Khi các lực lượng Nga giành quyền kiểm soát một sân bay quân sự ở Hostomel, gần thành phố Irpin thuộc vùng ngoại ô phía tây bắc Kiev, vào ngày đầu tiên của chiến dịch, nhiều nhà quan sát quân sự dự đoán họ sẽ nhanh chóng tiến vào thủ đô của Ukraine.
Tuy nhiên, sau hai tuần, dù vượt trội về sức mạnh, phòng tuyến của Ukraine tại Irpin vẫn đứng vững. Chỉ riêng điều này đã là một thành công đối với chỉ huy Casper và các binh sĩ của ông.
"Người Nga đang cố gắng tiến công nhưng họ không ngờ rằng người Ukraine đã chờ sẵn", ông nói.
Các binh sĩ Ukraine ở Irpin hôm 12/3. Ảnh: Washington Post.
Mỹ cùng 20 nước khác, chủ yếu là thành viên Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) và Liên minh châu Âu (EU), đã cam kết gửi cho lực lượng Ukraine các lô vũ khí quan trọng, trong đó có tên lửa chống hạm Javelin, tên lửa đất đối không Stinger, súng máy và súng bắn tỉa. Không rõ có bao nhiêu loại vũ khí bổ sung này đã đến tay các lực lượng Ukraine ở Kiev.
"Các lực lượng Nga chưa sẵn sàng cho một cuộc xung đột phi truyền thống", Rob Lee, thành viên cấp cao tại Viện Nghiên cứu Chính sách Đối ngoại, Mỹ, chuyên gia về chính sách quốc phòng Nga, nhận xét. "Họ chưa sẵn sàng trước những chiến thuật mới lạ, không chắc làm thế nào để đối phó với tình huống phản kháng, chiến đấu theo kiểu du kích này".
Hầu hết các nhà phân tích quân sự và quan chức phương Tây vẫn dự đoán rằng quân đội Nga cuối cùng sẽ bao vây Kiev và tiến vào thủ đô Ukraine, có thể được hỗ trợ bởi các cuộc không kích. Dù vậy, chưa rõ liệu Nga có thể đạt được mục tiêu trên thế thắng hay không.
Đối với các lực lượng Ukraine, đến nay, họ vẫn chủ yếu áp dụng chiến thuật tiêu hao, cố gắng làm chậm đà tiến và hao mòn quân đội Nga ở bên ngoài thủ đô Kiev. Điều này sẽ giúp Ukraine có thêm thời gian cho những động thái gây áp lực, đàm phán với Tổng thống Nga Vladimir Putin.
Bên ngoài chiến trường, những nỗ lực gây sức ép bằng các lệnh trừng phạt hay đàm phán nhằm thuyết phục Điện Kremlin từ bỏ chiến dịch quân sự tại Ukraine cũng được tiến hành song song.
Trong các cuộc phỏng vấn, nhiều binh sĩ Ukraine cũng cho biết họ đã tận dụng những sai sót của quân đội Nga, như sử dụng các chiến lược dễ đoán trước hay thiếu hiểu biết về địa hình. Những thông tin xuất hiện trên mạng xã hội và được lan truyền trên chiến trường cho thấy nhiều binh sĩ Nga thậm chí rơi vào cảnh hết thức ăn, nước uống, nhiên liệu. Một số người được cho là đã đầu hàng sau khi bị lạc hoặc do mất tinh thần. Nhiều đoàn xe quân sự của Nga phải giảm tốc độ hoặc dừng lại vì hỏng hóc máy móc.
"Chiến thuật chính của Ukraine là câu giờ", Michael Kofman, giám đốc bộ phận nghiên cứu về Nga tại Trung tâm Phân tích Hải quân, Mỹ, nhận xét. "Nếu làm khác đi, họ sẽ lãng phí rất nhiều nguồn lực quân sự mà họ có sẵn. Liệu họ có đủ khả năng để đẩy lùi lực lượng Nga ra khỏi Ukraine không? Không. Họ có vị thế để giành chiến thắng trong cuộc xung đột không? Có".
Trên khắp đất nước, lực lượng Ukraine đã rút lui về các thành phố, từ chối giao chiến với lực lượng Nga ở những vùng nông thôn hay các khu vực thoáng đãng. Mặc dù Nga đã giành quyền kiểm soát các thành phố phía nam như Kherson và Melitopol họ hiện vẫn gặp khó khăn khi tiên vào thành phố Mariupol gần đó hay các trung tâm quan trọng khác như Kharkov, Chernihiv hay Sumy.
Đây cũng là diễn biến ở thành phố Mykolaiv, phía nam Ukraine, trong hơn một tuần qua, khi các lực lượng Ukraine đã ngăn chặn được một cuộc tiến công lớn của Nga về phía tây nhằm giành kiểm soát cảng chiến lược Odessa.
Ở Kiev, trụ sở của các cơ quan chính phủ Ukraine, chiến sự không kém phần căng thẳng. Đến nay, các lực lượng phòng thủ của Ukraine đã ngăn chặn được binh sĩ Nga bao vây và kiểm soát thủ đô, bắn hạ một số máy bay trực thăng đối phương và chặn được một lực lượng thiết giáp chủ lực của Nga tiến vào thành phố. Trong khi đó, một hệ thống phòng không kiên cố đã được triển khai để chống lại các cuộc không kích và tấn công bằng tên lửa.
"Vấn đề lớn nhất là Nga đã không tổ chức một chiến dịch quân sự phù hợp", Kofman nói. "Họ tin rằng có thể lái xe vào thủ đô mà không gặp nhiều kháng cự. Điều này dẫn đến nhiều thất bại".
