Có bàn thắng mở tỷ số ngay từ phút thứ ba, cùng lợi thế sân nhà và lực lượng cổ động viên hùng hậu trở lại sân sau một khoảng thời gian dài im ắng vì Covid-19, đội tuyển Anh lẽ ra đã ghi tên mình vào lịch sử Euro nếu không có một vị thuyền trưởng tự đánh đắm con tàu của mình khi nó đang phăng phăng lao về đích, đó là HLV Gareth Southgate. Ra quân với đội hình ba hậu vệ, cùng việc kéo Kane lùi sâu xuống đá như một số 10, Southgate đã tạo bất ngờ và bối rối cho đối thủ, khiến các hậu vệ Italy buộc phải dâng cao đội hình để vây quanh Kane, vô tình tạo lỗ hổng nơi hàng thủ, trao cơ hội cho tuyển Anh ghi bàn sớm.
Lẽ ra, với tinh thần đang lên của các chiến binh, cùng với khí thế hừng hực sân nhà, Southgate đã có thể xua quân tràn sang phần sân đối phương để tiếp tục uy hiếp nhằm nhân đôi cách biệt. Người ta từng chứng kiến Italy hốt hoảng và khốn khổ thế nào khi bị tuyển Bỉ và Tây Ban Nha tấn công vỗ mặt, dồn dập. Thế nhưng, Southgate lại chủ động rút quân về sân nhà, nhường thế trận cho đối thủ, chọn lối chơi phòng thủ phản công rình rập - lối chơi mà chính đối thủ Italy là bậc thầy, đã nâng lên tầm nghệ thuật. Nói cách khác, Southgate đã lấy sở đoản của mình ra đối chọi với sở trường của đối thủ - điều tối kỵ trong binh pháp, thất bại không phải bàn cãi.
Tuyển Anh sở hữu đội hình chất lượng và có chiều sâu, ngay cả lực lượng dự bị cũng đã là niềm ao ước của bất cứ câu lạc bộ hay đội tuyển quốc gia nào trên thế giới. Thế nhưng chính sự hèn nhát của Southgate đã biến đội tuyển Anh trở thành đội bóng một người, quá phụ thuộc vào Kane. Ngay từ vòng bảng, người ta đã nhận thấy tuyển Anh chật vật thế nào khi Kane chưa tìm lại được chính mình. Đêm chung kết, ngoại trừ pha tỉa bóng cho đồng đội kiến tạo, Kane dường như chỉ đá tròn vai, mãi chỉ là "cầu thủ lớn của những trận đấu nhỏ".
Trong khi đó, những hảo thủ trẻ nhưng đã có kinh nghiệm chinh chiến trên khắp đấu trường châu Âu trong màu áo câu lạc bộ như Rashford, Sancho... lại đều bị cho mài đũng quần trên ghế dự bị không thương tiếc. Họ thậm chí còn chẳng có cơ hội hít thở bầu không khí nóng bỏng, sôi động của Euro, ấy vậy nhưng lại được tung vào sân ở những phút cuối cùng, đúng vào thời khắc quyết định của trận chung kết. Điều đó đương nhiên khiến họ choáng ngợp và việc đá hỏng penalty cũng chẳng có gì lạ.
>> 'Ronaldo không xứng đáng mang băng đội trưởng Bồ Đào Nha'
Trước một hàng thủ già nua, chơi bóng bổng kém của Italy, lẽ ra, khi gần trận đấu bước vào những phút cuối của hai hiệp chính, khi Kane đã thấm mệt vì phải di chuyển khắp mặt sân, Southgate phải tung một "sát thủ vòng cấm" là Calvert-Lewin vào sân. Cầu thủ này cực kỳ thích hợp với lối chơi sở trường tạt cánh đánh đầu mang thương hiệu hàng trăm năm của Tam sư. Nhưng rốt cuộc HLV tuyển Anh không dám tất tay để rồi nhận trái đắng. Tướng ra trận mà tư tưởng cứ cầu toàn, không dám thay đổi, không dám mạo hiểm, thiếu ứng biến linh hoạt, sáng tạo, thì thất bại âu cũng điều dễ hiểu. Đây chính là thứ mà Southgate cần học hỏi ở người đồng nghiệp Mancini rất nhiều.
Tôi hơi ngạc nhiên khi một người thủ cựu như Southgate, vào thời khắc sinh tử, bước vào loạt đá penalty cân não, lại dám trao vận mệnh của đội tuyển vào tay ba cầu thủ trẻ, nhất là loạt sút cuối cùng quyết định. Tại sao ông không giao cho trọng trách ấy cho một người già dặn bản lĩnh và lỳ đòn như Walker, hoặc tệ lắm cũng là Maguire? Anh thất bại, để lại không ít tiếc nuối trong lòng người hâm mộ. Còn Italy xứng đáng lên ngôi vô địch với tinh thần thi đấu máu lửa và quả cảm của những chiến binh La Mã.
Sau này, chắc chắn người ta sẽ còn nhớ mãi chiến thắng quả cảm của các chàng trai hào hoa, lãng tử của đội tuyển áo thiên thanh. Còn tuyển Anh sẽ chỉ biết tự trách mình, khi không thể tận dụng nổi bao yếu tố thuận lợi thiên thời - địa lợi - nhân hòa, có thể nắm trong tay vận mệnh của dân tộc, rất gần với cánh cửa thiên đường sau 55 năm chờ đợi, nhưng lại để tất cả tan thành mây khói. Niềm tin của người hâm mộ tuyển Anh chắc chắn sẽ lại bị xói mòn sau giải đấu này. Và người ta sẽ lại đặt câu hỏi: Gareth Southgate có phải "kẻ tội đồ"?
>> Bài viết không nhất thiết trùng với quan điểm VnExpress.net. Gửi bài tại đây.