Chúng ta đang hướng tới một xã hội học tập, nơi mỗi công dân được tạo điều kiện để học tập mọi lúc, mọi nơi. Song hiện nay, tại các thành phố lớn lẫn thôn quê, việc kiếm được một chỗ công cộng để ngồi học tập, đọc sách là điều không dễ.
Các quán cà phê hiện nay là xu thế lựa chọn địa điểm tự học, làm việc của nhiều người, từ học sinh, sinh viên đến người đã đi làm, bởi không phải ai cũng có không gian riêng phù hợp ở nhà hay phòng trọ.
Dù khá ồn ào, xô bồ, nhưng ít ra tại các quán cà phê cũng có không gian để làm việc hay học nhóm, có máy lạnh, có wifi và quan trọng nhất là sự phổ biến, dễ tiếp cận.
Song mức giá cho một ly nước ở những quán trên thường từ 25 đến 50 nghìn đồng. Nếu một tuần chỉ tự học tối thiểu một lần, thì trong một năm, chi phí cũng từ 1,3 triệu tới 2,6 triệu, với mức sống bình quân hiện nay, con số tối thiểu này đã không nhỏ, nếu mỗi tuần tự học, làm việc ba lần thì mức chi phí sẽ từ 3,9 triệu đến 7,8 triệu đồng.
Địa điểm tự học, đọc sách truyền thống là thư viện, nhưng hiện số lượng bạn trẻ đến với nơi đây ít hơn nhiều các quán cà phê. Theo thống kê, trong năm 2020, thư viện thành phố đã cấp 39.214 thẻ bạn đọc, phục vụ hơn một triệu người với hơn 3,5 triệu lượt tài liệu luân chuyển, là một trong những địa phương có chỉ số về hiệu quả hoạt động thư viện cao. Tuy nhiên, con số trên là chưa nhiều đối với một thành phố hơn 10 triệu dân.
Song, quan sát thực tế, ngay cả các thư viện công cộng lớn, hiện đại nhất tại TP HCM như Thư viện Khoa học Tổng hợp, Thư viện IDECAF của Viện Trao đổi văn hoá với Pháp hay Thư viện của American Center cũng chưa thu hút được nhiều người.
Cùng với ba thư viện lớn kể trên, người dân bình thường ở thành phố có thể tìm thấy thông tin và địa chỉ của 22 thư viện cấp quận, huyện, là những thư viện khá lớn, khá hiện đại, nhưng mức độ tiếp cận chưa nhiều, đặc biệt tại các địa bàn rộng lớn, thưa dân.
Với các bạn học sinh, sinh viên có thể đến thư viện trường trong giờ hành chính, nhưng không phải bạn nào cũng ở gần trường, hay ngày nào cũng có lịch học. Thư viện tại đô thị là thế, còn thư viện tại nông thôn, vốn có địa bàn rộng lớn, thưa dân, cũng đa phần cũng rất ít bạn đọc.
Các thư viện này miễn phí hoặc có thu phí, song mức phí chỉ từ 50 đến 600 nghìn đồng cho một năm, với nhiều ưu đãi giảm giá cho học sinh, sinh viên, người cao tuổi, so với chi phí tại quán cà phê rõ ràng thấp hơn.
Đến thư viện, người đọc cũng được miễn phí nước lọc, máy lạnh (hay quạt), lại có không gian yên tĩnh, nhiều sách và cơ sở dữ liệu (vốn không miễn phí) để tra cứu, được bố trí không gian làm việc nhóm, thảo luận riêng.
Tuy có những điểm mạnh, song hiện nay hệ thống thư viện hiện chưa phải là ưu tiên lựa chọn cho việc tự học, nguyên nhân có thể do thư viện chưa thuận lợi để tiếp cận, không gian thư viện ít được cải tạo, nâng cấp.
Cần có các giải pháp để tạo dựng các khu vực học tập, làm việc công cộng hiện đại, phù hợp, dễ tiếp cận, đáp ứng nhu cầu học tập suốt đời của người dân, phát huy vai trò của hệ thống thư viện.
Thuỳ Khanh
>>Bài viết không nhất thiết trùng với quan điểm VnExpress.net. Gửi bài tại đây.