Sáng 16/12, TAND TP HCM tiếp tục xét xử cựu bộ trưởng Giao thông Vận tải (GTVT) Đinh La Thăng; nguyên thứ trưởng Nguyễn Hồng Trường; cựu thượng tá quân đội Đinh Ngọc Hệ (49 tuổi, nguyên phó giám đốc Tổng Công ty Thái Sơn, Bộ Quốc phòng) cùng 17 bị cáo về các sai phạm khi bán quyền thu phí cao tốc Trung Lương và "ăn chặn" tiền của nhà nước, gây thiệt hại 725 tỷ đồng.
Ông Thăng được HĐXX gọi thẩm vấn ở ngày thứ 3 diễn ra phiên tòa, sau khi đã xét hỏi hơn 10 bị cáo.
Trong vụ án này, cựu bộ trưởng GTVT bị cáo buộc gọi điện thoại tác động cho Đinh Ngọc Hệ tham gia đấu giá mua quyền thu phí cao tốc, "phớt lờ" các quy định khi chỉ đạo chuyển giao quyền thu phí cao tốc TP HCM - Trung Lương. Ông Thăng biết Công ty Yên Khánh của Hệ không thanh toán tiền trúng đấu giá như cam kết, vi phạm quy chế bán đấu giá, hợp đồng phải bị chấm dứt trước hạn và phải trả lại quyền thu phí cho Nhà nước nhưng đã can thiệp cho Hệ "trả từ từ".
Chủ tọa xét hỏi bị cáo Đinh La Thăng. Ảnh: Hữu Khoa.
Trả lời HĐXX, cựu bộ trưởng GTVT giọng to, rõ ràng. Ông Thăng cho rằng cáo trạng truy tố mình về tội Vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản Nhà nước gây thất thoát, lãng phí có một nội dung đúng một phần; 5 nội dung còn lại không đúng. "Là Bộ trưởng, bị cáo phải chịu trách nhiệm, nhưng là trách nhiệm chính trị, hành chính. Còn trách nhiệm hình sự thì không thể buộc cho bị cáo", ông nói.
Theo ông Thăng, cáo trạng nói mình là người chỉ đạo xuyên suốt là không đúng, bởi chỉ ký một văn bản trình Thủ tướng và một bút phê, còn lại do các thứ trưởng chỉ đạo. Với cáo buộc mình giao cho Tổng công ty Cửu Long dự án đấu giá quyền thu phí, ông Thăng tiếp tục khẳng định "không hề giao mà là thứ trưởng trực tiếp giao".
"Từ đầu tới cuối, văn bản quy định pháp luật mà các bị cáo triển khai là dựa vào hướng dẫn Bộ Tài chính về đấu giá. Không thể dùng văn bản đấu thầu để áp dụng. Cáo trạng nói hành vi vi phạm Thông tư liên tịch 05 là không đúng, bởi đó là thông tư hướng dẫn đấu thầu chứ không phải đấu giá", bị cáo nói.
Chủ tọa hỏi: "Trong việc Công ty Yên Khánh tham gia mua quyền thu phí, Hệ và Minh (Dương Tuấn Minh, Tổng giám đốc Công ty Cửu Long, quản lý cao tốc, thuộc Bộ GTVT) khai là bị cáo gọi điện cho bị cáo Minh để giới thiệu Hệ?".
"Tôi không gọi", ông Thăng trả lời. "Ông Minh không có vai trò nhiệm vụ gì trong đó. Hơn nữa, việc này thuộc thẩm quyền của Bộ nên không có lý gì mà tôi phải gọi cho Minh. Hơn nữa, tháng 8/2012 Công ty Cửu Long mới được giao lập dự án, không lý do gì tháng 2 tôi gọi cho Minh để nói về dự án này".
Về mối quan hệ với Đinh Ngọc Hệ, ông Thăng cho biết có quen biết nhưng ở mức độ "như tất cả mọi người". "Cáo trạng nêu bị cáo và Hệ 'có mối quan hệ từ trước nên giới thiệu' là mang tính suy đoán, không có căn cứ bởi có những bị cáo đến đây tôi mới gặp, chứ không tác động gì. Cáo trạng nêu như vậy sai sự thật, quy chụp tôi".
Ngoài ra, ông Thăng nhiều lần xin trình bày cho rõ về việc không gọi điện cho Dương Tuấn Minh để giới thiệu, song chủ toạ ngắt lời, yêu cầu "không trình bày, chỉ nói có hoặc không".
