"Có người cho rằng người Kenya được Thượng đế ưu ái cho thể chất vượt trội để chạy marathon. Nhưng tôi nghĩ nguyên nhân lớn nhất giúp chúng tôi thành công là tập luyện mỗi ngày đúng cách. Tôi là thành viên của CLB gồm 25 người. Mỗi ngày, chúng tôi chạy 25 km vào buổi sáng rồi thêm 15 km đi bộ vào buổi chiều, và chỉ nghỉ ngày Chủ nhật mỗi tuần", Ezekiel cho biết.
Ezekiel thi đấu cự ly 42km giải VM Ho Chi Minh City Midnight 2023. Ảnh: VM
Tại Kenya, chạy là cách để sinh tồn. Mỗi ngày, những cô cậu bé ở các khu làng chạy đến trường cách xa nơi sinh sống để đi học. Những người chạy tốt sẽ có cơ hội kiếm những khoản tài trợ kếch sù. Đó là ước mơ đổi đời tại một đất nước tỉ lệ thất nghiệp cao. Có 30.000 VĐV marathon tại Kenya, nhưng chỉ 1 hoặc 2% trong số đó có cơ hội ra nước ngoài thi đấu và "săn" giải thưởng, theo số liệu từ công ty gel năng lượng Dever.
Thực tế, người Kenya có thể không được trao thể chất vượt trội để trở thành những cỗ máy trên đường chạy. Nhưng sự thật là đất nước này hội tụ nhiều yếu tố để tập luyện bộ môn này. Bên cạnh yếu tố truyền đời, Kenya sở hữu những khu vực đồi thoải tự nhiên, phần lớn lãnh thổ cao ít nhất 1.800 m trên mực nước biển.
Đây là môi trường lý tưởng để tập chạy bộ. Bởi không khí loãng buộc cơ thể phải làm việc nhiều hơn để lấy oxy, từ đó tăng sức bền và sức khỏe tim mạch. Theo CNN, hầu hết những chân chạy thành công của Kenya đến từ hai bộ lạc Kalenjins và Nandis sống ở phía Tây nước này, với độ cao trung bình lên đến gần 2.500m trên mực nước biển.
Ezekiel (giữa) tập chạy cùng bạn tại Kenya.
"Tập luyện marathon ở thành phố không phải ý tưởng tốt. Tại Kenya, những bài tập của chúng tôi diễn ra trong rừng, nơi có không khí trong lành, ít khói bụi. Càng nơi dân cư đông đúc càng nên tránh. Có lẽ vì thế, tôi dị ứng với những loại không khí độc hại như khói thuốc lá. Chế độ dinh dưỡng không có gì đặc biệt. Chúng tôi thường tự nấu ăn khi ra nước ngoài thi đấu, chỉ là hạn chế ăn vặt. Về nước, chúng tôi chỉ uống nước lọc. Điều này được kiểm chứng bởi cơ thể của chính chúng tôi. Nước lọc cung cấp đầy đủ oxy cho cơ thể nhất. Đó là lý do khi sử dụng nước điện giải, dạ dày của tôi lập tức phản ứng", Ezekiel kể lại.
Một lý do khác giúp phong trào chạy bộ tại Kenya phát triển là kiến thức tập luyện luôn được chia sẻ theo tinh thần kết nối của bộ môn này. Theo Ezekiel, anh để ý cách khởi động và chạy của một vài runner Việt Nam tại VnExpress Marathon Ho Chi Minh City Midnight 2023. Theo anh, những VĐV này có tố chất nhưng tập luyện thiếu bài bản nên bị hạn chế thành tích.
"Tôi nghĩ ở châu Á đã có nhiều quốc gia đến Kenya học hỏi về chạy bộ. Đó là lý do Trung Quốc hay Nhật Bản sở hữu những chân chạy giỏi. Còn tại những nước Đông Nam Á như Thái Lan hay Việt Nam, phong trào chưa thực sự nở rộ. Tương lai, sẽ có thêm nhiều runner từ châu Phi đến Việt Nam thi đấu. Cũng có thể runner Việt Nam sẽ sang nước ngoài thi đấu. Tinh thần của chạy bộ là kết nối và đưa mọi người đến với nhau", Ezekiel nói.
Ezekiel dùng buồng tắm áp suất để phục hồi.
Tên tuổi của những chân chạy lừng danh như Eliud Kipchoge, Wilson Kipsang hay Brigid Kosgei đã khiến Kenya trở thành một mỏ vàng chạy bộ đường dài. Đất nước Đông Phi trở thành điểm đến của các công ty thiết bị thể thao, nhà tài trợ, giới tuyển trạch. Hàng năm, những giải marathon lớn nhất tại đây diễn ra như những ngày hội. Và tương lai sáng sẽ ở phía trước những người chiến thắng.
Bản thân Ezekiel mới giành 10.000 USD từ chức vô địch Standard Chartered Singapore Marathon. Anh trích một phần giúp đỡ gia đình. Phần còn lại được tái đầu tư vào tập luyện và chi phí tham gia các giải đấu theo sự tư vấn từ công ty quản lý. Điều này giúp các VĐV châu Phi giải quyết bài toán xây dựng kế hoạch sự nghiệp, qua đó tập trung thi đấu.
Bên cạnh đó, Ezekiel cũng cho rằng công nghệ đóng vai trò quan trọng trong tập luyện. Bản thân anh từng sử dụng những loại bồn tắm áp suất hay buồng oxy cao áp để hỗ trợ quá trình phục hồi. "Công nghệ vẫn là thứ đắt đỏ và không phải runner nào tại Kenya cũng có cơ hội tiếp cận những loại máy như vậy. Nhưng tôi nghĩ, công nghệ sẽ ngày càng quan trọng trong tập luyện và thi đấu marathon", anh nói.
Đây là lần đầu tiên Ezekiel sang Việt Nam thi đấu, và lập tức về nhất sau 2 giờ 30 phút 03, trước người về nhì - nhà vô địch SEA Games Hoàng Nguyên Thanh - tới hơn 11 phút. Thành tích này của Ezekiel xác lập kỷ lục mới của cự ly full marathon trong các giải thuộc hệ thống VnExpress Marathon. Kỷ lục cũ do runner Trịnh Quốc Lượng lập ở VnExpress Marathon Hanoi Midnight là 2 giờ 31 phút 06 giây.
Ezekiel về nhất VnExpress Marathon Ho Chi Minh City Midnight 2023.
Ezekiel từng năm lần chạy marathon với mốc thành tích sub 2:10, và có PR (thành tích cá nhân tốt nhất) là 2 giờ 8 phút 41 giây khi anh về thứ năm giải Ljubljana Marathon, Slovenia ngày 27/10/2019. Theo xếp hạng của Liên đoàn Điền kinh Thế giới (World Athletics), Ezekiel hiện đứng thứ 556 thế giới ở nội dung marathon nam.
Quỳnh Chi