Cách Irpin khoảng 64 km, ở phía bên kia của Kiev, các lực lượng Nga đang cố tiến vào thủ đô Ukraine từ hướng đông bắc. Một đoàn xe tăng đã di chuyển xuống đường cao tốc chính hướng về phía thị trấn Brovary. Khi họ đi qua một cụm nhà, lực lượng Ukraine đã nhìn thấy cơ hội.
Họ tấn công đoàn xe bằng đạn pháo và tên lửa chống tăng, phá hủy hoặc vô hiệu hóa một số xe tăng và thiết giáp chở quân. Các binh sĩ Nga phải bỏ lại phương tiện và chạy vào rừng, theo các video do quân đội Ukraine đăng trên mạng xã hội. Những video này không thể xác minh độc lập.
Các nhà phân tích quân sự cho biết cuộc phục kích cho thấy chiến thuật không hiệu quả của Nga và đôi khi không thể lý giải được.
Xe tăng và các phương tiện quân sự khác đang tiến chậm rãi trên đường cao tốc lớn, khiến chúng trở thành mục tiêu dễ dàng. Chúng cũng được chụm lại gần nhau, khiến một quả đạn pháo có thể hạ gục nhiều phương tiện cùng lúc. Cũng không có bộ binh di chuyển song song trong rừng hoặc dọc theo đoàn xe để phát hiện các cuộc phục kích.
Lực lượng Ukraine băng qua một cây cầu bị hư hại ở Irpin hôm 12/3. Ảnh: Washington Post.
Ẩn mình trong những khu rừng ở rìa tây bắc Kiev, các khẩu đội pháo binh Ukraine đã tấn công vào vị trí quân đội Nga bên trong Irpin và thành phố Bucha trong nỗ lực chậm bước tiến của đối phương. Cây cầu nối Irpin với thủ đô đã bị quân đội Ukraine phá bỏ nhằm ngăn các xe bọc thép Nga băng qua.
Để đề phòng thêm, con đường từ cây cầu bị phá hủy vào trung tâm Kiev cứ khoảng 100 mét lại bị chặn lại bởi những khối bê tông lớn, xe chở dầu, lốp xe hay bao cát.
Phía bên kia cây cầu, tại lối vào trung tâm Irpin, các nhóm vũ trang tình nguyện Ukraine đào chiến hào trên một ngọn đồi có vị trí thuận lợi để tấn công lực lượng Nga hoặc tìm cách phục kích họ.
Ở trước ngọn đồi, các binh sĩ Ukraine mặc đồ ngụy trang núp sau những tán cây. Những binh sĩ khác nấp sẵn bên trong các tòa nhà. Họ liên tục quan sát những con phố mà các lực lượng Nga cần phải đi qua để tiến vào Kiev.
"Chúng tôi phải giữ vững vị trí của mình. Họ đang gặp bế tắc", Igor Zadorozhny, 30 tuổi, cựu sĩ quan quân đội đang bảo vệ thành phố trong một đơn vị do Thị trưởng Irpin thành lập, cho hay.
Theo Artiem, 34 tuổi, một nhân viên môi giới bất động sản tình nguyện gia nhập quân đội Ukraine, các lực lượng Nga không nắm rõ địa hình, địa thế của Irpin. Có lúc, họ đi sai hướng và khiến xe tăng, xe thiết giáp mắc kẹt trên những con đường nhỏ hẹp. Những sai lầm như thế tạo điều kiện để các binh sĩ Ukraine tấn công.
"Người Nga đang mất phương hướng trong thành phố", Artiem nói.
"Họ không có đủ tầm nhìn, lương thực và nước uống", Zadorozhny cho hay. "Họ cũng không có quá nhiều nhiên liệu. Họ sẽ mệt mỏi và khi đó chúng tôi sẽ đẩy lùi họ".
Theo anh, có kiến thức sâu rộng về địa hình đô thị là một lợi thế lớn đối với lực lượng bảo vệ Kiev. "Tất cả mọi thứ, mọi viên đá, mọi cái cây, chúng tôi đều nắm rõ như lòng bàn tay", Zadorozhny nhấn mạnh.
Một binh sĩ khác, Roman, 32 tuổi, cho biết người dân cũng giúp cung cấp thông tin tình báo để hỗ trợ lực lượng phòng thủ kháng cự đà tiến công của quân đội Nga tại những khu vực vẫn còn thu được sóng điện thoại di động.
Khi lực lượng mặt đất của Nga bị chậm lại, một câu hỏi khác được đặt ra là liệu Moskva có tăng cường ném bom Kiev nhằm gây áp lực buộc chính phủ Ukraine phải đầu hàng hay tháo chạy không?
Tại trạm kiểm soát của Casper, các lực lượng Nga đã tăng cường tấn công. Xe tăng hôm 11/3 đã bắn 20 - 25 quả đạn, phá hủy một ngôi nhà lớn màu xanh lam bên cạnh căn cứ của Ukraine. Các binh sĩ Ukraine không bắn trả.
Theo giới phân tích quân sự, đây là một chiến thuật thông minh. Quân đội Ukraine không thể cạnh tranh với sức mạnh vũ khí Nga và cần bảo tồn hỏa lực thay vì lãng phí tài nguyên cho các cuộc phản công.
"Chúng tôi chỉ đặt mục tiêu là bảo vệ các vị trí của mình, không phải tấn công lại", Casper nói.
Vũ Hoàng (Theo Washington Post)