Thế giới có khoảng 40 nhóm máu với hơn 600 loại kháng nguyên. Các nhóm máu dựa trên di truyền, có chứa một số kháng thể hay kháng nguyên nhất định. Mỗi giọt máu chứa các tế bào hồng cầu và bạch cầu, mang oxy đi khắp cơ thể, chống nhiễm trùng và tiểu cầu. Có ít nhất 33 hệ thống nhóm máu, song chỉ hai hệ thống được sử dụng rộng rãi là ABO và Rh+/Rh-.
Trên thế giới, người mang nhóm máu hiếm có nhiều nguy cơ mắc bệnh thiếu máu, dễ gặp nguy hiểm trong các ca phẫu thuật. Máu của họ thường được hiến cho khoa học hoặc lưu trữ trong ngân hàng máu quốc tế.
Hiến máu cứu người
Rh null là một trong những nhóm máu hiếm nhất thế giới, không chứa bất kỳ kháng nguyên Rh nào trong tế bào hồng cầu, còn có biệt danh là "máu vàng". Cứ 6 triệu người mới có một người mang nhóm máu này.
Ngày 30/8, Bệnh viện Nhân dân Taizhou Jiangsu, ở tỉnh Giang Tô, Trung Quốc, phát hiện hai phụ nữ mang nhóm máu này. Trước đó, trường hợp có nhóm máu Rh null được phát hiện lần đầu vào năm 1961, là nữ thổ dân người Aboriginal, Australia. Các bác sĩ cho rằng một phôi thai thiếu tất cả kháng nguyên tế bào Rh sẽ không thể sống sót và phát triển thành một người bình thường. Sau hơn 50 năm, khoảng 43 người có nhóm máu RH-null đã được báo cáo trên toàn thế giới.
Nhiều người mang nhóm máu hiếm này lựa chọn cống hiến cho khoa học, trong đó có Thomas, người Thụy Sĩ. Anh phát hiện mình mang nhóm máu hiếm sau một tai nhạn nhỏ. Khi đã trưởng thành, anh luôn lái xe cẩn thận, không đi du lịch tới những quốc gia thiếu cơ sở y tế hiện đại. Anh giữ một tấm thẻ xác nhận nhóm máu Rh-null trong ví phòng trường hợp phải nhập viện.
Với sự giúp đỡ của tiến sĩ Marie-José Stelling, trưởng phòng thí nghiệm huyết học và miễn dịch tại Bệnh viện Đại học Geneva, máu của Thomas được gửi đi phân tích tại Amsterdam và Paris.
Khi bước sang tuổi 18, Thomas đi khắp nơi để hiến máu. Vài năm sau, anh nhận được yêu cầu khẩn cấp đầu tiên, hiến máu cứu sống một em bé sơ sinh. Đây là khoảnh khắc anh nhận ra nhóm máu của mình rất quý giá.
Cống hiến cho khoa học
Giống với Thomas, James Harrison cũng mang nhóm máu hiếm. Được biết đến với biệt danh "người đàn ông có cánh tay vàng", gần như tuần nào trong suốt 60 năm qua, ông đều đặn hiến huyết tương. Quyết định này bắt nguồn từ ca phẫu thuật lồng ngực cắt bỏ lá phổi năm 14 tuổi.
"Vài ngày sau ca phẫu thuật, tôi được cha giải thích về những gì đã xảy ra. Ông nói tôi đã nhận được 13 đơn vị máu từ những người xa lạ. Vì vậy, tôi muốn trở thành người hiến máu", Harrison kể lại.
Các bác sĩ cho biết máu của Harrison là lời giải cho một vấn đề mang tính sống còn. Tại Australia, hàng nghìn trẻ sơ sinh tử vong mỗi năm do tình trạng sảy thai và tổn thương não. Đây là kết quả của bệnh rhesus - bệnh tán huyết trẻ sơ sinh, biến chứng xảy ra khi người mẹ có Rh- sản xuất các kháng thể chống lại tế bào hồng cầu có Rh+ của thai nhi.
Harrison sở hữu một loại kháng thể bất thường trong máu. Ông đã làm việc với các bác sĩ để sử dụng kháng thể tạo ra một loại thuốc có tên Anti-D, giúp ngăn ngừa phụ nữ có nhóm máu âm tính Rh phát triển kháng thể RhD trong thời kỳ mang thai.
Thuốc Anti-D và máu của ông Harrison đã cứu sống được hơn hai triệu trẻ sơ sinh, theo Dịch vụ Chữ thập đỏ Australia.
"Mỗi túi máu đều quý giá, nhưng máu của James đặc biệt phi thường. Máu của ông thực sự được sử dụng để làm thuốc cứu mạng, truyền cho các bà mẹ có máu tấn công thai nhi", Jemma Falkenmire, thành viên Dịch vụ Máu chữ thập đỏ Australia, giải thích.
Bác sĩ đang truyền máu phẫu thuật cho bệnh nhân. Ảnh: Medindia
Nhiều rủi ro về sức khỏe
Người mang nhóm máu hiếm thường gặp nhiều rủi ro khi thực hiện các thủ tục y khoa như phẫu thuật, sinh nở, tỷ lệ tử vong cao hơn nếu gặp tai nạn. Các nhóm máu khác nhau tùy thuộc vào cấu tạo gene của cá nhân. Tại những khu vực trên thế giới, nhóm máu hiếm nhất và phổ biến nhất cũng khác nhau.
Ba nhóm máu hiếm ở Mỹ là AB-, chỉ gặp ở 0,6% dân số. Tiếp theo là B-, có trong 1,5% người dân Mỹ. Cuối cùng là AB+, có ở 3,4% dân số Mỹ.
Một trong 4 nhóm máu quý hiếm nhất thế giới là Boombay. Theo các chuyên gia, cứ khoảng 4 triệu người mới có một người mang nhóm máu này.
Người đầu tiên được xác định có nhóm máu này phản ứng với những nhóm máu khác theo cách chưa từng thấy trước đây. Huyết thanh chứa kháng thể tấn công tất cả các tế bào hồng cầu có kiểu hình A, B, O thông thường. Họ có thể hiến tặng tế bào hồng cầu cho người có nhóm máu A, B, O, nhưng không thể nhận máu từ bất cứ ai trong nhóm này, chỉ có thể nhận máu từ người cũng mang nhóm máu Boombay.
Thục Linh (Theo CNN, Mosaic Science)