"Đây là biện pháp phản ứng với Trung Quốc và lực lượng dân quân biển của họ trên Biển Đông", Tư lệnh hải quân Philippines Giovanni Carlo Bacordo nói hôm 13/10, sau khi thông báo kế hoạch triển khai hai đại đội thuộc Đơn vị Địa lý Lực lượng Vũ trang Công dân (CAFGU) ra Biển Đông.
CAFGU là lực lượng dân quân được Philippines thành lập từ năm 1987, với mục đích ban đầu là hỗ trợ quân đội chính quy chống lại các phong trào nổi dậy trong nước. Các đơn vị CAFGU là một bộ phận của Lực lượng Dự bị Thường trực thuộc Các lực lượng Vũ trang Philippines (AFP).
Theo kế hoạch được Tư lệnh Bacordo công bố, mỗi đại đội CAFGU được triển khai ra Biển Đông dự kiến gồm 120 người, được huy động từ lực lượng dân quân thuộc biên chế lục quân Philippines. Thời điểm lực lượng này bắt đầu hoạt động chưa được công bố, do các đơn vị dân quân phải hoàn tất khóa huấn luyện của hải quân Philippines.
Dân quân thuộc lực lượng CAFGU. Ảnh: Bộ Quốc phòng Philippines.
Phó đô đốc Barcado cho biết dân quân biển sẽ được trang bị xuồng cao tốc và súng trường, chịu sự quản lý của Bộ tư lệnh miền Tây và Bộ tư lệnh miền Bắc quân đội Philippines. Ngoài nhiệm vụ bảo vệ ngư dân, họ cũng có trách nhiệm thực hiện hoạt động trinh sát, do thám và tình báo để phục vụ hoạt động của quân đội.
Tư lệnh hải quân Philippines cho rằng việc triển khai dân quân để bảo vệ ngư dân hoạt động ở Biển Đông sẽ giúp hải quân tập trung nguồn lực bảo vệ vùng đặc quyền kinh tế trước các hành vi xâm phạm. Barcado thừa nhận con số 240 dân quân được triển khai vẫn rất ít, nhưng kế hoạch này có thể được mở rộng nếu AFP cho rằng nó phát huy hiệu quả.
Bắc Kinh gần đây triển khai nhiều hoạt động quyết liệt nhằm gây áp lực cho các quốc gia, vùng lãnh thổ xung quanh trong bối cảnh các nước đang tập trung chống Covid-19.
Tại Biển Đông, Trung Quốc triển khai loạt hoạt động gây hấn như điều tàu khảo sát địa chất Hải Dương 8 đi vào vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam, bám theo tàu khoan của Malaysia, cho tàu hải cảnh đâm chìm tàu cá của Việt Nam, tập trận và triển khai tiêm kích trái phép ở quần đảo Hoàng Sa của Việt Nam.
Một tàu cá Trung Quốc hồi tháng 6/2019 đâm chìm tàu cá Philippines gần bãi Cỏ Rong. 22 ngư dân trên tàu Philippines sau đó được tàu cá Việt Nam cứu.
Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte hôm 22/9 cam kết trước Đại hội đồng Liên Hợp Quốc rằng Manila sẽ duy trì phán quyết Biển Đông của Tòa Trọng tài Thường trực (PCA) năm 2016. Trong khi đó, Bắc Kinh nhiều lần tuyên bố họ "không chấp nhận và không công nhận" phán quyết của PCA.
Phát biểu tại một hội thảo quan hệ song phương sau đó 3 ngày, đại sứ Trung Quốc tại Philippines Hoàng Khê Liên nói rằng Chủ tịch Tập Cận Bình và Tổng thống Duterte đã đạt được "đồng thuận quan trọng" về "gạt tranh chấp trên biển sang một bên, quản lý tình hình thông qua tham vấn song phương và tăng cường đối thoại, hợp tác".
Tuy nhiên, tướng Gilbert Gapay, tư lệnh AFP, ngày 13/10 tuyên bố tình hình trên Biển Đông "vẫn bất định và dễ thay đổi" do các "hành động quyết liệt của phía Trung Quốc" khi triển khai các tàu chiến, tàu hải cảnh cùng dân quân biển trong khu vực.
Vũ Anh (Theo Rappler)