Mật ong được hình thành từ quá trình ong thợ hút mật từ các loại hoa, có đặc tính kháng khuẩn, chống nấm, chống oxy hóa nhờ vào nguồn dưỡng chất đa dạng. Từ thời cổ đại, con người đã biết sử dụng mật ong như một dược liệu tự nhiên hỗ trợ chữa trị một số căn bệnh cũng như là phương pháp làm đẹp cho các chị em thời đó.
Qua nhiều năm, mật ong đã trở thành loại thực phẩm không thể thiếu trong gian bếp của nhiều gia đình. Ngoài sử dụng như một loại gia vị trong nấu ăn, chế phẩm còn được dùng để hỗ trợ chăm sóc sức khỏe.
Hỗ trợ giảm ho, viêm họng, cảm là một trong những công dụng tiêu biểu nhất của mật ong bởi cơ chế hoạt động của nó tương tự như dextromethorphan, thành phần phổ biến trong thuốc ho không kê đơn. Mọi người có thể ngậm trực tiếp mật ong hoặc kết hợp cùng trà xanh, nước chanh ấm để làm dịu cơn đau họng. Dân gian cũng lan truyền nhiều bài thuốc chữa ho kết hợp cùng mật ong như: ngâm với chanh đào, chưng với tắc và đường phèn, ngâm với tỏi...
Theo NCBI, mật ong đã được sử dụng như một liệu pháp để chữa lành vết bỏng và ngăn ngừa nhiễm trùng trong y học từ hàng nghìn năm. Một nghiên cứu so sánh về thời gian chữa lành giữa mật ong và một loại băng bạc sulfadiazin với bệnh nhân bị bỏng. Kết quả cho thấy mật ong làm cho vết thương vô trùng trong thời gian ngắn hơn, tăng cường chữa lành và không để lại nhiều sẹo như phương pháp điều trị khác.
Khi bị bỏng nhẹ, mọi người nên đặt vùng da bị bỏng dưới vòi nước hoặc dội nước mát trực tiếp lên để giảm nhiệt độ rồi thấm khô và bôi mật ong lên vết thương, băng lại bằng gạc để ngăn mật ong dính vào quần áo. Lưu ý thay băng 2 lần trong ngày, lặp lại cho đến khi tình trạng được cải thiện.
Mật ong có nhiều công dụng trong việc hỗ trợ chăm sóc sức khỏe. Ảnh: iStock
Cơ thể sẽ đốt cháy một phần năng lượng để thực hiện quá trình trao đổi chất bên trong cơ thể lúc ngủ khiến mọi người cảm thấy "khô cạn" sau khi thức giấc. Trong khi, buổi chiều là thời điểm cơ thể dễ cảm thấy mệt mỏi, tinh thần trì trệ và không đủ tỉnh táo hoàn thành công việc.
Một ly nước ấm mật ong là phương pháp giúp bù lại phần năng lượng đã mất và sản sinh nguồn năng lượng mới, đánh thức các giác quan hoạt động hiệu quả trong cả ngày. Đây cũng là cách giúp thanh lọc cơ thể một cách tự nhiên.
Đau mỏi cơ bắp là nỗi ám ảnh đối với người tập luyện thể thao, cơn đau có thể kéo dài nhiều ngày thậm chí đến 1-2 tuần tạo cảm giác khó chịu. Mật ong là nguồn thực phẩm cung cấp nhiều carbohydrate và năng lượng tự nhiên, có tác dụng giúp giữ cơ thể ở trạng thái ổn định, trì hoãn sự mệt mỏi trong quá trình vận động. Ngoài ra, dưỡng chất trong mật ong còn đóng vai trò là nhiên liệu cho các tế bào, hỗ trợ giảm tình trạng đau nhức cơ bắp.
Trước mỗi buổi tập 15 - 30 phút, nên nạp vài muỗng mật ong để giúp các chất dinh dưỡng trong chế phẩm này giải phóng từ từ và chuyển hóa đến các tế bào sản xuất năng lượng cho cơ thể.
Theo tờ Derm Collective, các dược chất có trong mật ong có khả năng làm giảm các triệu chứng của bệnh chàm da (viêm da dị ứng). Căn bệnh này khá phổ biến, người trưởng thành đến thanh thiếu niên và trẻ nhỏ đều có nguy cơ có triệu chứng từ nhẹ đến nặng.
