Thực tế này được các doanh nghiệp nêu tại cuộc họp trực tuyến với lãnh đạo Cục Công nghiệp (Bộ Công Thương) về tình hình sản xuất, kinh doanh khi dịch Covid-19 bùng phát, diễn biến phức tạp ở nhiều địa phương.
Theo các hiệp hội ngành hàng, sự thiếu đồng bộ, nhất quán trong các quy định, chính sách áp dụng của các địa phương đang là vấn đề nổi cộm, ảnh hưởng không nhỏ đến hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp.
Điển hình là mặt hàng đồ uống (nước đóng chai, nước đóng lon...) không nằm trong nhóm hàng hoá thiết yếu, nên thực tế không phải địa phương nào cũng đưa mặt hàng này vào danh sách hàng hoá thiết yếu khi giãn cách xã hội, trong khi thời hạn sử dụng ngắn 2-3 tháng.
Hay mặt hàng sữa được xếp vào nhóm hàng hoá thiết yếu ở tỉnh này, nhưng không thuộc nhóm hàng hoá thiết yếu ở tỉnh khác, nên các doanh nghiệp sữa không thể giao hàng tới đại lý.
Sản phẩm sữa tươi trên kệ quầy một cửa hàng tiện lợi ở Hà Nội. Ảnh: Tuấn Đàm
Đại diện Cục Công nghiệp nhận xét, đặc trưng của ngành công nghiệp là tính kết nối sản xuất theo chuỗi không phân biệt địa giới hành chính. Khi các địa phương áp dụng các chính sách, quy định khác nhau về giãn cách, kiểm soát lưu thông hàng hoá, quy định về thực phẩm thiết yếu... càng gây thêm khó khăn cho doanh nghiệp trong giao dịch, lưu thông hàng hoá.
Nếu tình hình dịch bệnh kéo dài, hàng hoá không được lưu thông sẽ hết hạn sử dụng, ảnh hưởng nghiêm trọng đến kết quả kinh doanh của doanh nghiệp.
Điều 4 Luật Giá năm 2012 có giải thích cụm từ "hàng hoá, dịch vụ thiết yếu" là những hàng hoá, dịch vụ không thể thiếu cho sản xuất, đời sống, quốc phòng, an ninh, gồm: nguyên liệu, nhiên liệu, vật liệu, dịch vụ chính phục vụ sản xuất, lưu thông; sản phẩm đáp ứng nhu cầu cơ bản của con người và quốc phòng, an ninh.
Nhưng đó là định nghĩa Luật Giá đưa ra quy định về những đối tượng sẽ được cơ quan nhà nước điều tiết, bình ổn giá. Trong khi đó, hiện chưa có văn bản quy phạm pháp luật nào quy định các loại hàng hoá, dịch vụ thiết yếu trong thời gian thực hiện giãn cách, thực hiện Chỉ thị 16.
Đến nay, chỉ có công văn số 2601/2020 của Văn phòng Chính phủ về thực hiện Chỉ thị 16, nêu một số hàng hoá, dịch vụ thiết yếu. Dựa trên hướng dẫn này, từng địa phương theo tình hình kinh tế xã hội, đặc thù sẽ ra danh mục hàng hóa, dịch vụ thiết yếu chi tiết được phép kinh doanh, sản xuất...
Không riêng khối doanh nghiệp sản xuất hàng tiêu dùng, thực phẩm, doanh nghiệp sản xuất các mặt hàng công nghiệp, chế biến, chế tạo cũng gặp khó khăn tương tự. Các biện pháp hạn chế đi lại, hạn chế lưu thông của các địa phương đã làm đứt gãy chuỗi cung ứng, ảnh hưởng nghiêm trọng đến hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp.
Với các doanh nghiệp xuất khẩu, thủ tục khai báo hải quan, tắc nghẽn tại các cảng biển... là những vấn đề.
Một số doanh nghiệp xuất khẩu cho biết, họ buộc phải đưa hàng ra phao số không để cho hàng lên tàu thay vì tại cảng do không kịp tiến độ giao hàng.
"Sự ngăn cách, kiểm soát chặt chẽ giữa các tỉnh, và những quy định không đồng nhất của cơ quan hải quan càng gây thêm khó khăn cho doanh nghiệp, đặc biệt đối với thực phẩm - mặt hàng đòi hỏi điều kiện bảo quản khắt khe, thời hạn sử dụng ngắn...", đại diện một doanh nghiệp xuất khẩu chia sẻ.
Về lâu dài, sự gián đoạn, đứt gãy chuỗi sản xuất của các doanh nghiệp dẫn đến sự gián đoạn của luồng tiền phục vụ hoạt động sản xuất, kinh doanh, tạo ra áp lực tài chính lớn cho doanh nghiệp.
Trước khó khăn hiện hữu, các hiệp hội ngành hàng đề xuất, bổ sung mặt hàng thực phẩm, kể cả đồ uống, sữa và nguyên liệu dịch vụ (gồm dịch vụ bảo dưỡng, sửa chữa...) phục vụ sản xuất kinh doanh trong ngành chế biến, chế tạo là các hàng hoá, dịch vụ thiết yếu phục vụ tiêu dùng, sản xuất.
Họ cũng đề nghị các địa phương cho phép họ sớm được quay lại sản xuất khi các điều kiện phòng chống dịch bệnh được đảm bảo. Đồng thời, bỏ quy định về định mức số lượng ôtô ra vào địa phương và cho phép sử dụng kết quả test nhanh, test gộp với lái xe và người lao động di chuyển liên tỉnh thay vì chỉ chấp nhận kết quả PCR.
Các địa phương nên trao đổi với các hiệp hội, doanh nghiệp trên địa bàn và thống nhất các quy định nhằm tránh tình trạng "cát cứ", gây ách tắc lưu thông hàng hóa, gián đoạn chuỗi sản xuất.
Theo các hiệp hội, Bộ Tài chính nên xem xét tăng thời gian ân hạn giãn, hoãn nộp thuế, phí tránh để doanh nghiệp rơi vào tình trạng nợ xấu. Cùng đó, Bộ này cần xem xét duy trì các giải pháp đã áp dụng trước đây như giảm phí trước bạ... nhằm hỗ trợ phục hồi thị trường tiêu dùng trong nước...
Ngoài giải pháp "3 tại chỗ", "một cung đường, hai địa điểm", các hiệp hội ngành hàng cũng cho rằng, cần có những biện pháp thay thế linh hoạt hơn, phù hợp với đặc điểm của từng địa phương, quy định phòng dịch... để đỡ khó khăn cho doanh nghiệp.
Cuối cùng, doanh nghiệp mong muốn sớm được tiêm vaccine cho người lao động, có thể cân nhắc trên cơ sở doanh nghiệp tự chịu phí, nhằm đảm bảo an toàn cho người lao động và doanh nghiệp có thể sớm quay trở lại ổn định hoạt động sản xuất kinh doanh.
Lãnh đạo Cục Công Nghiệp cho biết, sẽ sớm có những đề xuất tới cấp có thẩm quyền để tháo gỡ cho doanh nghiệp, bởi nếu không giúp doanh nghiệp sớm quay trở lại sản xuất ngay cả khi dịch bệnh chưa được kiểm soát hoàn toàn, khách hàng sẽ dừng, huỷ đơn để chuyển sang nước khác. Và đến khi dịch được kiểm soát, doanh nghiệp khó có thể nối lại các mối quan hệ kinh doanh đã mất.
Anh Minh