Bác sĩ Nguyễn Hiền Minh, Phó Giám đốc Y khoa, Trung tâm Tiêm chủng cho trẻ em và người lớn (VNVC), cho biết Việt Nam hiện nay không có vaccine đơn phòng bệnh bạch hầu. Chỉ có những vaccine phối hợp trong đó có thành phần kháng nguyên bạch hầu.
Trong Chương trình Tiêm chủng quốc gia có 3 loại vaccine phòng bạch hầu. Vaccine 5 trong 1 phòng bệnh bạch hầu, ho gà, uốn ván, Hib, viêm gan B tiêm khi trẻ 2, 3, 4 tháng tuổi. Vaccine bạch hầu, ho gà, uốn ván tiêm khi trẻ 16-18 tháng tuổi. Vaccine bạch hầu, uốn ván cho nhóm người lớn nguy cơ cao, chỉ được sử dụng trong chiến dịch khi có dịch bệnh chứ không tiêm phổ cập.
Vaccine phòng bạch hầu tiêm chủng dịch vụ có 4 loại. Vaccine 6 trong 1 phòng bệnh bạch hầu, ho gà, uốn ván, bại liệt, Hib, viêm gan B. Vaccine 5 trong 1 phòng bệnh bạch hầu, ho gà, uốn ván, Hib, bại liệt. Hai loại vaccine này tiêm khi trẻ 2, 3, 4 tháng tuổi và trẻ 16-18 tháng tuổi. Loại vaccine 4 trong 1 phòng bạch hầu, ho gà, uốn ván, bại liệt, tiêm khi trẻ 4-6 tuổi. Vaccine phòng bệnh bạch hầu, ho gà, uốn ván tiêm đối với trẻ trên 4 tuổi và người lớn, thường được khuyến cáo tiêm nhắc lại 10 năm một lần.
Thông thường, miễn dịch bảo vệ sau tiêm vaccine thường kéo dài khoảng 10 năm, hiệu quả bảo vệ lên đến 97% nhưng giảm dần theo thời gian.
Bệnh bạch hầu chưa được loại trừ ở nước ta, do đó người dân vẫn có thể mắc bệnh nếu chưa tiêm vaccine phòng bệnh. Ảnh do VNVC cung cấp.
Ở Việt Nam, tỷ lệ người lớn chưa được tiêm vaccine hoặc chưa tiêm nhắc lại vaccine phòng bệnh khá cao. Ngoài ra, vaccine phòng bệnh bạch hầu cho người lớn lại chỉ có ở các trung tâm tiêm chủng dịch vụ nên khả năng bảo vệ thấp, dễ dẫn đến nguy cơ bùng phát dịch. Nếu không tiêm nhắc lại vẫn có thể mắc bệnh, trong đó nhóm người suy giảm miễn dịch tỉ lệ tái nhiễm bệnh khoảng 2-5%.
Ở người lớn, triệu chứng thường gặp nhất là ở vùng họng, amidan, gây ra triệu chứng từ sốt, ớn lạnh, kèm theo khó thở, khò khè, khó nuốt, sưng to cổ. Giả mạc do vi khuẩn tại vùng hầu họng có thể lan tới thanh quản, khí quản và phế quản, có thể làm tắc nghẽn một phần đường thở hoặc đột ngột bong tróc, gây tắc nghẽn hoàn toàn đường thở. Các triệu chứng khác như khan tiếng, ho liên tục, chảy nước mũi, nhịp tim nhanh, ban da và loét da. Ngoài ra, độc tố bạch hầu có thể gây tổn thương tim, dây thần kinh, thận.
Bệnh bạch hầu ở người lớn cần được phòng ngừa, đặc biệt là phụ nữ mang thai, người cao tuổi, người có tiếp xúc với trẻ nhỏ chưa được tiêm phòng vaccine.
Riêng trẻ nhỏ thường có miễn dịch thụ động từ mẹ truyền sang con nên không mắc bệnh. Tuy nhiên, miễn dịch bảo vệ này sẽ mất đi khi trẻ 6 tháng đến 1 tuổi. Khi đó, trẻ sẽ có nguy cơ mắc bệnh nếu không tiêm phòng. Độ tuổi dễ mắc nhất là dưới 15 tuổi.
Bác sĩ khuyến cáo gia đình tiêm chủng tiêm vaccine phòng ngừa bệnh bạch hầu, để đảm bảo hệ thống miễn dịch mạnh mẽ cho cả cộng đồng. Người lớn nếu không tiêm vaccine thì sẽ là nguồn lây trong cộng đồng, trong gia đình. Người mẹ nếu không có miễn dịch trước thì sẽ không thể truyền kháng thể thụ động sang con, không bảo vệ con được trong những năm tháng đầu đời vì trẻ em từ 6 tuần đến 8 tuần tuổi mới có thể tiêm phòng bệnh.
Thùy An