Một nghiên cứu được thực hiện trên 14 người lớn trưởng thành có dấu hiệu chàm ở cả hai bên cơ thể nhằm tìm hiểu về tác động của mật ong đối với chứng bệnh này. Các bệnh nhân đã được bôi mật ong vào một bên cơ thể vào mỗi tối liên tục trong một tuần, bên còn lại không được điều trị. Các nhà khoa học đã nhận thấy rằng các vết chàm được cải thiện đáng kể.
Sử dụng mật ong để hỗ trợ điều trị bệnh chàm cũng rất dễ dàng với các bước sau: trước khi đi ngủ, rửa sạch tay và vùng da bị chàm rồi thoa một lớp mật ong mỏng lên vùng da đó, dùng băng gạc che lại để tránh mật ong dính ra các vật dụng khác và giữ chúng qua đêm. Sáng hôm sau, nhẹ nhàng tháo lớp băng gạc ra và rửa sạch lại vùng da đó với nước ấm.
Tờ Healthline cho biết mật ong chứa nhiều calo. Do đó, với liều lượng ít hơn, mật ong có thể tạo ra độ ngọt tương đương như khi sử dụng đường. Ngoài ra, bên cạnh thành phần chính là carbohydrate, chế phẩm này còn chứa thêm các khoáng chất vi lượng khác giúp cân bằng nguồn chất dinh dưỡng, hỗ trợ cơ thể đốt cháy nhiều chất béo tốt hơn.
Chanh tươi pha với mật ong và nước ấm, mỗi ngày uống 2 lần trước bữa sáng và sau bữa tối 30 phút, kết hợp với chế độ ăn uống ít dầu mỡ, tinh bột và tập luyện phù hợp, theo Zenlife yoga.
Có rất nhiều nghiên cứu chứng minh mật ong giống như một ergogenic, có tác dụng làm tăng hiệu suất của các vận động viên. Ăn mật ong giúp bạn khôi phục glycogen, phục hồi sức khoẻ cơ bắp và giữ lượng đường trong máu sau khi tập luyện ở mức có thể kiểm soát. Cụ thể, mật ong điều chỉnh mức tiêu hao năng lượng của cơ thể và giữ insulin ở mức cho phép.
Từ lâu, mật ong đã được sử dụng để trị những vết thương bên ngoài. Người ta thường dùng hỗn hợp sulfadiazine bạc và mật ong. Mật ong có đặc tính chống khuẩn, làm khô đường, rất hiệu quả trong chữa lành vết thương.
Mật ong chứa đường nhưng nó không giống như đường trắng mà bạn sử dụng hàng ngày. Nhờ sự kết hợp của glucose và fructose, mật ong dễ dàng kiểm soát lượng đường trong máu. Với mức thấp của chỉ số hạ đường huyết trong một lượng mật ong nhất định, mật ong trở thành sự lựa chọn lý tưởng để sử dụng như chất làm ngọt mà không lo đến các nguy cơ gia tăng lượng đường trong máu.
Ít người biết rằng mật ong còn mang lại nhiều lợi ích cho đôi mắt, cải thiện thị lực, cải thiện tình trạng khô mắt, giảm mệt mỏi, giảm thâm, chống nhắn và phòng ngừa một số bệnh về mắt.
Các chuyên gia thường cảnh báo không nên cho trẻ sơ sinh dùng mật ong vì hệ thống tiêu hóa của bé còn non nớt, chưa đủ năng lực xử lý các loại vi khuẩn trong chế phẩm nên dễ bị ngộ độc.
Xem thêm: Khi nào trẻ sơ sinh nên ăn mật ong?
Phụ nữ mang thai có thể an tâm thêm mật ong vào chế độ ăn uống và ngừng sử dụng nếu dùng thuốc kháng sinh.
Báo cáo nghiên cứu từ Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa bệnh tật Mỹ (CDC) cho thấy mật ong là thực phẩm lành tính, an toàn cho cả mẹ, thai nhi. Thực phẩm ngọt tự nhiên này cũng mang đến các lợi ích sức khỏe cho mẹ bầu như giúp tăng cường hệ miễn dịch, hỗ trợ ngăn lão hóa.
Phụ nữ mang thai từng phẫu thuật ruột, phẫu thuật dạ dày hoặc mắc bệnh Crohn nên hỏi ý kiến bác sĩ trước khi dùng để không ảnh hưởng đến chức năng tiêu hóa.
Xem chi tiết: Lưu ý khi dùng mật ong trong thai kỳ
Mật ong có thể dùng vô hạn nếu được quản đúng cách. Sleeping Bear Farms cho biết, theo thời gian, chế phẩm này có thể thay đổi, sẫm màu hơn hoặc hương vị khác đi. Điều này là tự nhiên. Dù vậy, chuyên gia khuyên nên ăn sản phẩm trong một năm (hoặc cùng lắm hai năm) để hưởng trọn tinh túy.