Liên quan đến thiệt hại của vụ án, cựu bộ trưởng nói rằng, thiệt hại 725 tỷ đồng trong cáo trạng nêu thuộc về hành vi gian dối trốn doanh thu nên ông không có trách nhiệm.
Trước đó, trả lời thẩm vấn của tòa, cựu thứ trưởng Nguyễn Hồng Trường nói: "Bị cáo thấy rất xót xa khi bị truy tố như thế này".
Giọng chậm, nhỏ nhẹ, ông Trường cho biết, quá trình xây dựng đề án thu phí cao tốc Trung Lương rất công phu và tỉ mỉ, kéo dài trong một năm rưỡi. Ông hiểu đây là tài sản của Nhà nước nên rất tâm huyết. Với vai trò là Chủ tịch Hội đồng bán đấu giá, ông đã tổ chức họp hai lần tại văn phòng Bộ GTVT để xin ý kiến các thành viên đóng góp vào đề án.
Về việc uỷ quyền cho Dương Tuấn Minh thay mình thực hiện quyền đấu giá, cựu thứ trưởng nói do tin tưởng ông này có năng lực và Tổng Công ty Cửu Long có kinh nghiệm. Ông Trường cho rằng trong quá trình thực hiện nhiệm vụ đã làm việc theo tư cách của một thứ trưởng, hoàn toàn không có ai tác động, nhưng về nguyên tắc tất cả văn bản đều được gửi cho Bộ trưởng Đinh La Thăng.
Ông Đinh La Thăng được đưa đến tòa sáng 16/12. Ảnh: Hữu Khoa.
Theo cáo trạng, ông Thăng nhận thức rất rõ quyền thu phí cao tốc Trung Lương là tài sản đặc thù, có giá trị lớn, cần tìm đối tác có năng lực tài chính để tối ưu hóa việc bán quyền thu phí, nhưng vẫn giúp công ty của Đinh Ngọc Hệ (kinh doanh thua lỗ, không có năng lực tài chính) mua được quyền thu phí. Hành vi này của ông Thăng bị cho là xuất phát từ mối quan hệ quen biết từ trước với thượng tá quân đội, tạo tiền đề cho Hệ có cơ hội chiếm đoạt 725 tỷ đồng của Nhà nước.
Tháng 2/2012, ông Thăng điện thoại chỉ đạo Dương Tuấn Minh (nguyên Tổng giám đốc Tổng Công ty Đầu tư phát triển và quản lý dự án hạ tầng giao thông Cửu Long, thuộc Bộ GTVT, quản lý cao tốc Trung Lương) "tạo điều kiện" để công ty của Hệ trúng thầu quyền thu phí cao tốc. Khi doanh nghiệp chậm thanh toán tiền, ông Thăng yêu cầu "để doanh nghiệp trả từ từ".
Quá trình tổ chức đấu giá, ông Thăng ký quyết định thành lập Hội đồng bán đấu giá quyền thu phí và Tổ thường trực giúp việc, giao thứ trưởng Nguyễn Hồng Trường làm Chủ tịch. Toàn bộ hoạt động xây dựng hoàn thiện đề án và kết quả bán đấu giá được ông Trường báo cáo Bộ trưởng. Thông qua các tài liệu này, ông Thăng biết việc bán đấu giá không thực hiện đúng quy định của pháp luật, để cho Công ty Yên Khánh trúng thầu theo ý định ban đầu của mình.
Ngoài ra, ông Thăng còn bút phê đề xuất để Công ty Yên Khánh làm nhà đầu tư xây dựng bổ sung hai nút giao thông trên tuyến nối Tân Tạo - Chợ Đệm và đề nghị cho công ty này cấn trừ vào tiền phải thanh toán theo hợp đồng mua quyền thu phí, dẫn đến việc doanh nghiệp tiếp tục không thanh toán đúng theo quy định.
Năm 2018, ông Thăng bị phạt 30 năm tù (mức cao nhất của hình phạt có thời hạn) trong hai vụ án xảy ra tại Tổng Công ty cổ phần Xây lắp Dầu khí Việt Nam, Tập đoàn Dầu khí Việt Nam và Ngân hàng TMCP Đại Dương. Hồi đầu năm, ông tiếp tục bị đề nghị truy tố trong vụ án chỉ định nhà thầu thực hiện dự án Ethanol Phú Thọ, gây thiệt hại hơn 600 tỷ đồng.
Quốc Thắng - Dương Trang