Tại cuộc họp của hội đồng nhân quyền Liên Hợp Quốc tại Geneva, Thụy Sĩ hôm 22/6, Canada kêu gọi Trung Quốc cho phép "tiếp cận ngay lập tức, có ý nghĩa và không bị ràng buộc" để quan sát viên độc lập có thể đến thăm khu vực Tân Cương, nơi Liên Hợp Quốc khẳng định gần một triệu người Duy Ngô Nhĩ và người Hồi giáo Turk bị giam trong các trại cải huấn.
"Chúng tôi quan ngại nghiêm trọng tình hình nhân quyền ở khu tự trị Duy Ngô Nhĩ. Tuyên bố chung, với sự ủng hộ của Mỹ, Australia, Anh, Pháp, Đức, Italy, Nhật Bản và Tây Ban Nha, trích dẫn báo cáo về tra tấn, đối xử hoặc trừng phạt, cưỡng bức triệt sản, bạo lực tình dục và bạo lực trên cơ sở giới, cưỡng ép con cái phải xa cha mẹ", đại sứ Canada Leslie Norton nói.
Hàng rào bên ngoài cơ sở bị cáo buộc là trại cải huấn dành cho người Duy Ngô Nhĩ ở Tân Cương, Trung Quốc. Ảnh: Reuters.
Trung Quốc phủ đầu tuyên bố bằng cách công kích quá khứ thuộc địa của Canada. Trích dẫn phát hiện gần đây về ngôi mộ 215 trẻ em trong sân trường tại tỉnh bang British Columbia, miền nam Canada, Jiang Duan, quan chức cấp cao phái bộ Trung Quốc tại Liên Hợp Quốc, kêu gọi "điều tra kỹ lưỡng và công bằng" về cách đối xử của Canada với người bản địa và bồi thường cho các nạn nhân.
"Trong lịch sử, Canada đã cướp đất của người bản địa, giết họ và xóa sổ văn hóa của họ", tuyên bố được sự ủng hộ của Nga, Belarus, Iran, Triều Tiên, Syria và Venezuela, cho hay.
Màn đấu khẩu này đánh dấu sự suy giảm mới nhất trong quan hệ giữa Canada và Trung Quốc, vốn đã xấu dần đi do các xung đột về nhân quyền, thương mại và cáo buộc "ngoại giao con tin".
Thủ tướng Canada Justin Trudeau nói rằng Canada vẫn có mối quan hệ rạn nứt sâu sắc với các dân tộc bản địa, nhưng đã thực hiện các bước để thừa nhận những bất công trong quá khứ.
"Ở Canada, chúng tôi đã có Ủy ban Sự thật và Hòa giải. Ủy ban Sự thật và Hòa giải của Trung Quốc ở đâu? Sự thật của Trung Quốc ở đâu", Trudeau nói.
Trong những tháng gần đây, các nước phương Tây liên tục chỉ trích cách đối xử của Trung Quốc với người Hồi giáo Duy Ngô Nhĩ ở Tân Cương. Trung Quốc phủ nhận ngược đãi người Duy Ngô Nhĩ, nói rằng các trại cải huấn bị cáo buộc là trung tâm đào tạo nghề nhằm chống lại chủ nghĩa cực đoan.
Quốc hội Canada hồi tháng 2 thông qua kiến nghị tuyên bố việc Trung Quốc ngược đãi các nhóm thiểu số Hồi giáo cấu thành tội ác diệt chủng. Quốc hội Anh, Hà Lan và Litva đều có động thái tương tự, trong khi hai chính quyền liên tiếp của Mỹ gọi hành động của Trung Quốc là "tội ác diệt chủng".
Trung Quốc nhiều lần phủ nhận cáo buộc, chỉ trích các nước phương Tây can thiệp công việc nội bộ, xuyên tạc sự thật và kiềm chế đà phát triển của nước này.
Huyền Lê (Theo Guardian)