Cuộc tranh luận cuối cùng giữa Tổng thống Mỹ Donald Trump và ứng viên tổng thống đảng Dân chủ Joe Biden diễn ra tại Đại học Belmont, thành phố Nashville, bang Tennessee vào 21h ngày 22/10 (8h sáng 23/10 giờ Hà Nội). Cuộc tranh luận diễn ra trong 90 phút dưới sự điều hành của Kristen Welker, phóng viên NBC News, với 6 chủ đề gồm chống Covid-19, gia đình Mỹ, vấn đề sắc tộc ở Mỹ, biến đổi khí hậu, an ninh quốc gia và khả năng lãnh đạo.
Để tránh sự hỗn loạn như cuộc tranh luận đầu tiên, Ủy ban Tranh luận Tổng thống (CPD) đầu tuần này thông báo micro của mỗi ứng viên sẽ bị tắt trong hai phút trả lời của người kia, trước khi chuyển sang tranh luận mở. Phần thảo luận mở sẽ không bị tắt micro, nhưng sự gián đoạn do một trong hai ứng viên gây ra sẽ được tính vào thời gian tranh luận của họ.
Hai ứng viên thống nhất duy trì giãn cách trên 4 m, không bắt tay nhau và không sử dụng tấm chắn kính như cuộc tranh luận phó tổng thống.
Hai ứng viên đối đáp trong cuộc tranh luận tối 22/10. Ảnh: Reuters.
Cuộc tranh luận bắt đầu với chủ đề Covid-19, trong đó Trump tuyên bố vaccine Covid-19 có thể được công bố và triển khai "trong vài tuần tới", thêm rằng điều này "chưa được đảm bảo" nhưng khẳng định thời gian biểu của ông chính xác hơn các chuyên gia cho rằng vaccine vẫn cần thêm nhiều tháng trước khi được tung ra thị trường.
Biden bày tỏ hoài nghi về thời gian biểu triển khai vaccine Covid-19 của Trump, cho rằng ông chủ Nhà Trắng không có kế hoạch rõ ràng, đồng thời cảnh báo Mỹ sắp bước vào một "mùa đông đen tối" khi số ca mắc Covid-19 tăng lên ở hàng chục bang. Ứng viên đảng Dân chủ chỉ trích cách ứng phó của Trump với đại dịch, nói rằng "bất kỳ ai phải chịu trách nhiệm cho quá nhiều người chết như vậy không nên giữ ghế Tổng thống Mỹ".
Cuộc tranh luận mở đầu khá suôn sẻ, khi hai ứng viên đều tỏ ra kiềm chế, không ngắt lời khi đối thủ đang trả lời câu hỏi. "Người cầm trịch" Welker cũng phát huy tốt vai trò của mình, khi chủ động yêu cầu các ứng viên tôn trọng đối thủ cũng như thời gian tranh luận, đồng thời can thiệp để các vấn đề thảo luận được diễn ra theo đúng lịch trình. Trump chỉ bị "cắt mic" một lần khi nói quá hai phút trong phần trả lời câu hỏi về Obamacare.
Trong phần tranh luận về an ninh quốc gia, liên quan tới cáo buộc Nga, Iran can thiệp bầu cử Mỹ, ông chủ Nhà Trắng cáo buộc Biden nhận tiền từ Nga, Trung Quốc và Ukraine khi còn làm Phó tổng thống. "Ông ấy nhận 3,5 triệu USD từ Nga thông qua Putin. Còn tôi không nhận đồng nào từ Nga cả", Trump nói.
Biden bảo vệ các hoạt động kinh doanh của con trai mình là Hunter Biden ở Ukraine và Trung Quốc, trước khi chuyển sang công kích Trump. "Kẻ gặp rắc rối ở Ukraine chính là người này", Biden nói, chỉ tay sang phía Trump. "Ông ấy cố hối lộ chính phủ Ukraine để nói điều gì đó tiêu cực về tôi".
"Chúng ta được biết rằng tổng thống này đã trả thuế cao gấp 50 lần ở Trung Quốc, có tài khoản ngân hàng bí mật ở Trung Quốc, làm ăn với Trung Quốc và thực tế là đang nói tôi nhận tiền từ họ? Tôi chưa nhận đồng nào từ bất kỳ nước nào. Người duy nhất thu được tiền từ Trung Quốc là ông ấy", Biden nói thêm.
