Tờ Washington Post ngày 24/6 dẫn lời các quan chức Mỹ cho biết tình báo nước này từ hai tuần trước đã khẩn cấp thông báo cho Nhà Trắng và các cơ quan khác trong chính phủ để họ không bị bất ngờ về hành động của Wagner.
Tình báo Mỹ lúc ấy chưa nắm rõ bản chất và thời gian chính xác trong kế hoạch hành động vũ trang chống lại quân đội Nga của trùm Wagner Yevgeniy Prigozhin, nhưng họ có đủ cơ sở để báo cáo với các lãnh đạo Mỹ rằng "điều gì đó sắp xảy ra", một quan chức giấu tên cho hay. "Vì vậy tôi nghĩ họ đã lường trước tình huống đó".
Theo quan chức này, trong hai tuần qua các lãnh đạo Mỹ đã "lo ngại cao độ" về những gì có thể xảy ra, như tình huống nào có thể ảnh hưởng đến việc kiểm soát kho vũ khí hạt nhân của Nga, trong đó mối lo lớn nhất là bất ổn do xung đột vũ trang bên trong nước Nga.
Tình báo Mỹ đã thông báo khẩn cấp cho Nhà Trắng và các cơ quan chính phủ khác như Lầu Năm Góc, Bộ Ngoại giao. Quốc hội cũng liên tục nhận được thông tin tình báo trong hai tuần qua.
CNN cũng đưa tin quốc hội Mỹ trong tuần qua cũng đã được các quan chức tình báo thông báo về tin tức liên quan đến Wagner.
Theo tình báo Mỹ, nguyên nhân chính dẫn đến hành động của Prigozhin là Bộ Quốc phòng Nga ngày 10/6 ban hành lệnh tất cả đơn vị tình nguyện phải ký hợp đồng với quân đội, điều có thể đặt Wagner dưới sự chỉ huy trực tiếp của Bộ Quốc phòng.
Prigozhin rời trụ sở Quân khu miền Nam sau khi ra lệnh cho lực lượng Wagner rút khỏi thành phố Rostov-on-Don ngày 25/6. Ảnh: Reuters
Giới chức quân sự Ukraine cũng theo dõi động tĩnh của Prigozhin sau thông báo ngày 10/6 và ngày càng tin rằng trùm Wagner có thể huy động lực lượng chống lại quân đội, một quan chức cấp cao Ukraine cho hay. Theo quan chức này, Prigozhin đã công khai phản đối yêu cầu ký hợp đồng của Bộ Quốc phòng và các quan chức Ukraine đánh giá nghiêm túc khả năng ông có thể có hành động vũ trang.
Tuy nhiên, giới chức Ukraine không biết thời điểm Prigozhin hành động. Quan chức Ukraine cũng không rõ liệu Mỹ có chia sẻ thông tin tình báo với Kiev về kế hoạch của Prigozhin hay không.
Các cơ quan tình báo Mỹ tin Tổng thống Nga Vladimir Putin cũng đã được thông báo rằng Prigozhin đang toan tính điều gì đó. "Không rõ ông Putin được thông báo khi nào, nhưng chắc chắn là hơn 24 giờ trước khi Wagner hành động", quan chức Mỹ cho hay.
Hiện vẫn chưa rõ tại sao Tổng thống Putin không hành động sớm hơn để ngăn Wagner kiểm soát trụ sở Quân khu miền Nam ở Rostov và hướng về phía Moskva.
"Nếu Prigozhin có ý định chia rẽ Bộ chỉ huy Lực lượng Vũ trang Liên bang Nga và Điện Kremlin thì ông ấy đã thất bại", một quan chức cấp cao phương Tây nhận định.
Trùm Wagner rạng sáng 24/6 điều hàng nghìn tay súng từ chiến trường Ukraine vượt qua biên giới Nga, tiến vào tỉnh Rostov sau khi cáo buộc Bộ trưởng Quốc phòng chỉ đạo thực hiện vụ tập kích tên lửa nhắm vào trại huấn luyện của Wagner, gây thương vong lớn. Quân đội Nga bác bỏ điều này.
Wagner tiến vào thành phố Rostov-on-Don, thủ phủ tỉnh Rostov, kiểm soát trụ sở Quân khu miền Nam Nga. Lực lượng này cũng tiến tới thành phố Voronezh và Lipetsk ở phía nam thủ đô Moskva, khiến Nga mở chiến dịch chống khủng bố tại đây để đối phó.
Tới tối cùng ngày, Prigozhin ra lệnh cho thành viên Wagner đang tiến đến Moskva quay lại và trở về doanh trại để "tránh đổ máu". Rạng sáng 25/6, Điện Kremlin thông báo Prigozhin sẽ rời Nga tới Belarus và ông này cùng các thành viên Wagner tham gia nổi loạn không bị truy tố.
Vụ nổi loạn của Wagner được coi là cuộc khủng hoảng lớn nhất mà Nga đối mặt trong hàng chục năm qua. Phó chủ tịch Hội đồng An ninh Nga Dmitry Medvedev gọi cuộc nổi loạn là kế hoạch được tính toán kỹ lưỡng nhằm giành quyền lực.
Huyền Lê (Theo Washington Post)