu mua sắm trị giá 100.000 USD dành cho những người may mắn trúng thưởng khi đi tiêm vaccine Covid-19, Hong Kong được cho là nơi thực hiện chương trình xổ số vaccine hấp dẫn bậc nhất thế giới.
Tuy nhiên, đặc khu của Trung Quốc không phải nơi duy nhất triển khai biện pháp khuyến khích tiêm chủng đầy mời gọi này. Tại Nga, giải thưởng là các xe trượt tuyết, trong khi người dân bang Tây Virginia của Mỹ có thể trúng giấy phép săn bắn trọn đời và súng trường. Tại bang Alabama, những người đã tiêm vaccine Covid-19 có cơ hội lái xe trên đường đua.
Giữa lúc biến chủng Delta càn quét khắp thế giới, việc kêu gọi người dân đi tiêm vaccine Covid-19 ngày càng trở nên cấp thiết tại những nơi có sẵn nguồn cung, đặc biệt nếu công tác tiêm chủng bị đình trệ do tâm lý ngần ngại vaccine.
Các chính quyền và doanh nghiệp tư nhân đang thử nghiệm một loạt chiến thuật, bao gồm chạy quảng cáo với thông điệp từ những người có uy tín, hoặc mạnh tay ngăn những người chưa tiêm đến các địa điểm công cộng như ở Pháp và một số nước châu Âu.
Xổ số vaccine là lựa chọn ít mang tính chính trị hơn so với những biện pháp trên. Mặc dù giới hoạch định chính sách không mong đợi ý tưởng này gây tác động đáng kể lên những người hoàn toàn bài xích vaccine, các giải thưởng vẫn thắp lên hy vọng tạo cú hích với những người đang lưỡng lự.
Người dân được tiêm vaccine Covid-19 tại một trung tâm tiêm chủng ở Hong Kong hôm 23/2. Ảnh: Reuters.
Bằng chứng về hiệu quả của xổ số vaccine không quá rõ ràng. Tại Hong Kong, số người được tiêm chủng đầy đủ đã tăng gấp đôi trong 7 tuần qua, lên hơn 2 triệu, trùng với khoảng thời gian một loạt ưu đãi tiêm chủng được triển khai. Tuy nhiên, theo một nghiên cứu gần đây tại bang Ohio của Mỹ, không có căn cứ cho thấy xổ số vaccine giúp thúc đẩy tỷ lệ tiêm chủng, bởi sự gia tăng có thể do những yếu tố khác.
Mặc dù vậy, hầu hết chuyên gia nhất trí rằng xổ số vaccine là một chiến thuật đáng để thử, bởi chỉ riêng thông điệp về lợi ích sức khỏe không đủ thuyết phục những người chần chừ tiêm chủng. "Những cú hích là thứ giúp thay đổi hành vi con người. Các loại thông điệp cảnh báo đều không đủ hiệu quả", Noel Brewer, giáo sư nghiên cứu về tiêm chủng tại Đại học Bắc Carolina của Mỹ, nhận định.
Theo Brewer, các biện pháp khuyến khích hiệu quả phải tính đến tình hình thực tế của địa phương, như bang Bắc Carolina tặng 25 USD cho những người tiêm liều vaccine Covid-19 đầu tiên. Số tiền này có vẻ nhỏ, nhưng sẽ rất quan trọng đối với những cư dân thu nhập thấp.
Tại Hong Kong, nơi chiến dịch tiêm chủng bị đình trệ do lo ngại về tác dụng phụ của vaccine, hơn một triệu cư dân được tiêm đầy đủ đã đăng ký rút thăm trúng thưởng một căn hộ mới trị giá 1,4 triệu USD, rộng 42 m2, trong tuần đầu tiên của chương trình.
Tương tự những chương trình xổ số vaccine khác của thành phố, giải thưởng này do lĩnh vực tư nhân tài trợ. Chính quyền Hong Kong đang dựa vào các doanh nghiệp và tổ chức địa phương để thu hút người dân tiêm chủng, sau khi sự hoài nghi của người dân với giới chức tăng cao do phong trào biểu tình hồi năm 2019.
Giới doanh nhân địa phương, những người vốn cũng không muốn thành phố bị bỏ lại phía sau khi các trung tâm tài chính khác tái mở cửa, đã đáp lại bằng một loạt ưu đãi. Trong tháng này, một số chương trình rút thăm hàng ngày, với giải thưởng như điện thoại iPhone, đã được các doanh nghiệp tư nhân triển khai. Những giải thưởng lớn hơn dự kiến được công bố vào tháng 8 và tháng 9.
Alvin Chan, một giám đốc marketing 25 tuổi ở Hong Kong, đã cố gắng tham gia nhiều chương trình xổ số vaccine nhất có thể. Anh từng ngần ngại tiêm chủng do lo lắng về tác dụng phụ của vaccine, nhưng sau đó nhận ra rằng không còn cách nào khác để xã hội mở cửa trở lại.
Mặc dù các giải thưởng không phải yếu tố quyết định, Chan đánh giá chiến lược xổ số vaccine đang phát huy tác dụng. Hầu hết chương trình yêu cầu người tham gia phải trên 18 tuổi, là cư dân Hong Kong và đã tiêm đủ hai liều vaccine vào thời điểm việc bốc thăm kết thúc. Tuy nhiên, thường chỉ những người thắng giải mới bị kiểm tra tính hợp lệ.
"Họ đã tạo ra một bầu không khí hoan nghênh và tích cực. Nhiều người đã được khích lệ tiến thêm một bước nhỏ và đi tiêm chủng", Chan cho hay.
So với các chương trình xổ số thông thường, cơ hội trúng những giải thưởng lớn khi tham gia xổ số vaccine thực sự khá cao. Xổ số Mark Six của Hong Kong có tỷ lệ trúng giải cao nhất là 1/14 triệu, tỷ lệ trúng độc đắc xổ số Powerball ở Mỹ là 1/292 triệu. Trong khi đó, tỷ lệ trúng căn hộ trong chương trình xổ số vaccine ở Hong Kong là 1/2,1 triệu nếu tất cả những người đã tiêm chủng đầy đủ tham gia.
"Sử dụng xổ số để thúc đẩy mọi người thực hiện một hành động mà họ đang phân vân, như tiêm chủng, có thể khá hiệu quả. Theo tôi, mọi người không suy nghĩ quá nhiều về cơ hội thắng giải", Matthew Browne, giáo sư tâm lý học tại Australia, đánh giá.
Ánh Ngọc (Theo Bloomberg)