Lướt một vòng các diễn đàn, nhóm kín của những người yêu sách trên mạng, tôi thấy hầu như ngày nào cũng có vài chục post với câu hỏi: "Cho mình hỏi, cuốn này có pdf chưa ạ?
Có lần, vì quá khó chịu trước một bài hỏi về bản pdf của cuốn sách mới được phát hành chừng một tháng, tôi đã khá gay gắt trả lời: "Bỏ tiền ra mua đi bạn, tác giả, công ty sách, người làm sách cũng cần tiền để sống mà".
Đó là câu chuyện chia sẻ ebook lậu trên mạng. Mới đây, ngày 15/12, cơ quan chức năng phát hiện 30 tấn sách giả ở Hà Nội. Bạn có kinh ngạc không? Sách giả được tính bằng khối lượng tấn, chứ không phải cuốn như trường hợp chị bạn tôi nữa.
>> Kém đọc hiểu vì ghiền lướt mạng, lười đọc sách
Còn nhớ, một buổi sáng đẹp trời, chị người quen là tác giả một cuốn sách sắp sửa lên kệ gọi tôi: "Rảnh không, bắt xe đi qua chỗ này với chị nhé". Giọng điệu chị vừa run run, vừa có vẻ nghiêm trọng.
Tôi lật đật bắt taxi đi cùng chị. Chỗ đến là một xưởng in nằm vòng vèo trong mấy con hẻm ở TP HCM. Một người đàn ông bước ra, mời chị vào phòng làm việc trao đổi nhỏ to điều gì đó. Tôi đứng bên ngoài lặng lẽ quan sát nhưng cũng đoán được phần nào câu chuyện: Sách của chị chưa kịp ra mắt đã có hàng nghìn cuốn in lậu, tại xưởng in này.
Đống sách in lậu đó chất đầy hai pallet gỗ. Sách giả, sách lậu này in gần như giống hệt cuốn sách sắp ra của chị tôi. Sau một hồi thương thảo, chị bạn tôi đòi phải tiêu huỷ hết, dứt khoát không nhân nhượng và thoả hiệp những điều ông chủ xưởng đưa ra. Lúc sau, ông ấy tập hợp 5-7 nhân viên lại tiêu huỷ bằng cách xé đôi những cuốn sách in lậu này.
Tôi đi theo và chứng kiến với tư cách người làm chứng, một phần chị bạn tôi cũng muốn có một người đồng hành để đề phòng bất trắc xảy ra. Tôi là một người thích đọc sách nhưng không rành những công việc liên quan đến xuất bản lắm. Nhưng những câu hỏi cứ lởn vởn trong đầu: "Làm sao xưởng in này có nội dung cuốn sách chưa được phát hành để in lậu?", "Làm sao họ có thể biết luôn được cả trang bìa được vẽ như thế nào?...
>> Ai bị 'ngộ độc' sách self-help?
Lúc về nhà, chị bạn mới nói cho tôi biết rằng từ lâu, ở ta đã có một thị trường ngầm sách giả, sách lậu tồn tại song song với sách thật. Chúng như những chiếc xúc tu của bạch tuộc, cứ bắt tại trận một chỗ này thì chỗ kia lại in tiếp.
Những món lợi kếch xù, ăn tiền trên lưng người viết cứ thế cứ diễn ra. Thậm chí, có một số tác giả lúc ký hợp đồng xuất bản 1.000 cuốn, chỉ được hưởng nhuận bút từ số sách này, khá ít ỏi. Nhưng những cơ sở in lậu in hàng nghìn cuốn khác, nếu tác giả biết được thì cũng đành bất lực và tạo cảm giác chán nản, không thiết tha gì đến việc cho ra đời những tựa sách khác.
Sau hàng năm tha thẩn trên mạng, tôi lại nhận thấy có một nguy cơ khác từ sách có vẻ nguy hiểm không kém việc in sách lậu. Đó là những bản scan, được đóng thành tệp định dạng PDF, chia sẻ tràn lan, chóng mặt trên không gian mạng với những mỹ từ "chia sẻ kiến thức", "có ích vì cộng đồng"...
Quỳnh Uyên
>>Bài viết không nhất thiết trùng với quan điểm VnExpress.net. Gửi bài tại đây.