* Bài tiết lộ nội dung phim
Trailer "The trial of the Chicago 7". Video: Netflix.
Phim dựa trên sự kiện có thật, quanh việc chính phủ Mỹ kiện các nhóm phản kháng - về sau được gọi chung là Chicago 7 - kéo dài hơn 5 tháng (từ tháng 9/1969 đến tháng 2/1970). Nhóm gồm bảy thành viên: Abbie Hoffman (Sacha Baron Cohen), Jerry Rubin (Jeremy Strong), David Dellinger (John Carroll Lynch), Tom Hayden (Eddie Redmayne), Rennie Davis (Alex Sharp), John Froines (Danny Flaherty), và Lee Weiner (Noah Robbins).
Abbie và Jerry là sáng lập viên Đảng Thanh niên Quốc tế (Youth International Party). Tom và Rennie thuộc hiệp hội Sinh viên vì một xã hội Dân chủ (Students for a Democratic Society). David, Rennie và John là những cá nhân có học thức và tư tưởng phản chiến. Thời gian diễn ra Hội nghị Quốc gia Dân chủ tại Chicago (tháng 8/1968), nhóm cùng hàng nghìn người tập trung biểu tình phản đối Mỹ tham chiến ở Việt Nam. Cuộc biểu tình sau đó biến thành xung đột với cảnh sát và quân đội, khiến họ bị bắt và đưa ra tòa. Phiên xét xử giằng co giữa các bị cáo, bên tố tụng, bồi thẩm đoàn, nhân chứng và thẩm phán - quanh vấn đề Chicago 7 có phải là bên kích động bạo lực.
Bối cảnh và những yếu tố sâu xa dẫn đến cuộc xung đột được giới thiệu thông qua các đoạn tư liệu. Năm 1968 là cao trào của phong trào phản đối chiến tranh. Vụ ám sát Martin Luther King và Robert F. Kennedy càng khiến xã hội Mỹ sôi sục. Lần lượt nhóm của Abbie, Tom và David đến gặp nhà chức trách để xin giấy phép biểu tình ôn hòa. Họ bị khước từ. Người biểu tình sau đó tụ tập ở công viên Lincoln. Khi quá giờ giới nghiêm và cảnh sát giải tán đoàn biểu tình khỏi công viên, tình hình trở nên căng thẳng vì họ không còn nơi để đi.
Phiên tòa còn có Bobby Seale - thành viên Đảng Báo Đen (Black Panther Party). Bobby không có luật sư biện hộ. Anh liên tục phản đối việc bị gộp chung với Chicago 7 bởi chỉ có mặt ở Chicago thời gian ngắn và không liên quan đến vụ xung đột. Trước mặt thẩm phán, Bobby nói việc anh bị xét xử gộp chung là nhằm gieo rắc nỗi e ngại về màu da của anh lên bồi thẩm đoàn - một yếu tố gây bất lợi cho Chicago 7.
Nhân vật thẩm phán Julius Hoffman (Frank Langella đóng) được xây dựng với hình ảnh thiếu công tâm, đầy thành kiến. Ông có cử chỉ gây ức chế cho nhóm bị cáo và liên tục cáo buộc nhóm này tội xúc phạm tòa. Ông ra lệnh cho cảnh sát tư pháp đánh đập và bịt miệng Bobby Seale. Khi phía Chicago 7 mời được một nhân chứng quan trọng, Julius đánh giá lời khai và nhận định của nhân chứng không đủ cơ sở.
Diễn xuất trong phim được đánh giá cao. Nổi bật là Sacha Baron Cohen. Trong vai Abbie, Cohen gây ấn tượng với lối diễn và cách thoại hài hước, tưng tửng nhưng có chiều sâu. Trong phần sau của phim, Abbie dần bộc lộ là người có học thức và có đầu óc. Indiewire dùng từ "cướp diễn đàn" (steals the show) để nói về sự nổi bật của Cohen.
Sacha Baron Cohen gây ấn tượng khi vào vai Abbie. Ảnh: Netflix.
Các thành viên nhóm Chicago 7 được khắc họa có tính cách và quan điểm đa dạng. David là một nhà văn yêu hòa bình, chủ trương ôn hòa. Anh nhắc con trai về tư tưởng không sử dụng bạo lực. Nhưng trước sức ép và sự căng thẳng của phiên tòa, David mất bình tĩnh và đấm vào mặt một cảnh sát tư pháp. Abbie và Jerry ăn mặc như dân hippie, hành xử phóng khoáng và đôi khi cợt nhả. Trong quá trình xét xử, không ít lần Abbie và Jerry có hành động mỉa mai thẩm phán Julius Hoffman và giới chức. Tiêu biểu như việc bộ đôi này mặc áo choàng thẩm phán khi hầu toà. Khi bị yêu cầu cởi bỏ, bên trong họ đã mặc sẵn đồng phục cảnh sát.