Ứng viên đảng Dân chủ cũng chỉ trích Trump "hợp pháp hóa" Triều Tiên bằng cuộc gặp với lãnh đạo Kim Jong-un, cáo buộc Tổng thống Mỹ "có thái độ thân thiện với một kẻ côn đồ".
Trump phát biểu trong cuộc tranh luận. Ảnh: AFP.
Trump đáp lại bằng cách chế nhạo Barack Obama, nói rằng Kim Jong-un không muốn gặp vì không thích Obama. Biden thì cho rằng Kim Jong-un không gặp Obama vì lãnh đạo Triều Tiên không đồng ý từ bỏ vũ khí hạt nhân.
Trump nói Obama lẽ ra phải gặp Kim và rằng các hội nghị thượng đỉnh của ông với Kim là rất quan trọng. Biden phản ứng lại bằng cách ví von quan hệ Trump - Kim với "mối quan hệ tốt giữa Mỹ với Hitler trước khi ông ta xâm lược châu Âu". Giới quan sát cho rằng cách ví von này của Biden là không phù hợp, bởi nó khiến người nghe có cảm giác rằng Mỹ có quan hệ với Hitler trước khi Thế chiến II nổ ra.
Về Đạo luật Chăm sóc Sức khỏe Giá cả phải chăng (ACA), Trump bày tỏ hy vọng chương trình còn được gọi là Obamacare này sẽ bị Tòa án Tối cao ra phán quyết hủy bỏ.
Tuy nhiên, Tổng thống Mỹ không đưa ra thông tin chi tiết về chương trình y tế sẽ thay thế Obamacare. Trump từ tháng 1/2017 đã cam kết thay thế ACA bằng một "chương trình chăm sóc y tế lớn và đẹp đẽ", tuyên bố sẽ cung cấp "bảo hiểm cho mọi người", nhưng Nhà Trắng đến nay chưa công bố bất cứ chương trình cụ thể nào như vậy.
Để đáp trả, Biden cho biết ông sẽ xây dựng một chương trình mới gọi là Bidencare, dựa trên nền tảng Obamacare. Ứng viên đảng Dân chủ cũng nhấn mạnh ông ủng hộ bảo hiểm tư nhân, khác với một số đối thủ chính trước đây của mình. "Chăm sóc sức khỏe không phải là đặc quyền, đó là quyền. Mọi người nên có quyền được chăm sóc sức khỏe hợp lý", Biden nói.
Trong chủ đề về biến đổi khí hậu, Tổng thống Mỹ cáo buộc đối thủ không có quan điểm nhất quán về khai thác dầu từ đá phiến, cho rằng Biden sẽ cấm hoạt động khai thác loại nhiên liệu hóa thạch này. Biden bác bỏ, khẳng định sẽ không làm như vậy, dù ông ủng hộ việc chuyển đổi từ nhiên liệu hóa thạch sang các nguồn năng lượng tái tạo.
Biden nhấn mạnh sự cần thiết phải mở rộng các nguồn năng lượng tái tạo, công kích Trump vì những bình luận trước đây của ông rằng năng lượng gió gây ung thư. "Tôi biết nhiều về gió hơn ông", Trump trả lời. "Nó rất đắt tiền. Nó giết chết những con chim".
Khi tranh luận về chính sách nhập cư, Trump cho rằng những người nhập cư không có giấy tờ xuất hiện ở tòa án để xin tị nạn đều là "những kẻ có IQ thấp nhất". "Tôi ghét phải nói điều này, nhưng chỉ có những người có IQ thấp nhất may ra mới xuất hiện trở lại", Trump nói. Tổng thống Mỹ đang đề cập đến chính sách "bắt và thả" được áp dụng với người vượt biên trái phép. Theo chính sách này, người nhập cư trái phép được ở Mỹ trong khi chờ tòa án xử lý đơn xin tị nạn của họ.
