Lúc xưa, khi còn là một người làm công ăn lương, theo tâm lý chung, cứ mỗi mùa Tết là tôi trông ngóng đợi thưởng Tết. Bây giờ, khi đã là chủ một doanh nghiệp, tôi mới vỡ lẽ và thấm thía nỗi khổ mang tên tiền thưởng Tết.
Tôi không rõ các doanh nghiệp khác ra sao, nhưng công ty tôi, phần lương hàng tháng trả cho nhân viên đã nhỉnh hơn rất nhiều so với năng suất lao động của họ. Dịp cuối năm nào cũng phải bóp trán, cân đong đo đếm tiền thưởng cho các phòng ban và nhân viên.
Người thân tôi làm việc ở nước ngoài bảo rằng chưa bao giờ có thưởng vào dịp đầu năm, noel... Họ được trả lương theo hiệu quả công việc. Khi lãnh thêm trách nhiệm hoặc được đề bạt, lên vị trí trong công ty thì lương tự động tăng theo.
>> Tôi cho nghỉ việc nhân viên đình công đòi thưởng Tết
Tôi nghĩ các doanh nghiệp và người lao động ở Việt Nam nên học tập theo mô hình này. Tức là chỉ thưởng Tết khi đội ngũ người lao động làm việc hăng say trong năm cũ. Cuối năm ngồi lại tổng kết thấy doanh thu, lợi nhuận tăng vượt trội thì thưởng. Không nên sử dụng lễ Tết như một dịp để thưởng và trong chờ được thưởng.
Mặt khác, cũng cần nhấn mạnh điều quan trọng là trong năm, doanh nghiệp phải trả lương đúng với năng lực và đúng thời hạn. Nếu một nhân viên làm việc hiệu quả cao mà công ty không trả lương xứng đáng hoặc không có phần thưởng thì rõ ràng là đang bóc lột người khác.
Đồng thời với việc trả lương đúng theo năng lực của nhân viên thì các doanh nghiệp nên tự động chia các khoản thưởng vào lương hằng tháng ngay. Dù mang tiếng là tiền thưởng Tết nhưng với một số doanh nghiệp, tiền này cũng do nhân viên làm ra và đáng lẽ thuộc về họ. Hằng tháng công ty giữ lại một ít để rồi cuối năm nói đây là tiền thường. Tại sao không cho nhân viên hưởng ngay vào cuối tháng?
Mặt trái của thưởng Tết đó là làm cho người lao động tiêu xài không có kế hoạch hàng tháng. Để rồi cuối năm, mọi chi tiêu sắm sửa, quà cáp cho gia đình lại trông vào một cục tiền Tết.
>> Thế chấp nhà lấy tiền thưởng Tết nhân viên
Tiền thưởng Tết liệu có giúp nhân viên việc tốt hơn hay không? Hay thậm chí tinh nạnh, là một cái cớ để gây sức ép lên doanh nghiệp mỗi cuối năm? Tôi nghĩ cứ ai làm hiệu quả thì người đó được hưởng thành quả ngay.
Còn bây giờ, tiền thưởng Tết chẳng khác gì hủ tục. Với doanh nghiệp, nó là một con dao hai lưỡi. Còn người lao động, đáng lẽ phải hưởng những đồng tiền thuộc về họ ngay mỗi tháng thì nảy sinh tâm lý chờ thưởng Tết xong để nhảy việc. Tệ hơn, nếu chẳng may bị đuổi việc ngay trước Tết một, hai tháng thì năm đó coi như "trắng tay".
Mạnh Văn
>>Bài viết không nhất thiết trùng với quan điểm VnExpress.net. Gửi bài tại đây.