Sự phát triển thú vị gắn với cao trào của phim nằm ở nhân vật Tom. Anh là người cư xử có lề lối, tôn trọng thể chế và những quy tắc xã hội. Anh vẫn đứng lên chào thẩm phán, dù cả nhóm đã thống nhất không làm vậy để tỏ thái độ phản đối. Về sau, dù có cơ hội nhận khoan hồng, Tom từ chối một bằng hành động thể hiện lý tưởng của cả nhóm.
Ngoài bảy diễn viên thủ vai các bị cáo, phim còn có sự tham gia của những diễn viên tên tuổi trong các vai phụ như Mark Rylance, Joseph Gordon-Levitt, Frank Langella, Michael Keaton. Họ đều hoàn thành tốt vai, kết hợp ăn ý.
Đạo diễn Aaron Sorkin (phải) trên trường quay "The trial of the Chicago 7". Ảnh: Netflix.
Phần hình ảnh và khâu dựng phim ghi điểm. Phedon Papamichael phụ trách hình ảnh. Phim có hai bối cảnh quan trọng là bên trong phiên tòa xét xử và cảnh biểu tình. Với bối cảnh bên trong phiên tòa, do số lượng nhân vật lớn (bảy nhân vật chính và một số nhân vật phụ), Papamichael sử dụng ba máy quay đồng thời để khai thác tốt nhất diễn biến và cảm xúc. Với bối cảnh biểu tình, các nhà quay phim sử dụng máy quay cầm hai tay, chạy lẫn vào đám đông để ghi hình sự hỗn loạn.
Khâu dựng phim do Alan Baumgarten phụ trách. Baumgarten sử dụng thủ pháp cắt cảnh nối thoại. Khi một nhân vật đang nói, Baumgarten cắt sang cảnh một nhân vật khác nói tiếp thoại để tạo thành mạch truyện. Thủ pháp này tạo hiệu quả cao trong phần lời khai của nhân chứng khi thuật lại diễn biến vụ việc, giúp thông tin đến với người xem đầy đủ, thú vị và nhanh gọn. Ngoài sự tiếp nối về thoại, Baumgarten còn sử dụng sự tiếp nối âm thanh. Tiêu biểu như cảnh hai luật sư bên nguyên trao đổi về việc có bao nhiêu người quan tâm vụ kiện, âm thanh nền tiếng: "Cả thế giới đang theo dõi" được cài vào, sau đó cắt đến cảnh đám đông đang hô vang.
The Trial of the Chicago 7 do biên kịch gạo cội Aaron Sorkin làm biên kịch kiêm đạo diễn. Sorkin kết hợp những chi tiết lịch sử quan trọng với một số tình tiết hư cấu nhằm hỗ trợ cho việc kể chuyện và gia tăng chất điện ảnh. Chicago Sun-Times nhận xét: "Tác phẩm không phải phim tài liệu, mà là một vở chính kịch với những sự kiện gây tiếng vang mạnh mẽ, trong khi vẫn bao hàm các chi tiết lịch sử cốt lõi". Indiewire dùng từ "tràn đầy năng lượng" để nói về kịch bản của Sorkin.
Ở chiều ngược lại, có một số ý kiến e ngại về những chi tiết hư cấu. Nhà làm phim Jeremy Kagan cho rằng những "diễn dịch" của phim khiến thế hệ trẻ có góc nhìn chưa đúng về bản chất các sự kiện lịch sử. Ví dụ, tình tiết hư cấu nhân vật luật sư bên nguyên là Richard Schultz (Joseph Gordon-Levitt đóng) có sự thông cảm với các bị cáo. Theo New York Times, ngoài đời, Schultz là một nhân viên mẫn cán của chính phủ và ông không đồng cảm với nhóm Chicago 7.
Ban đầu, The Trial of the Chicago 7 được Paramount Pictures lên lịch chiếu vào tháng 9/2020. Nhưng dịch khiến rạp phim đóng cửa, sau đó, Netflix mua lại quyền phát hành. Phim được chiếu trực tuyến trên nền tảng này vào 10/2020. Theo Indiewire, phim được xem nhiều thứ hai trên Netflix trong tuần đầu ra mắt. Giới chuyên môn đánh giá cao tác phẩm - với điểm 76/100 trên Metacritic và 89/100 trên Rottentomatoes. Tại Oscar 2021, phim nhận được sáu đề cử, trong đó có Phim hay nhất và Kịch bản gốc xuất sắc.
Minh Dương