Tài khoản mang tên "Donbass Devushka" (Cô gái Donbass) được coi là một trong những gương mặt đại diện của những người ủng hộ Moskva trên mạng xã hội, thường xuyên đăng bài viết về chiến dịch của Nga ở Ukraine, cũng như rao bán sản phẩm và gây quỹ ủng hộ cho hoạt động này.
Một trong những người đứng sau tài khoản này là Sarah Bils, cựu kỹ thuật viên điện tử hàng không từng phục vụ trong hải quân Mỹ và đang sống tại bang Washington.
Bils, 37 tuổi, đã làm việc tại căn cứ không quân hải quân Whidbey Island của Mỹ trước khi giải ngũ năm 2022. Tài khoản Donbass Devushka của cô nằm trong số những kênh mạng xã hội tiếng Anh ủng hộ Nga có nhiều người theo dõi nhất hiện nay.
Hình ảnh đại diện của Donbass Devushka trên Twitter. Ảnh: Wall Street Journal
Trong cuộc phỏng vấn được WSJ đăng ngày 16/4, Bils thừa nhận mình là một trong 15 người quản lý của Donbass Devushka và từng tổ chức các buổi phát thanh, gọi vốn thông qua kênh này. Cựu binh này cho hay nhóm quản trị tài khoản Donbass Devushka sống ở nhiều nơi trên thế giới.
Donbass Devuskha hôm 5/4 đăng 4 tài liệu mật của Mỹ trên Telegram, nơi họ có 65.000 người theo dõi. "Nhiều tư liệu tình báo rất thú vị. Chưa thể xác thực nội dung của chúng, nhưng có vẻ là các thông tin rất quan trọng của NATO", dòng mô tả có đoạn viết.
Hàng loạt tài khoản mạng xã hội khác ở Nga sau đó nhanh chóng chia sẻ những văn bản này, trước khi Lầu Năm Góc nắm được thông tin và mở cuộc điều tra. Bils khẳng định một quản trị viên khác trong nhóm đã đăng các tài liệu mật và cô là người xóa chúng sau vài ngày.
Chưa có bằng chứng nào cho thấy Bils lợi dụng quyền hạn để đánh cắp dữ liệu mật khi còn phục vụ trong hải quân Mỹ. Những người điều hành Donbass Devushka dường như cũng không liên quan đến vụ binh nhất Vệ binh Quốc gia Mỹ Jack Teixeira phát tán loạt tài liệu mật.
"Tôi rõ ràng hiểu được tầm quan trọng của tài liệu tuyệt mật. Chúng tôi không làm lộ chúng", Bils nói.
Tuy nhiên, vai trò của tài khoản Donbass Devushka trong phát tán những tài liệu mật này là rất rõ ràng. Những tài liệu đó đã được binh nhất Teixeira đăng lên một nhóm chat Discord với khoảng 20 thành viên từ nhiều tháng trước. Một thành viên trong nhóm sau đó đăng những bức ảnh chụp tài liệu mật này lên một nhóm Discord lớn hơn, nhưng cũng không được nhiều người chú ý.
Chỉ đến khi chúng được đăng trên Donbass Devushka, hàng loạt bình luận viên quân sự và những người ủng hộ Nga trên khắp thế giới mới bắt đầu để ý đến chúng. Họ sau đó lùng sục trên khắp mạng xã hội và các tài liệu mật của Mỹ từ đó lan truyền với tốc độ chóng mặt, bất chấp nỗ lực ngăn cản của Lầu Năm Góc.
Phát ngôn viên Lầu Năm Góc Pat Ryder và hải quân Mỹ từ chối bình luận về vai trò của Bils trong vụ rò rỉ loạt tài liệu mật.
Trong phần mô tả bản thân trên Telegram, Dobass Devushka mô tả họ đang tham gia "chiến tranh thông tin kiểu Nga". Những tài khoản liên kết trên các nền tảng khác cũng quảng bá thông điệp của Nga sau khi nước này mở chiến dịch tại Ukraine.
Hồ sơ hải quân Mỹ cho thấy Bils được thăng hàm lên thượng sĩ, trưởng ngành điện tử hàng không hồi cuối năm 2020 và giải ngũ tháng 11/2022 với hàm trung sĩ, nhưng không rõ nguyên nhân bị hạ bậc quân hàm. Bils cho biết cô rời hải quân vì lý do y tế, sau khi mắc chứng rối loạn căng thẳng hậu chấn thương.
Ngoài Telegram, Donbass Devushka cũng xuất hiện trên hàng loạt nền tảng phổ biến như Twitter, YouTube và Spotify. Tài khoản trên Telegram được lập từ năm 2012.
Bils từng tham gia nhiều buổi ghi âm với các khách mời ủng hộ Tổng thống Nga Vladimir Putin và phản đối nỗ lực viện trợ của Mỹ dành cho Ukraine. Cô thường nói tiếng Anh với ngữ điệu Nga, khẳng định mình sinh ra ở tỉnh Lugansk thuộc vùng Donbass.
Bils (giữa) trong một buổi lễ tại căn cứ hải quân Mỹ ở bang Washington đầu năm 2021. Ảnh: FRC Northwest
Rachel Stevens, người từng phục vụ tại căn cứ Whidbey Island cùng Bils, cho biết các hạ sĩ quan chuyên ngành như cô thường được cấp giấy phép an ninh tiếp cận tài liệu tuyệt mật, vì họ làm việc với thiết bị điện tử nhạy cảm.
Whidbey Island là căn cứ không quân hải quân chủ chốt của Mỹ, là nơi đóng quân của toàn bộ các phi đoàn máy bay tác chiến điện tử trên hạm EA-18G Growler, cũng như 8 phi đoàn trinh sát cơ P-3C Orion, P-8A Poseidon và EP-3E Aries.
Vai trò của Bils trong nhóm quản trị tài khoản Donbass Devushka được tiết lộ lần đầu bởi nhóm các nhà phân tích dữ liệu tình báo mở thân Ukraine mang tên NAFO. "Mạng lưới Donbass Devushka đã trở thành một phần quan trọng với chiến dịch tuyên truyền của Nga. Họ là một trong những cộng đồng nói tiếng Anh ủng hộ Nga phát triển nhanh nhất hiện nay", Pakka Kallioniemi, nhà nghiên cứu tại Đại học Tampere ở Phần Lan, thành viên nhóm NAFO, nhận xét.
Bils khẳng định không thù ghét Ukraine hay người dân nước này, cũng như bản thân rất hứng thú với khu vực Đông Âu. Tuy nhiên, cô cho rằng Tòa Hình sự Quốc tế (ICC) đã thể hiện "sự đạo đức giả" khi phát lệnh truy nã Tổng thống Nga Vladimir Putin.
Tài khoản Donbass Devushka vẫn duy trì hoạt động trên Telegram sau những tiết lộ của NAFO, đồng thời mô tả bản thân là "người phụ nữ tự hào với dòng máu Nga và Do Thái, cũng như đất nước và con người Nga".
Vũ Anh (Theo Wall Street Journal)