Theo Sleeping Bear Farms, có nhiều cách bảo quản mật ong lâu mà vẫn giữ được hương vị. Trong đó, chìa khóa quan trọng và đơn giản nhất là không cất trong tủ lạnh, với nhiệt độ phòng từ 21 đến 30 độ C. Không để ở nơi có ánh sáng trực tiếp chiếu vào. Các chuyên gia lý giải bóng tối sẽ giúp sản phẩm giữ được hương vị và độ đặc tốt hơn.
Người dùng nên lưu ý không bảo quản mật ong trong lọ kim loại vì chúng sẽ tác dụng với tính axit của mật ong dẫn đến quá trình oxy hóa. Sau khi dùng hãy đậy kín và lau sạch mật vương vãi quanh nắp và thân chai.
Dù mang lại nhiều lợi ích nhưng lạm dụng mật ong quá mức cũng có thể gây hại cho sức khỏe. Hiệp hội Tim mạch Mỹ khuyến cáo nam giới nên tiêu thụ 36 gram trong một ngày. Còn phụ nữ và trẻ trên một tuổi dùng khoảng 24 gram.
Sáng sớm, buổi chiều, trước khi đi ngủ hay bị cảm... là thời điểm thích hợp uống mật ong, hỗ trợ tăng cường sức đề kháng. Ảnh: iStock - Tracybee
Theo tờ Tandfonline, đường chứa đến 50% glucose và 50% fructose kép, thường được gọi là chất ngọt không dinh dưỡng. Trong khi ấy mật ong có 30% glucose, 40% fructose đơn (tỷ lệ này sẽ thay đổi qua lại tùy loại mật, tuy nhiên lượng carbohydrate cao nhất là mức 85%), phần còn lại là nước và các khoáng chất vi lượng. Những thành phần này có lợi cho sức khỏe gồm: tăng đề kháng, chống oxy hóa...
Tuy nhiên, việc tiêu thụ quá mức hai chế phẩm này đều mang lại rủi ro cho sức khỏe. Cần cân nhắc liều lượng hợp lý khi dùng cả hai.
Ngoài đối tượng trẻ em dưới một tuổi đã nêu ở trên, theo Health Sina, các chuyên khuyến cáo thêm 2 nhóm người sau đây cấm kỵ uống mật ong.
Người bệnh tiểu đường
Trong 100 g carbohydrate mật ong có khoảng 35 g glucose, 40 g fructose, 2 g sucrose và một g dextrin. Glucose và fructose là đường đơn, sau khi vào ruột không cần tiêu hóa, có thể hấp thu trực tiếp vào máu, khiến cho đường huyết tăng cao. Còn sucrose và dextrin sau khi thủy phân mới hấp thu vào máu. Điều đó cho thấy rõ tác dụng làm tăng đường huyết của mật ong, do vậy các chuyên gia khuyên người bị bệnh tiểu đường không nên uống mật ong.
Xem chi tiết: Người bệnh tiểu đường có nên dùng mật ong?
Người đang uống thuốc cảm
Cảm cúm thường kèm theo ho, mật ong có tác dụng chữa ho hiệu quả. Khi bị cảm, nhiều người đã uống mật ong để trị dứt cơn ho. Giáo sư Tôn Quảng Hồng, giảng viên Đại học Y ở thành phố Cáp Nhĩ Tân, Trung Quốc, lưu ý không nên uống mật ong khi đang dùng thuốc cảm.
Mật ong có tác dụng nhuận phổi trị ho. Khi bị ho khan hoặc ho đàm có thể uống mật ong. Nhưng nếu đang uống thuốc hạ sốt hoặc thuốc cảm có chứa thành phần hạ sốt, tuyệt đối không uống cùng mật ong. Rất nhiều thuốc cảm có chứa acetaminophen có tác dụng hạ sốt, giảm đau. Chất này gặp mật ong sẽ tạo nên một hợp chất ảnh hưởng đến tốc độ hấp thu thuốc, từ đó làm giảm tác dụng hạ sốt của thuốc.
Ngoài ra, những loại thuốc có chứa mật ong như si rô trị ho đều không được uống cùng với thuốc cảm. Mật ong có tác dụng nhuận phổi nên trị ho khá tốt song cũng không nên uống khi bị ho do cảm cúm gây ra.
Nguồn: Healthline, easygoodhealth
Mật ong, gừng, thường xuân, húng tây có thể giảm ho, hỗ trợ kiểm soát triệu chứng, mau khỏi bệnh.
