Theo Bộ Thông tin và Truyền thông (TT&TT), tin giả, tin sai sự thật về tình hình dịch bệnh và công tác phòng, chống dịch Covid-19 thời gian qua có dấu hiệu gia tăng.
Thống kê của Trung tâm Xử lý tin giả Việt Nam (VAFC) thuộc bộ TT&TT, trong 6 tháng đầu năm, trung tâm nhận được hơn 1,1 nghìn lượt báo cáo tin giả. Sau quá trình xác minh, trung tâm này đã công bố dán nhãn 38 tin giả, tin sai sự thật. Nhiều nội dung trong số này liên quan đến Covid-19 tại Việt Nam.
Thông tin như "hình ảnh xác chết do Covid-19 tại TP HCM" được xác định là tin giả. VAFC cho biết đây là hình ảnh được chụp tại bệnh viện Myawaddy - Myanmar. Thông tin "một người ở TP HCM tự thiêu vì phẫn uất với các chống dịch" cũng được xác định là tin sai sự thật. Người tự thiêu này được xác định là có chứng nhận khuyết tật thần kinh và đã được đưa đi cấp cứu.
Tin giả về nạn nhân Covid-19 tại TP HCM, nhưng thực chất là hình ảnh tại Myanmar.
Nhiều tin mạo danh cơ quan chức năng cũng được chia sẻ trên các mạng xã hội. Hồi tháng 5, nhiều người dùng Facebook lan truyền thông tin về "Chỉ đạo mới của UBND TP HCM" yêu cầu người dân không ra khỏi nhà từ 22h đến 5h sáng. Mới đây, một đoạn tin nhắn được cho là của Bộ Y tế cung cấp thông tin về một nghiên cứu của Singapore cho rằng "Covid-19 là loại vi khuẩn bị nhiễm phóng xạ gây ra đông máu và làm chết người". Các cơ quan này sau đó đã lên tiếng bác bỏ các thông tin trên. Trước đó, tin giả "Lời bác Đam! Nghe đi để biết sợ!", "điều trực thăng phun thuốc diệt virus"... liên tục được chia sẻ trên các mạng xã hội, nhóm chat, thu hút hàng chục nghìn lượt bình luận và chia sẻ.
Ngoài ra, Trung tâm tin giả Việt Nam cũng cảnh báo một số thủ đoạn tung tin trục lợi, như đăng tin không chính xác về các ca bệnh tại địa phương, sau đó kêu gọi từ thiện.
Ông Lê Quang Tự Do, Phó Cục trưởng Cục Phát thanh Truyền hình và Thông tin điện tử (Cục PTTH&TTĐT), Bộ TT&TT, cho biết, tin giả xuất hiện nhiều nhất trên các mạng xã hội xuyên biên giới, như Facebook, YouTube và TikTok. Ông cũng nhấn mạnh tình trạng tin giả, tin gây kích động, xuất phát từ những người có ảnh hưởng trên mạng xã hội.
"Rất nhiều người nổi tiếng, nghệ sĩ, bác sĩ tình nguyện vào tâm dịch để cứu trợ, hỗ trợ người bệnh. Nhưng bên cạnh đó, nhiều nghệ sĩ, người tự nhận là bác sĩ sử dụng mạng xã hội để tung tin sai sự thật, tin hoang mang, gây hiểu lầm, thậm chí kích động, chống đối các biện pháp chống dịch", ông Do nói.
Đại diện Cục PTTH&TTĐT cho biết mới đây Cục đã phối hợp cùng Sở TT&TT TP HCM xử phạt trường hợp một MC chia sẻ thông tin trên mạng xã hội với nội dung gây hoang mang về công tác hỗ trợ phòng, chống dịch Covid-19 tại TP HCM. Tuy nhiên qua theo dõi, tình trạng này vẫn tái diễn ở một số nghệ sĩ và "người tự nhận là bác sĩ".
"Thời gian tới, Cục sẽ phối hợp cùng các đơn vị xử lý nghiêm tình trạng này, đồng thời áp dụng các biện pháp để không xảy ra 'đại dịch tin giả' trên không gian mạng", ông Do nói.
Tin giả về vaccine và Covid-19 hoành hành khắp thế giới
Báo cáo mới đây của Tổ chức Y tế thế giới (WHO) cho biết, chỉ trong 3 tháng đầu năm 2020, đã có khoảng 800 người thiệt mạng, 6.000 người trên toàn thế giới phải nhập viện vì tin theo các thông tin sai lệch liên quan đến Covid-19. Một năm sau đó, khi đại dịch dần được kiểm soát, thông tin không chính xác về vaccine phòng Covid-19 lại rộ lên, khiến tổ chức này phải thực hiện nhiều chiến dịch nhằm chống lại tin giả trên khắp thế giới.
Tại Mỹ, các thông tin thất thiệt về vaccine lan truyền trên Facebook khiến Tổng thống Mỹ Joe Biden cáo buộc mạng xã hội này "đang giết người". Còn tại Australia, 14 triệu tin giả về dịch bệnh đã xuất hiện trên Facebook trong 10 tháng của năm 2020, phần lớn đến liên quan đến cách phòng và chữa bệnh về Covid-19.
Facebook là nền tảng bị chỉ trích nhiều nhất vì tin giả. Tuy nhiên, Mark Zuckerberg - người đứng đầu mạng xã hội này - cho rằng tin giả sẽ không bao giờ biến mất hoàn toàn. Nó giống tội phạm ngoài xã hội. Trong một phỏng vấn với The Verge, Mark Zuckerberg nói: "Chẳng ai có thể giải quyết triệt để tội phạm trong một thành phố".
Ông biện hộ rằng "không phải cứ có tội phạm xuất hiện thì sở cảnh sát thất bại. Thay vào đó, thứ mọi người mong đợi ở sở cảnh sát là sự liêm chính, khả năng ngăn chặn những điều tồi tệ có thể xảy ra và giữ chúng ở mức tối thiểu, cũng như luôn thúc đẩy mọi thứ theo hướng tích cực". Tính tích cực mà Mark Zuckerberg ám chỉ là "đã có hơn hai tỷ người đã xem các thông tin chính thống về Covid-19 và vaccine trên Facebook, nhiều hơn bất kỳ nơi nào khác trên Internet".
Lưu Quý