Một lần ngồi trong quán cà phê, tôi gặp một gia đình bốn người gồm cha mẹ và hai đứa con, một trai một gái. Bất chợt, điện thoại của người mẹ rung chuông, chị ta bắt máy: "Alo, đúng rồi, anh bên giao hàng đúng không? Anh giao tới địa chỉ số nhà này ở Lê Thánh Tôn dùm em nhé".
Thế là đứa bé quay sang hỏi người cha: "Lê Thánh Tôn là ai thế ba, con cũng họ Lê mà tên con đẹp hơn, sao người này tên Tông, nghe không hay vậy ba?". Người ba ú ớ rồi nhìn màn hình điện thoại. Một lúc sau mới trả lời đứa con rằng Lê Thánh Tôn là vua nhà Hậu Lê, tên thật là Lê Tư Thành.
Có lẽ người cha cầu cứu Google vội nhưng trước câu hỏi bất chợt của đứa bé làm tôi giật mình. Chẳng lẽ bấy lâu nay nhiều người kêu ca vấn đề dạy lịch sử ở nhà trường có nhiều bất cập là thật? Nếu tư duy như đứa trẻ kia thì ai cũng sẽ nghĩ Lý Thái Tổ họ Lý, tên Tổ. Trần Hưng Đạo họ Trần tên Hưng Đạo chăng?
>> 'Môn sử là nỗi ám ảnh vì phải học thuộc lòng và thiếu trải nghiệm'
Bởi thế thông tin 38 tên đường ở TP HCM bị đặt sai không làm tôi bất ngờ. Với một người chỉ cần chịu khó để ý khi đọc sách, học tập thì sẽ biết Lý Thái Tổ là miếu hiệu của Lý Công Uẩn, vị vua khai sáng triều Lý. Hưng Đạo (Vương) là tước hiệu của Trần Quốc Tuấn, hay như sẽ nhìn ra Lê Thánh Tôn (Tông) tên thật là Lê Tư Thành, ông lên ngôi lấy niên hiệu là Hồng Đức. Với những người có tìm hiểu, không khó để nhận ra sai sót ở những tên đường: Tôn Thất Đàm - Tôn Thất Đạm, Kha Vạng Cân- Kha Vạn Cân...
Từ câu chuyện hàng chục tên đường bị đặt tên sai (trừ việc sai do phương ngữ và kỵ húy) do lỗi chính tả và sai sót tên danh nhân có thể kéo theo một loạt vấn đề. Những câu hỏi có thể đặt ra là quy trình, người duyệt tên đường có vấn đề, không am hiểu chuyên môn? Vì sao những tên danh nhân sai vẫn nằm ở biển tên đường, đi vào biển hiệu, địa chỉ nhà, giấy tờ của người dân hàng chục năm qua mà không ai nhận ra? Phải chăng do cách làm việc hời hợt, xuề xòa cho qua?
Theo tôi dứt khoát phải trả những con đường về đúng với tên danh nhân. Khi một danh nhân được chọn lựa để đặt tên đường thì ít nhiều cũng có công đóng góp trí lực và sức lực cho đất nước. Hơn hết, họ cũng là những nhân vật lịch sử gắn với nhiều biến đổi thăng trầm của đất nước.
>> Càng thành đạt, tôi càng thấy tầm quan trọng của môn Sử
Dĩ nhiên với một người dân bình thường, việc biết vua Lê Thánh Tôn tên thật là Lê Tư Thành hay không không quan trọng gì đến cuộc sống và công việc của họ. Tuy nhiên việc lấy tên danh nhân để đặt tên đường nhằm tri ân công lao của họ thì hãy làm cho đúng.
Chúng ta không thể than phiền giới trẻ không chịu tìm hiểu lịch sử, mù mờ về lịch sử trong khi người lớn xí xoá, hời hợt như câu chuyện đặt tên đường. Có câu "Trăm năm bia đá thì mòn, nghìn năm bia miệng vẫn còn trơ trơ", nhưng những bảng tên sai chưa kịp mòn thì người dân đã "quen mồm" gọi những tên sai, hệ lụy từ việc này là rất lớn khi nó tác động đến nhận thức của nhiều người.
>> Bài viết không nhất thiết trùng với quan điểm VnExpress.net. Gửi bài tại đây.
Hòa Bình