Trong khi đó, ứng viên Dân chủ tập trung vào hàng trăm vụ trẻ em nhập cư trái phép bị tách khỏi cha mẹ và mất liên lạc. Trump không đưa ra được phương án xử lý, cho biết chính quyền đang tìm cách giải quyết vấn đề.
Cuộc tranh luận sau đó chuyển sang chủ đề sắc tộc ở Mỹ, trong bối cảnh đất nước vừa trải qua nhiều tuần căng thẳng vì tình trạng phân biệt chủng tộc và bạo lực cảnh sát. "Thực tế là vấn đề phân biệt chủng tộc có tổ chức đang tồn tại ở Mỹ", Biden nói.
Trump, người thường tránh sử dụng cụm từ "phân biệt chủng tộc có tổ chức', phản ứng lại bằng cách lập luận rằng ông đã làm được nhiều việc cho người Mỹ gốc Phi hơn bất kỳ tổng thống nào kể từ thời Abraham Lincoln. "Tôi là người ít phân biệt chủng tộc nhất tại hội trường này", Trump nói khi được hỏi vì sao người Mỹ nên ủng hộ ông nếu lo ngại về những bình luận của ông chủ Nhà Trắng liên quan tới vấn đề chủng tộc, trong đó có phong trào Black Lives Matter.
"Trump là một trong những tổng thống phân biệt chủng tộc nhất mà chúng ta thấy trong lịch sử hiện đại. Ông ta đổ dầu vào mọi ngọn lửa phân biệt chủng tộc", Biden đáp trả, đề cập tới cuộc tranh cử năm 2016 khi Trump công kích người Mexico là "những kẻ hiếp dâm".
"Joe, tôi chạy đua tranh cử vì ông. Tôi tranh cử vì Barack Obama. Vì các ông đã làm công việc tệ hại. Nếu tôi nghĩ các ông làm tốt, tôi đã không chạy đua tranh cử", Trump nói sau khi Biden đề cập tới kế hoạch cải cách hệ thống tư pháp hình sự và chủng tộc, đồng thời cáo buộc cựu phó tổng thống Mỹ "không làm được gì" trong thời gian nắm quyền. "Tại sao các ông không làm vậy cách đây 4 năm? Ông là phó tổng thống. Ông liên tục nói về những gì mình sẽ làm, nhưng các ông chỉ ở đó trong thời gian ngắn và không làm gì cả", Trump nói.
Biden phát biểu trong cuộc tranh luận. Ảnh: AFP.
Trong câu hỏi cuối cùng về khả năng lãnh đạo, người điều hành đề nghị hai ứng viên cho biết họ sẽ đưa ra thông điệp gì trong Ngày nhậm chức cho những người Mỹ không bỏ phiếu cho họ.
Trump nhấn mạnh sự cần thiết phải xây dựng lại nền kinh tế Mỹ, vốn đã bị thiệt hại rất nhiều do hậu quả của đại dịch. "Chúng ta phải làm cho đất nước thành công hoàn toàn như trước khi bệnh dịch từ Trung Quốc đến", Trump nói, nhưng không nêu rõ thông điệp ông muốn gửi tới những người không ủng hộ mình.
Biden đáp lại bằng cách một lần nữa đảm bảo rằng ông sẽ là tổng thống của cả hai đảng Dân chủ và Cộng hòa. "Tôi là tổng thống Mỹ. Tôi đại diện cho tất cả các bạn, dù bạn bỏ phiếu cho tôi hay phản đối tôi, và tôi sẽ đảm bảo rằng bạn được đại diện", Biden nói. Ông cũng lặp lại câu đã nói nhiều lần trong chiến dịch tranh cử: "Tôi sẽ cho các bạn hy vọng. Chúng ta sẽ hành động. Chúng ta sẽ chọn khoa học thay vì viễn tưởng, chọn hy vọng thay vì sợ hãi. Chúng ta chọn tiến về phía trước bởi chúng ta có rất nhiều cơ hội, cơ hội lớn để làm mọi thứ tốt hơn".
Cuộc tranh luận kết thúc sau một tiếng rưỡi. Tổng thống Mỹ là người phát biểu nhiều nhất với 41 phút 16 giây, nhiều hơn gần 4 phút so với con số 37 phút 53 giây của đối thủ Joe Biden.
Xem diễn biến chính